فاجعه آیبروکس؛ ماجرایی که استادیوم های جزیره را تغییر داد

در بین نبردهای تاریخی دو تیم انگلیس و اسکاتلند، مسابقه سال 1902 دو تیم، جایگاه ویژه ای دارد. البته نه به خاطر نتیجه آن، بلکه به خاطر اتفاقاتی که برای تماشاگران آن مسابقه رخ داد و تغییراتی که بعد از این دیدار در استادیوم محل برگزاری مسابقه به وجود اومد.

وقتی دو تیم آماده شدند تا در روز 5 آوریل 1902 در استادیوم « آیبروکس پارک» شهر گلاسکو به میدان بروند، هیچ کس نمی توانست تصور کند که نتیجه این دیدار هیچ وقت در بازیهای رسمی دو تیم، ثبت نشود. آن هم در حالی که حدود 68 هزار نفر وارد استادیوم شده بودند، همه مطمئن بودند که تعدادی هم بیرون ورزشگاه هستند و به زودی، انبوه جمعیت استادیوم آیبروکس پارک از این هم بیشتر می شود.

ساخت آیبروکس تنها سه سال بود که به پایان رسیده بود و برای نخستین بار، این همه جمعیت، در آن گرد آمده بودند.  

بازی ساعت 3:5 بعد از ظهر آغاز شد؛ هنوز ساعت 4 نشده بود و بازی 1-1 جریان داشت که ناگهان، اتفاق ماندگار بازی در جایگاه غربی ورزشگاه به وقوع پیوست. ناگهان در اثر سنگینی بیش از حد، جایگاه فرو ریخت و 200 تا 300 تماشاگر به پایین سقوط کردند.

تعداد زیادی بلافاصله کشته شدند و عده زیادی هم مصدوم گشتند.

هیچ گاه معلوم نشد از این تعداد چند نفر کشته شدند؛ آیا آمار 25 کشته- شامل تماشاگری که سه هفته بعد از این حادثه در اثر صدمات آن ماجرا درگذشت- دقیق بود؟

 و اینکه بیشتر از 500 نفر صدمه دیدند. چند نفر از مجروحان کاملا بهبود یافتند؟

اما چیزی که اهمیت داشت، برخورد اتحادیه فوتبال با این ماجرا بود. قبل از هرچیز دو اتحادیه انگلیس و اسکاتلند توافق کردند که این مسابقه، در بین بازیهای رسمی دو تیم قرار نگیرد و نتیجه اش لغو گردد. بعد نوبت به کارهای مهمتر رسید که همه به سلامت هواداران مرتبط بود.

لازم بود به بازماندگان تمام کشته شدگان و مصدومان این حادثه، خسارت داده شود. لیست اسامی نفرات سانحه دیده تهیه شد و در مدتی کوتاه، مجمموع 12 هزار لیره استرلینگ- که مبلغ بسیار زیادی بود- به خانواده های این افراد داده شد.

اتحادیه بعد از آن تصمیم گرفت که بازی در ورزشگاه آیبروکس پارک را ممنوع کند. از طرفی لازم بود ریشه یابی شود که چرا این اتفاق افتاد و چه باید کرد که از تکرار این اتفاق جلوگیری شود؟

آنچه مشخص شد، این بود که اعتباری به ساختمان ها و بناهای چوبی در ورزشگاهها نیست. ولی چرا ورزشگاه بزرگ تر کریستال پالاس- که میزبان مسابقات فینال جام حذفی و رقابتهای بزرگ و ملی انگلیس بود- دچار چنین سانحه ای نگشت؟

کارشناسان در مورد این مساله هم تحقیق کردند و متوجه شدند آیبروکس پارک، روی سطح صاف و مسطحی بنا شده است. اما کریستال پالاس غول پیکر در گودی تپه های اطراف قرار گرفته و بدنه این تپه ها، از چوب بستهای استادیوم محافظت می کند. با این حال، همین که کریستال پالاس هم از خطری بزرگ نجات پیدا کرد، خوش اقبالی تماشاگرای انگلیسی را نشان می داد.

در این شرایط، مسوولان فوتبال انگلیس می توانستند تصیمی ناگهانی بگیرند؛ مثلا تمام چوب بستها را با بناهای سنگی و سیمانی یا آهنی عوض کنند. اما طبیعتا کار عجولانه نمی تواند نتیجه مناسبی در بر داشته باشد.

راه دوم اینکه خیلی آرام و مرحله به مرحله کارها را انجام بدهند. آنها همین راه را انتخاب کردند. اول هزینه های مربوط به بازسازی، تخمین زده شد و بعد هم کار را به شکل طبقاتی و مرحله به مرحله شروع کردند. یعنی در ابتدا «جایگاه افتخار» ورزشگاهها - که مخصوص تماشاگران خاص و مشهور بود- را با مصالح ساختمانی مثل سنگ و سیمان تثبیت کردند. بعد نوبت به قسمتهای پایین تر ورزشگاه بود و به مرور جایگاه های بالایی را هم محکم کردند.

این کارها به مرور در تمام جزیره انجام شد و به این ترتیب، نزدیک به هفت دهه، تماشاگران فوتبال با خیال راحت به استادیوم ها رفتن.

بدون اینکه کسی شاهد فرو ریختن جایگاهی باشد و تماشاگری مصدوم گردد.