آشنایی با رشته‌ی روان شناسی
دیباچه:
تا 80 سال پیش روانشناسی را مطالعه روح و روان و روان‌شناس را فردی می‌دانستند که رویداد‌های درونی، ذهنی ومغزی را مثل تصورات، خاطرات، افکار واحساسات مطالعه می‌کند. طبق این تعریف، روانشناسی شاخه‌ای از ذهنی‌ترین بخش دانش انسان؛ یعنی فلسفه بود. اما از اوایل قرن بیستم و با پیشرفت سریع دو علم زیست‌شناسی و فیزیک، روانشناسی نیز مطالعهی ذهنی (زندگی روانی) را کنار گذاشت و به مشاهده و مطالعهی رفتار موجودات پرداخت. البته هنوز نیز روان‌شناسان فرآیندهای ذهنی را مطالعه می‌کنند اما این کار را نه به‌صورت ثبت شخصی ادراکات و احساسات بلکه به‌شیوه‌ی عینی و علمی انجام می‌دهند.روانشناسی شاخه‌ای از علوم زیستی است که هم به مطالعهی عینی رفتار قابل مشاهده می‌پردازد و هم به فهم و درک فرآیندهای ذهنی که مستقیماً قابل مشاهده نبوده و براساس داده‌های رفتاری و عصب زیست شناختی قابل استنباط است، توجه دارد. رشته‌ی روانشناسی در مقطع کارشناسی دارای 4 گرایش بالینی، آموزش کودکان استثنایی، صنعتی و سازمانی و عمومی است.
در این میان روانشناسی بالینی خدمات تشخیص و درمان (روان‌درمانی) را به افرادی که دچار رفتارهای نابهنجاری مثل افسردگی، اضطراب، وسواس، و غیره هستند، ارائه می‌دهد که این خدمات در سه زمینه‌‌ی تشخیص، درمان و پیشنهاد روش‌هایی برای پیشگیری از معضلات و ناهنجاری‌های رفتاری ارائه می‌شود.
روانشناسی صنعتی و سازمانی نیز یافته‌های روانشناسی را در تمام محیط‌های کاری به‌کار می‌برد؛ یعنی درباره‌ی این‌که محیط کار باید چگونه باشد تا بهترین بازدهی را داشته باشد یا چه متغیرهایی در ارتباط بین کارفرما و کارگر مؤثر است و چه عواملی باعث عدم تفاهم بین کارفرما و کارگر می‌شود ،مطالعه می‌کند.
روانشناسی عمومی نیز به مطالعهی کلیات روانشناسی می‌پردازد
و روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی کاربرد یافته‌های روانشناسی در رابطه با کودکان استثنایی (تیزهوشان و معلولین جسمانی) است.
توانایی‌های‌لازم برای رشته‌ی روانشناسی:
زیست‌شناسی و شیمی در این رشته اهمیت بسیاری دارد و باید پایه علوم زیستی دانشجوی این رشته قوی باشد. به‌همین‌دلیل، امروزه دانشجویان این رشته از بین دو گروه آزمایشی علوم انسانی و علوم تجربی پذیرفته می‌شوند. از سوی دیگر آمار و ریاضی و زبان‌انگلیسی در این رشته کاربرد و اهمیت زیادی دارد. دانشجوی این رشته باید نسبت به اطراف و جامعه‌ی خود دید عمیقی داشته باشد تا بتواند ظرافت‌های رفتاری افراد را درک کند و به ویژگیهای روانی افراد پی ببرد.
درس‌های این رشته در طول تحصیل
دروس مشترک در گرایش‌های مختلف روانشناسی:
روانشناسی عمومی، علم‌النفس از دیدگاه دانشمندان اسلامی، آمار توصیفی، فیزیولوژی عمومی، کلیات فلسفه، مبانی جامعه‌شناسی، روانشناسی احساس و ادراک، متون روانشناسی به زبان خارجی، آمار استنباطی، روش تحقیق در روانشناسی، روانشناسی فیزیولوژیک، روانشناسی تجربی، روانشناسی رشد، روانشناسی یادگیری، روانشناسی تربیتی، روانشناسی اجتماعی، روان‌سنجی، انگیزش و هیجان، شخصیت، آسیب‌شناسی روانی، بهداشت روانی، روانشناسی مرضی کودک، تاریخچه و مکاتب روانشناسی.
