ویژگی‌ها، ازدواج و القاب حضرت خدیجه و احادیثی در مورد ایشان

حضرت خدیجه(س) زنی با فضیلت و دارای کمالات علمی و معنوی بود و در اثر معاشرت با پسر عمویش که عالمی دانا و دانشمند بود، به رسالت پیامبر خدا (ص) در آینده ایمان داشت. او می‌دانست که رسول خدا به پیامبری خواهد رسید. در این بخش از آسمونی در مورد حضرت خدیجه (س) و فضائل ایشان و همچنین احادیثی که درباره ایشان گفته شده صحبت می‌کنیم.

فضائل حضرت خدیجه (س)

حضرت خدیجه(س) پانزده سال قبل از عام الفیل و شصت و هشت سال قبل از هجرت نبوی در شهر مکه دیده به جهان گشود و پس از شصت و پنج سال زندگی با شرافت و فضیلت سرانجام در تاریخ دهم رمضان سال دهم بعثت و سه سال قبل ازهجرت رسول خدا به مدینه به لقاءالله پیوست. نام او خدیجه و کنیه‌اش «ام هند» نام پدرش «خویلد ابن اسد» و نام مادرش «فاطمه دختر زائدة بن الاصم» است. پدر خدیجه با چند واسطه به « لویّ بن غالب» می‌رسد که جدّ اعلای پیامبر خدا است و مادر مادر خدیجه «هاله» دختر عبدمناف از اجداد پیامبر اسلام است. بنابراین خدیجه هم از طرف پدر وهم از سوی مادرش با پیامبر اسلام هم‌نسب است.

ازدواج خدیجه (سلام الله علیها)

خدیجه به واسطه قرابت خانوادگی با رسول خدا (ص) از یک طرف و ملاحظه اخلاق حمیده او در بازرگانی از طرف دیگر و شنیدن اخبار رسالت از علمای یهود و نصاری از سوی سوم، عاشق و دلباخته معنوی پیامبر بود  و گاهی در این راه گریه می‌کرد و در شب‌هایی خواب به چشم او فرو نمی‌رفت. لذا مشکل خود را با پسر عمویش که عالم برجسته نصارا بود در میان گذاشت، او دعایی نوشت و خدیجه آن را زیر بالشش گذاشت و شبانه در عالم خواب پیامبر را دید و آینده برایش روشن شد و چون چشم برگشود دیگر به خواب نرفت و سرانجام کنیزش نفیسه و به قولی، خواهرش را به سراغ پیامبر فرستاد و رسماً درخواست ازدواج کرد.

خدیجه با تلاش پیگیر و تمهید مقدمات عاقلانه، به ویژه با تدبیر پسر عمویش ـ ورقة بن نوفل ـ سرانجام به مقصود خود رسید و فرزندان هاشم را که ستارگان حجاز بودند به خانه خود جذب کرد. آنان در حالی که رسول خدا را با تمام عزت و احترام در میان گرفته بودند، برای اجرای عقد به حضور خدیجه رسیدند و خطبه عقد با یک برنامه جالب اجرا شد. پس از مراسم، یادگار عبدالله در کنار عمویش ابوطالب عازم خانه پیشین گشت، ولی خدیجه همراه با مهر و محبت ویژه دامن محمد را گرفت و گفت «سیدی! إلی بیتک فبیتی بیتک و أنا جاریتک !» یعنی: ای مولایم! بیا به خانه خودت، خانه من خانه تو است و من نیز کنیز تو هستم». خدیجه به این طریق زندگی مشترک خود را با آن حضرت شروع کرد.

القاب خدیجه(س) قبل از اسلام

القاب خدیجه (س) قبل از اسلام بسیار بوده است و در کتاب‌های بسیاری در مورد آن سخن فته شده است.

• از حضرت خدیجه (س) قبل از ولادت، در کتاب آسمانی انجیل که بر حضرت عیسی نازل شد به عنوان بانوی مبارکه و همدم مریم در بهشت یاد شده است در آن‌جا که در توصیف پیامبر اسلام (ص) خطاب به عیسی چنین آمده: نسله من مبارکة و هی مونس أمک فی الجنة، یعنی نسل او از مبارکه (بانوی پربرکت) است که همدم مادرت مریم در بهشت است.
• در عصر جاهلیت که وجود زن پاکدامن بسیار کم بود و بسیاری از زنان به انحراف‌های عصر جاهلی آلوده بودند، حضرت خدیجه به خاطر قداست و پاکی در همه ابعاد، به عنوان «طاهره» یعنی پاک‌سرشت و پاک‌روش، خوانده می‌شد.
• همچنین شخصیت خدیجه در همان عصر آن‌چنان چشمگیر و مورد احترام خاص و عام بود که او را با عنوان «سیده نسوان» یعنی سرور زنان می‌خواندند.

