شکارگاه های ایران

در برخی نقاط ایران مناطقی وجود دارند که زیستگاه جانورانی کمیاب مانند یوز ایرانی هستند. این مناطق توسط محیط زیست حفاطت می شوند. ما در این بخش از آسمونی به معرفی شکارگاه های ایران می پردازیم.

شکارگاه های ایران

زیستگاه موویل، مشگین شهر

این زیستگاه دربند موویل در جنوب مشگین‌شهر و در غرب کوه‌های هرم سبلان واقع است. ارتفاع این منطقه از سطح دریا 3200 متر است و استراحتگاه قوچ و میش‌های منطقه است. در این زیستگاه، قوچ و میش ارمنی، کل و بز از نوع سفید طوقدار، کبک دری، خرس قهوه‌ای و خاکستری، گرگ، خوک، خرگوش، انواع پرندگان شکاری و لاشخور زندگی می‌کنند.

زیستگاه هوشنگ میدانی و قره‌‌گؤل، مشگین شهر

این میدان، ‌ منطقه‌ای مسطح است که در دامنه شمال‌غربی سبلان به ارتفاع 2725 متر واقع شده است. تالاب قره‌گؤل نیز به قطر تخمینی 300 متر در قسمت شمال‌غربی دامنه‌های هرم و جنوب‌شرقی زیستگاه هوشنگ میدانی، در ارتفاع 2820 متری از سطح دریا واقع شده است.

حیوانات و پرندگان وحشی در هوشنگ میدانی و تالاب قره‌گؤل متنوع‌اند علاوه بر کبک معمولی و کبک دری که شمارش آنها ناممکن است، این منطقه زیستگاه قوچ و میش ارمنی است.

شکارگاه کوه سیاه، دشتستان (برازجان)

شکارگاه کوه سیاه که در حدود 7 هزار رأس کل، بز، قوچ و میش وحشی در آن زندگی می‌کنند، در 83 کیلومتری جنوب شرقی برازجان با ارتفاع 1691 متر قرار دارد و محل قشلاق عشایر است.

در مناطق حفاظت شده و شکارگاه کوه سیاه با اجازهٔ سازمان محیط زیست و اخذ پروانه، امکان شکار در فصول معینی وجود دارد.

شکارگاه ملاده (خانهٔ ابراهیم‌خان)، سمنان (قاجاریان، پهلوی)

در روستای سرسبز و خوش آب و هوای ملاده (در حدود 70 کیلومتری شمال سمنان) دو عمارت بزرگ و باستانی و زیبا وجود دارد که در دو سمت شرق و غرب به فاصله حدوداً 50 متر به موازات یکدیگر قرار گرفته‌اند. مصالح اصلی بنا، خشت و آجر و نمای آن آجر و گچ است.

هر یک از این دو نوع ساختمان دو طبقه و دارای تعداد زیادی اتاق و راهروی مربوط به اتاق‌ها و طبقهٔ‌ فوقانی است. معماری ساختمان‌های مذکور بسیار زیباست. معماری، نوع گچبری روی دیوارهای اتاق‌ها و ایوان‌ها، ساخت تاقنماهای روی دیوار و در برخی جاها نقاشی‌های زیبای دیواری و نیز ایجاد شومینه‌های کوچک، به آن جلوه‌ای خاص داده است.

این ساختمان دارای یک حیاط بزرگ با درختان فراوان و متنوع است و کف حیاط خاکی است. سر در اصلی این ساختمان‌ها از جنس چوب است. درهای این دو ساختمان به فاصلهٔ چند متر مقابل هم قرار دارند. بالای سر در ساختمان غربی سال تعمیر بنا را سال 1310 نوشته‌اند.

این بناها در سال 1287 قمری به همت ابراهیم‌خان حاکم دودانگه و چهاردانگه برای سکونت شخصی احداث شد. پس از ابراهیم‌خان، پسرش اسماعیل خان در آن زندگی می‌کرد و به علت کشته شدن او، بازماندگان از آن محل کوچ کردند و خانه را غیرمسکونی باقی گذاشتند. در حال حاضر سرپرستی این ساختمان‌ها - به عنوان آثار باستانی - به عهدهٔ سازمان میراث فرهنگی استان است.

مناطق آزاد شکار، تهران

استان تهران به دلیل تنوع بسیار بالای نقاط طبیعی اطراف خود، ‌ دارای مناطقی گوناگون برای شکار است. اما با توجه به این تنوع، ممنوعیت‌های خاصی نیز در برخی فصل‌ها برای شکار و صید وجود دارد. این مقررات، مربوط به مناطقی است که تحت نظر ادارهٔ‌ کل حفاظت محیط زیست قرار دارند. این مناطق به ترتیب عبارتند از:

• ـ مناطق آزاد کرج که تا ساوجبلاغ و اشتهارد ادامه می‌یابد.
• ـ مناطق آزاد فیروزکوه
• ـ مناطق آزاد قم در اطراف دریاچهٔ حوض و سلطان و پلنگ دره
• ـ مناطق آزاد ورامین
• ـ مناطق آزاد تلو
• ـ ارتفاعات امام‌زاده داوود، حومهٔ کن و سولقان و اطراف رودهن.