دروس تخصصی گرایش روانشناسی بالینی:
کاربرد مقدماتی روش‌های تشخیص بالینی، کاربرد مقدماتی روش‌های درمان، مصاحبه، سمینار مسائل روانشناسی بالینی در جهان و ایران، پژوهش‌های عملی در روانشناسی بالینی، روانشناسی پویایی گروه، کلیات روان‌پزشکی، بررسی مقدماتی نظریه‌های روان‌درمانی، روانشناسی مشاوره و راهنمایی، روانشناسی کودکان استثنایی.
دروس تخصصی گرایش روانشناسی عمومی :
طرح‌ها و پژوهش‌های آزمایشگاهی، مقدمات نوروبسیکولوژی، ارزشیابی شخصیت، روانشناسی مشاوره و راهنمایی، روانشناسی هوش و سنجش آن، تفکر و زبان، روانشناسی پویایی گروه، روانشناسی کودکان استثنایی، سمینار در مسائل روان‌شناسی‌عمومی، اختلالات یادگیری، روانشناسی جنایی، پژوهش‌های عملی در روانشناسی عمومی
دروس تخصصی گرایش روانشناسی استثنایی :
روانشناسی مشاوره و راهنمایی، نظریه‌ها و کاربرد آزمونهای شناختی، روانشناسی کودکان تیزهوش و روش‌های آموزش آن‌ها، روانشناسی کودکان عقب‌مانده و روش‌های آموزش آن‌ها، اختلالات تکلم و گفتار درمانی، روانشناسی تدریس به کودکان ناشنوا، روانشناسی تدریس به کودکان نابینا، متون روانشناسی کودکان استثنایی به زبان‌های خارجی، بهداشت روانی کودکان استثنایی و خانواده، زمینه پیشگیری از تولد کودکان عقب افتاده، روانشناسی کودکان ناسازگار، روش‌های تغییر و اصلاح رفتار کودکان، سمینار مسائل کودکان استثنایی در جهان و ایران، پژوهش‌های عملی در روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی.
تعداد واحدها:
تعداد کل واحدهای درسی دو‌ره کارشناسی روانشناسی 144 واحد به شرح زیر است:
دروس عمومی 23 واحد
دروس پایه و اصلی شاخه‌های عمومی استشنایی 71 واحد
دروس پایه و اصلی گرایش بالینی 98 واحد
دروس اختصاصی شاخه‌های عمومی – استثنایی 40 واحد
دروس اختصاص گرایش بالینی 13 واحد
دروس انتخابی برای شاخص‌ها و گرایش‌ها 10 واحد
توضیح این‌که مجموع دروس هر یک از شاخه‌های عمومی و استثنایی وهم چنین گرایش بالینی 144 واحد می‌باشد
موقعیت‌شغلی‌درایران
امروزه روانشناسی با همه جنبه‌های زندگی ما ارتباط دارد و هر اندازه که جامعه پیچیده‌تر شود، روانشناسی نیز نقش مهم‌تری در حل مسائل آدمی برعهده می‌گیرد. این به معنای فرصت‌های شغلی متنوع و گسترده برای فارغالتحصیلان رشته‌ی روانشناسی است. به گفته‌ی کارشناسان این رشته، آیندهی روانشناسی در کشور ما روشن و امیدبخش است و فارغالتحصیلان این رشته باید آیندهی خود را در فردا ببینند. چون کشور ما یکی از کشورهای درحال‌توسعه است و بدون بهره‌گیری از شاخه‌های مختلف روانشناسی نمی‌تواند توسعه‌ی همه‌جانبه داشته باشد. از سوی دیگر کشور ما، کشور جوانی است و امروزه یکی از دغدغه‌های خانواده‌ها، حفظ بهداشت روانی و بالابردن سطح دانش فرزندانشان می‌باشد که این دو مهم نیز به یاری شاخه‌های مختلف روانشناسی از جمله روانشناسی رشد و روانشناسی تربیتی امکان‌پذیر است. البته در حال حاضر فارغالتحصیلان این رشته بیش‌تر جذب آموزش و پرورش می‌شوند یا در شرکت‌ها و سازمان‌ها به‌عنوان کارشناس روانشناسی فعالیت می‌کنند و عده‌ای نیز به عنوان دستیار متخصص روانشناسی بالینی یا روانپزشک مشغول به‌کار هستند.
روانشناسی عمومی
فارغالتحصیلان در این رشته می‌توانند فعالیت‌های مقدماتی را در زمینه‌های تشخیص و درمان اختلالات روانی در مؤسسات عمومی و روانی و کلینیکهای روان‌پزشکی و سایر مراکز شبیه به آن عهدهدار شوند و یا تدریس روانشناسی عمومی را در مراکز آموزشی بعهده گیرند و یا به‌عنوان روان‌شناس مدرسه در مدارس همکاری داشته باشند.
