آیا انسان و شامپانزه حدود شش میلیون سال قبل از هم جدا شدند؟

دانشمندان دانشگاه واشنگتن موفق به شناسایی ژنی شده‌اند که نقشی اساسی در تکامل انسان، هنگام آغاز تکلم ایفا کرده است.

به گزارش آسمونی  این ژن احتمالا با تکثیر خود در دو و نیم میلیون سال پیش به مغز انسان قدرت صحبت کردن و ابداع داده و آن را از وابستگانی مانند شامپازه‌ها جدا کرده است. این ژن که «SRGAP2» نام داشته، به کنترل رشد بخش نئوکورتکس در مغز پرداخته که مسؤول عملکردهای بالاتر مانند زبان و تفکر هوشیار است. برخورداری از نسخه‌های اضافی باعث آهسته‌شدن رشد مغز شده و به آن اجازه داده تا به ساخت ارتباطات بیشتر میان سلولهای عصبی پرداخته و با این کار مغز را بزرگتر و پیچیده‌تر کرده است.

در پژوهشی که در مجله Cell منتشر شده، دانشمندان این موضوع را گزارش کردند که این ژن در حدود 3.5 میلیون سال قبل تکثیر شده و یک ژن دختر ایجاد کرده و یک میلیون سال بعد به تولید یک نسخه نوه دختر پرداخته است. اگرچه انسان و شامپانزه حدود شش میلیون سال قبل از هم جدا شدند، اما هنوز 96 درصد از ژنوم آنها با هم مشترک بوده و این ژن یکی از تنها 30 ژنی است که از آن زمان به تکثیر خود پرداخته‌اند. اولین تکثیر تقریبا غیرفعال بوده اما دومین نسخه در زمانی اتفاق افتاده که هوموساپنها از گونه‌های استرالوپیتکوس جدا شده و ساخت ابزارها و رفتارهای پیچیده‌تر را آغاز کردند.

شاپانزه ها هم قاضی دارند

مدیریت برخورد برای انسجام گروه‌های اجتماعی امری بسیار مهم و ضروری است. در حالی که انسان‌ها ممکن است هنوز هم روی برخی جزئیات این موضوع در حال کار باشند تحقیقات جدید نشان می‌دهد برخی از شامپانزه‌ها به شکل بی‌طرف و به عنوان شخص ثالث به انجام فعالیت‌های نظارتی‌ ـ پلیسی در گروه‌هایشان می‌پردازند. 

در هر جایی که شاهد زندگی جمعی و اجتماعی هستیم برخورد‌ها و درگیری‌ها موضوعی اجتناب‌ناپذیر است. این موضوع در مورد نزدیک‌ترین خویشاوندان ما یعنی شامپانزه‌ها هم صدق کرده و تفاوتی ندارد. 

به نظر می‌رسد مدیریت برخورد نقش مهمی در حفظ نظم و آرامش گروهی شامپانزه‌ها ایفا کرده و تک‌تک شامپانزه‌ها هم این موضوع را تضمین‌کننده انسجام جامعه خود می‌دانند. 

به این شکل از مدیریت برخورد و مداخله شخص ثالث بی‌طرفی در کشمکش‌ها، نظارت پلیسی گفته می‌شود. 

تا‌کنون این رفتار انگیزشی ـ اخلاقی در شامپانزه‌ها فقط به شکل روایتی و نه واقعی عنوان شده بود. 

به هر حال اکنون نخستین‌شناسان دانشگاه زوریخ تائید کرده‌اند که شامپانزه‌ها به منظور تضمین ثبات گروه خود اقدام به دخالت بی‌طرفانه در درگیری‌های میان دو همنوع می‌کنند بنابراین شامپانزه‌ها بر اساس علاقه به اجتماع و نگرانی‌های اجتماعی، رفتاری جامعه‌گرایانه از خود بروز می‌دهند. 

علاقه داوران به مداخله، زمانی به بیشترین حد خود می‌رسد که درگیری تعدادی از اعضا، صلح و آرامش جامعه را با خطر جدی مواجه سازد. 

محققان طی مطالعاتی رفتار چهار گروه از شامپانزه‌های اسیر را مشاهده و مقایسه کردند. در باغ ‌وحش والتر گوسائو در زوریخ آنها با شرایط ویژه‌ای مواجه شدند. 

محققان خوش‌شانس بودند که با اتفاقی مواجه شدند که برای این جانوران در حیات‌وحش هم رخ می‌دهد. در این گروه ماده‌های جدید معرفی شده و رتبه‌بندی در نرها هم دوباره تعریف شد که در نتیجه ثبات گروه شروع به متزلزل شدن کرد. 

البته باید گفت هر شامپانزه‌ای نمی‌تواند قاضی و داور خوبی باشد. در درجه اول میانجی یا شخص ثالث مداخله‌کننده در درگیری باید نر یا ماده‌ای باشد که در گروه مورد احترام زیادی است. 

در غیر این صورت نمی‌تواند به شکل موفقیت‌آمیزی غائله را ختم کرده و این امر نشان می‌دهد که مانند جوامع انسانی مراجع و مقاماتی هم در گروه شامپانزه‌ها وجود دارد. 

 علاقه به نگرانی‌های اجتماعی که به شکل پیشرفته‌ای در ما انسان‌ها وجود داشته و عمیقا ریشه‌دار است باعث ایجاد پایه‌های رفتاراخلاقی ما می‌شود و از نظر دانشمندان این موضوع می‌تواند در بین نزدیک‌ترین خویشاوندان ما هم تسری داشته باشد.