مناطق حافظت شده و حیات وحش، استان مازندران

برخی از نواحی استان مازندران، به دلیل تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری، به عنوان زیست‌گاه طبیعی وحوش ارزیابی و تعیین گردیده و به نام پارک‌های ملی و حفاظت شده معروف هستند. در پارک‌های ملی هر نوع دخالت تخریبی انسان در طبیعت و حیات‌وحش ممنوع است. به‌طوری که از قطع هر نوع بوته ودرخت و همچنین از شکار هر نوع حیوان و جانور ممانعت به عمل می‌آید. استفاده‌های تفریحی به شرط رعایت اصول فوق آزاد است. ویژگی‌های برخی از پارک‌های طبیعی حیات‌وحش و مناطق حفاظت شده استان عبارتند از :

مناطق حافظت‌شده، استان خراسان

استان خراسان زیستگاه‌های گیاهی و جانوری متنوعی را در خود جای داده است، که هر یک از آن‌ها از جاذبه‌های زیست‌محیطی ویژه‌ای، در زمینهٔ گردشگری برخوردارند. دریاچهٔ بزنگان با 80 هکتار وسعت در جنوب رشته‌کوه‌های هزارمسجد، پارک ملی تندوره با 57 هزار هکتار وسعت که 20 هزار هکتار آن منطقهٔ‌حفاظت شده است، مناطق حفاظت‌شدهٔ گلول و ساری‌گل به ترتیب با 17 و 28 هزار هکتار وسعت، و سایر مناطق زیست محیطی نظیر میاندشت، کویر سبزوار، سالوگ بجنورد، شمال اسفراین و سرانی از نظر ثروت‌های طبیعی و تنوع رُستنی‌ها و نمونه‌های حیات وحش بسیار غنی و قابل‌توجه‌اند و در چارچوب برنامه‌ریزی توسعهٔ صنعت گردشگری استان می‌توانند جایگاه مناسبی را احراز نمایند. در زیر، ویژگی‌های کلی برخی از این مناطق مورد اشاره قرار می‌گیرند :

مناطق حفاظت شده و پارک وحوش، استان هرمزگان

زندگی جانوری استان هرمزگان، مانند دیگر نقاط ایران، به شرایط طبیعی، آب و هوا و پوشش گیاهی بستگی کامل دارد. خلیج‌فارس و دریای عمان صدها گونه از آبزیان را در خود جای داده‌اند. خلیج‌فارس و دریای عمان صدها گونه از آبزیان را در خود جای داده‌اند. دریا منبع عظیم مواد غذایی است و زیستگاه جانوران و پرندگان مهاجر یا بومی است که در فصول سال در نواحی مختلف آن به سر می‌برند.

انواع پرندگان این منطقه غیر از نژادهای بومی، پرندگان مهاجر آفریقایی یا هندی هستند که پراکندگی آن‌ها از دشت‌های ساحلی تا دامنه‌های جنوبی را در بر می‌‌گیرد. در ارتفاعات استان انواع کل، ‌ قوچ، ‌ میش و بز کوهی، ‌ در دامنه‌ها و کوهپایه‌ها و دشت‌ها خرس، آهو، ‌ جبیر، ‌ کفتار، گرگ، ‌ روباه و گراز یافت می‌شوند. از پرندگان این نواحی می‌‌توان به، کبک، تیهو، ‌ عقاب که در نقاط مختلف استان زندگی می‌کنند، ‌ اشاره کرد. هم‌چنین جانورانی چون انواع خرچنگ، صدف، دلفین، ‌ مار، سوسمار و لاک‌پشت نیز در کناره‌های سواحل و جزایر زندگی می‌کنند.

علی‌رغم گرمای شدید هوا، پوشش گیاهیِ اندک و محدودیت آب‌های شیرین، استان هرمزگان برخی از نادرترین گونه‌های گیاهی و جانوری را در خود جای داده است که از ارزش‌های زیست‌محیطی قابل توجهی برخوردارند. در زیر، مناطق حفاظت شدهٔ استان هرمزگان و عناصر مهم آن مورد اشاره قرار می‌گیرند:

مناطق حفاظت شده و حیات وحش، استان خوزستان

هورالعظیم، ‌ باتلاق‌ها، نیزارها و سواحل زیبای خلیج‌فارس در جنوب و کوه‌های بلند و برف‌گیر در تمامی شمال و شرق جلگهٔ بسیار پست و گرم خوزستان، دورنماها و چشم‌اندازها و اقلیم‌های متفاوتی در چهار سوی استان فراهم آورده است. این تضاد آشکار در محدوده‌ای چنین تنگ موجب غنا و تنوع چشمگیر حیات‌وحش شده است.

براساس برخی مطالعات و گزارش‌ها در خلیج‌فارس بیش از 200 نوع ماهی وجود دارد که از نظر تنوع و ذخیره پروتئین از بهترین و کم‌نظیرترین ذخایر حیات‌وحش کشور به حساب می‌‌آیند.