روانشناسی بالینی
روان‌شناسان می‌توانند در مورد تشخیص، درمان و بازآموزی افراد نیز عهدهدار مسئولیت گردند؛ اگرچه در اغلب این موارد، روان‌شناسان به‌عنوان عضوی از یک تیم شامل: روانپزشک، پرستار و مددکار اجتماعی کار خواهند کرد ولی آموزش تخصصی آن‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که بتوانند بخش زیادی از مسئولیت‌ها را به تنهایی برعهده گیرند. اهم این قبیل مسئوولیت‌ها عبارت‌اند از: تشخیص ناهنجاری‌های رفتاری، درمان فردی و گروهی، مشاوره و راهنمایی و بازآموزی.
روان‌سنجی
روان‌سنجی عمدتاً با آمار، شیوه‌های سنجش در آموزش و پرورش و یادگیری، ارزیابی‌های روان‌شناختی از طریق آزمونهای روانی و شیوه‌های گزینش و سرند کردن در ارتباط است. کارشناس ارشد روان‌سنجی می‌تواند به کار اجرای آزمونهای روانی - تشخیصی، سنجش هوش، ویژگیهای شخصیتی، آسیب‌های مغزی، عقب‌ماندگی‌های ذهنی، ارزیابی در آموزش و پرورش، سازمان سنجش و داده‌پردازی مشغول گردد. یا به همراه یک تیم درمان در کلینیکهای روان‌شناختی مشغول به کار گردد. هدف از تحصیل در این رشته، تربیت افرادی است که با جنبه‌های نظری و کاربردی در زمینه‌های مربوط به اندازه‌گیری و ارزیابی خصوصیات مختلف افراد انسانی و مهارت‌های او، آشنایی کافی داشته و توانایی به‌کارگیری آن را در موقعیت‌های شغلی در آموزش و پرورش داشته باشد. فارغالتحصیلان این رشته با استفاده از تئوری کلاسیک اندازه‌گیری به سنجش ویژگیهای پنهان افراد می‌پردازند و از سویی دیگر با طراحی انواع آزمون‌ها (تحصیلی، هوش و استعداد، استخدامی و ...) در سطوح وسیعی به سنجش آموزشی و تربیتی افراد مشغول‌اند. اجرای آزمونهای روانی در امر تشخیص، همواره یاری رسان متخصصان بوده است.
با دارا بودن مدرک کارشناسی ارشد در گرایش های بالینی، عمومی و بالینی کودک و نوجوان، فرد می‌تواند:
- پس از احراز شرایط لازم (از جمله 800 ساعت کارآموزی در مراکز دارای مجوز رسمی، تأییدیه از اساتید رشته و ...) و دریافت مجوز از سازمان نظام روانشناسی اقدام به تاسیس کلینیک مشاوره نماید.
- به عنوان کارشناس این رشته در مراکز دولتی نظیر بهزیستی- شهرداری- نیروی انتظامی- سازمان زندان‌ها- کانون اصلاح و تربیت و ... در قسمت مربوطه جذب به کار شود.
- در واحدهای کوچک دانشگاه آزاد و یا دوره‌های فراگیر و یا موسسات آموزش عالی آزاد به عنوان مدرس فعالیت کند.
- در آموزش و پرورش به عنوان معلم و یا دبیر در دروس مربوطه و یا به عنوان مشاور مدرسه مشغول به کار شود.
- با اخذ مجوز از سازمان بهزیستی اقدام به تأسیس مهد کودک نماید.
- با اخذ مجوز از سازمان بهزیستی اقدام به تأسیس سَرای سالمندان نماید.
- در کلینیکهای درمان اعتیاد به عنوان روان‌شناس مشغول به کار شود. (اشتغال در این مراکز مستلزم تحصیل در گرایش روانشناسی بالینی است و دارا بودن مدرک کارشناسی این گرایش کافی است)
- در کلینیکهای مشاوره ای به کارهای درمانی بپردازد.
- با روانپزشکان در کلینیکهای خصوصی ایشان همکاری کند. (البته روانپزشکان مایل به همکاری با کارشناسان ارشد در گرایش‌های بالینی و خانواده‌درمانی هستند)
- در کلینیکهای مشاوره و روان‌درمانی کودک به کارهای درمانی مثل بازی درمانی و ... بپردازد. (در این مراکز تاکید بیش‌تر روی کارشناسان ارشد با گرایش بالینی کودک و نوجوان و بالینی است)
