کتاب های امامان معصوم (ع)

همانطور که می دانید تعدادی از پیامبران (ص) و امام معصوم علیهم السلام کتاب هایی داشته اند مانند نهج البلاغه امام علی (ع)، صحیفه سجادیه امام سجاد (ع) و ... . آسمونی در این بخش کتاب های امامان معصوم (ع) را معرفی می کند.

کتاب های امامان معصوم (ع)

آسمونی : در مورد کتاب های امامان(ع) در منابع روایی ده ها کتاب و تألیف از آنان یاد شده است. و این ها بر چند نوعند:

الف) برخی از این کتاب ها توسط امام پیشن نگاشته شده و به امام بعدی به عنوان میراث امامت منتقل شده و همین طور از امامی به امام دیگر رسیده، تا در دست امام دوازدهم حضرت مهدی(عج) قرار گرفته است.

ب) برخی از این ها با املای امام و با خط شاگردان نگارش یافته است.

ج) برخی با خط امامان(ع) برای هدایت افرادی خاص و یا در خواست عده ای و یا به صورت کلی نوشته شده است.

د) برخی از کتاب های منسوب به امامان(ع) روایات منتسب به آنان است که توسط دیگران در یک یا چند مجموعة روایی گردآوری شده است.

اینک به ذکر تعدادی از کتاب هایی که با یکی از مناسبت های مذکور به امامان(ع) منتسب است می پردازیم:

1. «الجامعه»: کتابی است که درباره احکام حلال و حرام است که با املای پیامبر(ص) و خط علی (ع) نگارش یافته است.
2. «الجفر» مندرجات این کتاب حوادث کائنات است و امام علی(ع) آن را در پوست بُز (یعنی جفر) نوشته شد، آن را «جفر» نامیده اند.
3. «کتاب علی»: در مورد این کتاب نوشته اند: این کتاب با املای پیامبر(ص) و خط علی(ع) نگارش یافته است و مشتمل بر مسائل مربوط به حلال و حرام است. این کتاب از امام قبلی به امام بعدی به عنوان میراث امامت منتقل شده و بارها مورد استشهاد امامان بعدی قرار گرفته است. برخی گفته اند: این کتاب همان کتاب جامعه است.
4. «مصحف فاطمه»: برخی نوشته اند این کتاب کتابی است با املای پیامبر(ص) و خط علی(ع).برخی گفته اند: بعد از رحلت پیامبر(ص) خداوند فرشته ای را فرستاد تا حزن و اندوه حضرت زهرا(س) را بکاهد. وی با آن بانوی بزرگ هم صحبت شد و حاصل آن همین کتاب است که با املای حضرت زهرا(س) و خط علی(ع) نگارش یافته است
5. کتاب الاداب؛ این کتاب را از امام علی (ع) نقل کرده اند.
6. کتاب الفرائض؛ از امام علی (ع)
7. جمع القرآن و تأویله یا جمع القرآن علی ترتیب النزول؛ از امام علی (ع)
8. کتاب اعلی فیه ستین نوعاً من انواع علوم القرآن؛ از امام علی(ع).
9. کتاب فی زکاه الغنم، از امام علی(ع).
10. کتاب فی ابواب الفقه؛ از امام علی(ع).
11. کتاب آخر فی الفقه؛ از امام علی(ع).
12. عهدنامة مالک اشتر؛ ازامام علی(ع).
13. وصیت به محمد بن حنفیه؛ از امام علی(ع).
14. قضاوت های امیرالمؤمنین؛ (جمع آوری قضاوت های آن حضرت)
15. مسند امام علی(ع)، این کتاب را نسائی از روایات امام علی(ع) جمع آوری نموده است.
16. نهج البلاغه، سید رضی از سخنان حضرت علی(ع) آن را جمع آوری نموده است.
17. جنه الاسماء؛ از امام علی(ع).
18. غررالحکم و دررالکلم، عبدالواحد آمدی از کلمات حضرت جمع آوری نموده است.
19. کتاب معماهای علی(ع).
20. الامثال الامام علی بن ابی طالب.
21. الصحیفه الکامله فی الادعیة؛ از امام چهارم(ع).
22. الصحیفه الثانیه السجادیه؛ جمع آوری توسط شیخ حُرّ عاملی.
23. الصحیفه الثالثه السجادیه؛ جمع آوری توسط میرزا عبدالله اصفهانی، معروف به افندی، صاحب ریاض العلما.
24. الصحیفه الرابعه السجادیه؛ جمع آوری توسط میرزا حسین نوری.
25. الصحیفه الخامسه السجادیه؛ جمع آوری توسط سید محسن امین، صاحب اعیان الشیعه.
26. رساله حقوق؛ از امام سجاد(ع).
27. کتاب التفسیر؛ از امام باقر(ع).
28. رساله امام باقر(ع) به سعد الخیر.
29. کتاب الهدایه؛ از امام باقر(ع).
30. ابیض، امام صادق(ع) فرمود: «نزد من جفر ابیض است و محتوایش: زبور داود، تورات موسی،‌ انجیل عیسی،‌صحف ابراهیم و حلال و حرام و مصحف فاطمه است، مصحف فاطمه قرآن نیست، بلکه در آن هر حکمی که مورد نیاز بشر باشد، وجود دارد».در روایتی دیگر آمده است است که در مصحف فاطمه(س) اخبار کائنات مندرج است، نه حلال و حرام،‌ همان گونه که در مصحف فاطمه بیان شد.
31. رساله امام ششم به نجاشی (والی اهواز) معروف به رساله عبدالله بن نجاشی.
32. توحید مفضل؛ امام صادق(ع) در مورد خداشناسی، املا نمود و مفضل بن عمر آن را به نگارش در آورد.
33. کتاب اهلیلجه؛ از امام صادق(ع).
34. کتاب مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه، منسوب به امام صادق(ع).
35. نثر الدرر، منسوب به امام صادق(ع).
36. وصیت به هشام بن حکم و ویژگی های عقل؛ از امام هفتم(ع).
37. علل الاحکام الشرعیه؛ امام رضا(ع) در جواب مسائل محمد بن سنان نوشت.
38. العلل فضل بن شاذان؛ او از امام رضا(ع) استماع نمود و به نگارش در آورد.
39. رساله ذهبیه؛ در مورد طب از امام هشتم(ع).
40. فقه الرضا(ع).
41. صحیفه الرضا یا مسند الرضا از امام هشتم(ع).
42. عیون اخبار الرضا؛ شیخ صدوق از روایات امام هشتم(ع) جمع آوری نموده است.
43. رساله جبر و تفویض؛ از امام هادی(ع).
44. اجوبه؛ پاسخ به سؤالات یحیی بن اکثم؛ از امام هادی(ع).
45. قطعه من احکام الدین؛ از امام هادی(ع).
46. تفسیر؛ منسوب به امام حسن عسکری(ع).
47. مواعظ قصار؛ از امام حسین عسکری(ع).
48. می شودـ رساله منقبت؛ از امام حسن عسکری(ع).
49. مکاتبات الرجال؛‌ از امام حسن عسکری(ع).

در پایان بیان این نکته ضروری است که با توجه به فاصله زمانی بین زمان ما و زمان ائمه(ع) نیز با توجه به محدودیت های اطلاع رسانی زمان معصومان(ع) و با توجه به سیاست های حاکمان مبنی بر حصر امامان(ع) و ایجاد مزاحمت ها برای آنان و ... به روشنی نمی توان آثار نورانی آن بزرگ مردان را بر شمرد. بدین دلیل ابهام در انتساب برخی از کتاب ها وجود دارد و نمی توان به گونه جزم داوری نمود.