از سوی دیگر پرندگانی چون غاز، ‌ مرغابی، مرغ نوک دراز، پلیکان، حواصیل، اردک، لک ‌لک، هوبره، مرغ میش، ‌ درنا و فلامینگو که در سواحل جنوب و در میان هورها و نیزارها زندگی می‌کنند به غنای حیات‌وحش این نواحی افزوده‌اند. در صورت برنامه‌ریزی و ساماندهی این نواحی و جاذبه‌های دل‌انگیز و زیبای این باتلاق‌ها و هورها به قطب‌های توریستی تبدیل خواهند شد.

پرندگان دریایی که همیشه نام و مکان زیست آنها اسرارآمیز، ‌ الهام‌بخش و رویایی بوده است، در سراسر استان پراکنده‌اند. پرندگان دیگری نیز مانند کبک، تیهو، باقرقره، قمری، ‌ سار، کلاغ سیاه و ابلق در لابلای دره‌ها و بیشه‌ها و کشتزارهای این استان به وفور یافت می‌شوند.

اگرچه از یکصد سال پیش به این طرف دیگر اهالی اطراف رودخانه‌ها، هورها و کوهپایه‌‌ها چندان وحشتی از شیرها و پلنگ‌ها ندارند و جانوران گوشتخواری از این دست کمیاب شده‌اند، ولی هنوز گوشتخوارانی چون گرگ، گربه وحشی، ‌ دله یا عروسک، گورکن، عسل‌خوار و کفتار در اطراف بیشه‌ها، رودخانه‌ها و دره‌های اطراف کوهها در بعضی مواقع گزارش شده‌اند. هنوز هم ممکن است کسانی در لابلای درخت‌های بادام کوهی، بلوط و توت این نواحی بتوانند سنجاب‌های ایرانی دم بلند. پرمو، ‌ دم فرفر و بدن قرمز حنایی را ببینند که در حال بیرون آمدن از حفرهٔ یکی از درخت‌ها هستند. گربه تیغی یا تشی جونده ایرانی و نیز انواع موش‌های سیاه و موش‌های دو پای 5 انگشتی و سه انگشتی، خرگوش وحشی در گوشه و کنار این استان به چشم می‌خورد. براساس آخرین گزارش‌ها بیشه‌های انبوه و بکر کرخه هنوز هم ایستگاه طبیعی و آخرین پناهگاه گوزن‌های زرد در ایران و جهان است.

گراز وحشی یکی دیگر از انواع زوج سمی‌ها است که در بیشتر نواحی باتلاقی و بیشه‌های اطراف رودها به چشم می‌خورد.

مناطق حفاظت شده و شکارگاه‌ها، استان بوشهر

محدودیت‌های پوشش گیاهی و خشکی و گرمی عمومی هوا، سبب شده است تنها جانورانی بتوانند در این ناحیه زندگی کنند که با محیط طبیعی آن سازگار شده‌اند. در بیابان‌ها و کوهپایه‌ها و ارتفاعات داخلی به ویژه کوه سیاه اطراف خورموج و اطراف چشمه‌ها، تنگه‌ها و فضاهای سبز این استان، ‌ حیوانات وحشی گوناگونی زندگی می‌کنند. از مهم‌ترین جانوران این نواحی می‌توان به کل، بز، میش و قوچ وحشی اشاره کرد که تعداد کل آن‌ها را حدود 5000 تا 6000 رأس برآورد کرده‌اند.

علاوه بر حیوانات مذکور، ‌ در آب‌‌های خلیج‌فارس و جزایر محدودهٔ‌ این استان، جانوران دریایی فراوانی وجود دارند که برخی از آن‌ها بومی و برخی دیگر مهاجراند و فقط گهگاه از آن عبور می‌کنند. از جمله مهم‌ترین آن‌ها، میگو (ملخ دریایی)، انواع کوسه (بمبک)، دولفین (پی‌سو)، لاک‌پشت، خرچنگ، انواع عروس دریایی (دُل)، ماهی مرکب (خساک)، ماهی عقرب (فریاله) و سفره ماهی (لُقمه) را می‌توان نام برد.

پرندگان بسیاری در استان بوشهر، ‌ خاصه در سواحل آن دیده می‌شوند که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از : کبک، تیهو، بی‌دم، بلدرچین، هوبره، ‌ قمری، سار، پرستو، قبا سوزک، ترنی، حمامی، کلاغ جیروک، بلبل، تلیلی، شالو، مرغ غواص، حواصیل، درنا، هفت‌ رنگ، خردل، دراج، کبوتر چاهی و هدهد. برخی از این پرندگان تنها در فصل زمستان برای صید ماهی از هند و آفریقا به سوی خلیج‌فارس مهاجرت می‌کنند. این پرندگان مهاجر مدتی در سواحل و جزایر اطراف استان اقامت کرده و سپس به وطن اصلی خود مراجعت می‌کنند. اما برخی دیگر از پرندگان این استان بومی این منطقه هستند و زیستگاه اصلی آنان نیز همین استان است.