مشهورترین پنالتی تاریخ فوتبال چگونه گل شد؟

به مناسبت تولد آنتونین پاننکا شاعر فوتبال چک

اختصاصی آسمونی / مهدی زارعی

در زمین تمرین باشگاه «بوهمیانز» پراگ واقع در کشور چکسلواکی، تنها دو بازیکن دیده می‌شدند. «زدنک هروسکا» دروازه‌بان تیم درون دروازه بود و بازیکن دیگر مشغول پنالتی زدن به او بود. «آنتونین پاننکا» هافبک نفوذی 178 سانتی‌متری تیم و یکی از پرسابقه‌ترین بازیکنان بوهمیانز کسی بود که در این تمرین کاملاً جدّی در برابر دروازه‌بان قرار گرفته بود.

پاننکا متولد دوم دسامبر 1948 بود و در یازده‌سالگی به رده‌های سنّی «بوهمیانز» پیوسته بود. او از 1967 فرصت بازی در تیم اصلی بزرگسالان را به دست آورده بود و حالا به مهره‌‌ای کلیدی در این تیم بدل شده بود. پاسهایی که او به مهاجمان آزاد تیمش می‌داد و زمینه‌ساز گلهای تیم پراگی می‌شد، عامل شهرت‌آنتونین شده بود. امّا در تمرین دو نفره او و دروازه‌بان شرایط متفاوت بود. آنها برای افزایش انگیزه خود، مسابقه را به صورت شرط‌بندی برگزار می‌کردند و جایزه برنده نوشیدنی یا شکلات بود. پاننکا که چند ماهی بود به عضویت تیم ملّی انتخاب شده بود در باره آن تمرینات چنین می‌گفت: «متاسفانه حریفم دروازه‌بان خوبی بود و من هر بار مجبور بودم برایش نوشیدنی یا شکلات بخرم زیرا پنالتی‌هایی که در برابر او از دست می‌دادم، بیشتر ازضرباتی بود که گل می‌شد. یک شب که تمرینمان تمام شده بود، به جای خوابیدن به فکر فرو رفتم. هدفم این بود که سطح پنالتی‌های خود را به هر نحوی بالا ببرم. در پایان متوجه نکته‌ای مهم شدم. همه دروازه‌بانان تا لحظه‌ای منتظر می‌مانند که پنالتی‌زن به آستانه ضربه‌زدن رسیده است ولی هنوز توپ او شلیک نشده است. آنها قبل از شلیک توپ پیش‌بینی خود را انجام داده و شیرجه می‌روند. به این ترتیب اگر اشتباه کنند دیگر شانسی برای جبران اشتباه و بازگشت به سمت توپ ندارند. به این ترتیب ایده‌ای بزرگ در ذهنم شکل گرفت و به تنهایی در خارج از زمین تمرین شروع به تمرین پنالتی کردم. دیگر این کار برایم به یک کار جذاب بدل شده بود. امّا این کار مرا بسیار چاق کرد. زیرا از آن به بعد مرتباً در تمرین پیروز شده و نوشیدنی و شکلاتها را از حریفم می‌گرفتم!»

ایده جالب پاننکا زدن ضربه به زیر توپ بود. به طوری که توپ از زمین بلند شده و درست در هنگامی که دروازه‌بان برروی زمین شیرجه رفته است، به مرکز دروازه فرود آید. بعدها پاننکا این حرکت را در مسابقات نیز انجام داد. وی در این باره گفت: آغاز تمرینات من در حدود دو سال قبل از یورو 76 بود اولین بار در یک مسابقه دوستانه پنالتی‌ام را به این سبک گل کردم و پس از آن هم در یکی دو مسابقه در لیگ چکسلواکی از این روش استفاده کردم. به قدری خوب نتیجه داد که تصمیم گرفتم اگر در یورو هم صاحب ضربه پنالتی شدم. از همین نوع ضربه استفاده کنم. پاننکا در سومین سال حضور در تیم ملّی بخت بازی در جام ملّت‌های اروپا را به دست آورد امّا شانس پنالتی‌زدن را پیدا نکرد. با این حال بزرگان اروپا یکی پس از دیگری در برابر چکها تسلیم می‌شدند و کشور کوچک اروپای شرقی لحظه به لحظه به افتخار نزدیک‌تر می‌شد. هلند نایب قهرمان جام‌جهانی 1974 هم در نیمه نهایی حریف چکها نشد و چکسلواکی به فینال مسابقات رسید. آنها در فینال در برابر قهرمان جام‌جهانی 1974 نیز درخشیدند و با دو گل از حریف پیش افتادند. ظاهراً فرصتی برای پنالتی زدن باقی نمانده بود. امّا آلمان‌ها در دقیقه 89 نتیجه را (2-2) کردند و پس از آن که اتفاق خاصی در وقت اضافی رخ نداد، کار به ضربات پنالتی کشیده شد. این اولین باری بود که در رقابت‌های یورو نتیجه کار به ضربات پنالتی می‌رسید و فرصتی مناسب برای پاننکا بود تا ابتکار خود را به رخ همگان بکشد امّا او آماده زدن آخرین ضربه تیمش شده بود و ابداً مشخص نبود که کار به ضربه پنجم می‌رسد یا خیر؟! حتی خود پاننکا هم گفت که فقط یک هزارم درصد فکر می‌کردم که نوبت به ضربه من برسد!

امّا همه چیز به شکلی حیرت‌انگیز پیش رفت. آن هم به شکلی که ضربه پاننکا را به حساس‌ترین پنالتی جام بدل ساخت. هفت پنالتی از طرف دو تیم گل شد و پنالتی «اولی هوینس» آلمانی از دست رفت تا ضربه پنجم چکها تعیین کننده قهرمان جام باشد. خود پاننکا هم اعتراف کرد که «این دقیقاً اراده خداوند بود. با این حال زدن چنین ضربه‌ای در آن شرایط حساس نیاز به اعصابی بسیار قوی داشت. هنوز هم بسیاری از کارشناسان متحیرند که اگر دروازه‌بان در هنگام زدن ضربات چیپ از جای خود حرکت نکند، چه اتفاقی رخ خواهد داد؟!! امّا پاننکا به گلزنی خود اطمینان کامل داشت. «سپ مایر» دروازه‌بان آلمان به سمت چپ خود پرید و لحظه‌ای بعد ضربه حیرت‌انگیز پاننکا قهرمانی چکها را رقم زد. این کار در 36 سال قبل به قدری حیرت‌انگیز بود که مفسرّان فرانسوی به پاننکا لقب «شاعر میدان فوتبال» را دادند. چکها قهرمان اروپا شدند و پاننکا چنان شهرتی یافت که نامش مترادف ضربات پنالتی گردید. او چهارسال بعد نیز با چکها در یورو 1980 شرکت کرد و یک پنالتی تیمش را به گل تبدیل کرد تا چکها با پیروزی (9-8) در برابر ایتالیای میزبان عنوان سوم جام را به خود اختصاص دهند. پاننکا تا سال 1982 نیز در تیم ملّی چکسلواکی بازی کرد و در 59 بازی 17 گل برای این تیم به ثمر رساند؛ از جمله هر دو گل چکها در جام‌جهانی 1982 که با دو ضربه پنالتی او به ثمر رسید. او در حال حاضر رئیس باشگاه «بوهمیانز 1905» می‌باشد.