ایمان و فداکاری خدیجه(س)

خدیجه(س) زنی بافضیلت و دارای کمالات علمی و معنوی بود و در اثر معاشرت با پسرعمویش که عالمی دانا و دانشمند بود، به رسالت پیامبر خدا(ص) در آینده ایمان داشت و می‌دانست که رسول خدا به پیامبری خواهد رسید. خدیجه از علمای دیگر یهود و نصارا نیز سخنانی در تأیید نبوت پیامبر شنیده بود و از همه مهم تر در سفر بازرگانی آن حضرت به سرزمین شام از طریق غلامش «میسره» که همراه کاروان بود، اطلاعات زیادی از کرامات و معجزات آن بزرگوار شنیده و بر عشق و ایمانش افزوده بود، لذا با ورقة بن نوفل راز دل گشود و خواهان وصلت با پیامبر شد.

همه این‌ها حاکی از ایمان خدیجه به رسالت پیامبر بود که سال‌ها قبل از بعثت آن حضرت اتفاق افتاد. لذا پس از مبعوث‌شدن به رسالت الهی، نخستین شخصی که به پیامبر ایمان آورد خدیجه بود. امیر مؤمنان در «خطبه قاصعه» می‌فرمایند: روزی که رسول خدا به پیامبری رسید، نور اسلام  به هیچ خانه‌ای وارد نشد جز به خانه پیامبر (ص) و خدیجه (س) که من سومین نفر آنان بودم که نور وحی و رسالت را می‌دیدم و عطر نبوت را استشمام می‌کردم. خدیجه (س) از نظر ایمان و عقیده به جایی رسیده بود که خدا و پیامبر و ملائکه او را دوست داشتند و بر ایمان او مباهات می‌کردند و او را افضل زنان پیامبر و جزو برترین زنان عالم و جهان معرفی می‌نمودند.

خدیجه (س) زنی است که پیامبر خدا (ص) در حق او فرموده است: ای خدیجه! خداوند متعال هر روز به وجود تو چندین بار به ملائکه اش مباهات می‌کند. آری! خدیجه زنی بود که در اثر ایمان و فداکاری به جایی رسید که خداوند به او سلام رساند. او نه‌تنها این همه ناملایمات را تحمل کرد، بلکه تمام تلخی‌های سیاسی و اجتماعی آن روز را که قلب نازنین پیامبر خدا (ص) را مجروح می‌ساخت ترمیم نمود و او را در ادامه سیر الهی‌اش یاری داد.

خدیجه(س) در قرآن

حضرت خدیجه نخستین ام المؤمنین است که در قرآن مجید به عنوان یکی از زنان پیامبر مورد توجه است و به طور مشخص نیز در سوره «ضحی» آیه هشتم به بی‌نیاز کردن پیامبر با دارایی خدیجه اشاره گردیده است. قبلاً خاطر نشان گردید که حضرت خدیجه قبل از ازدواج با پیامبر ثروتمندترین شخص جزیرة العرب بود و حدود هشتاد هزار شتر داشت و کاروان‌های تجارتی او شب و روز در طائف و یمن و شام و مصر و سایر بلاد در حرکت بودند و برده‌های بسیار داشت که به تجارت اشتغال داشتند.

حضرت خدیجه(س) پس از ازدواج با پیامبر (ص) همه اموالش (چه مربوط به قبل از اسلام و چه بعد از آن) را در اختیار پیامبر گذاشت تا آن حضرت هرگونه که خواست آن اموال را در راه خدا به مصرف برساند، به گونه‌ای که پیامبر که فقیر بود بی‌نیاز شد و خداوند در مقام بیان نعمت‌های خود به پیامبر اکرم می‌فرماید: «و وجدک عائلا فأغنی ؛ خداوند تو را فقیر یافت و بی‌نیاز نمود». در تفسیرهای عامه و خاصه و در روایات اهل بیت آمده است و تصریح شده که مراد از «بی‌نیاز ساختن پیامبر» مال و بخشش خدیجه بود که همه را در طبق اخلاص گذاشته و برای پیشرفت دین مبین اسلام در اختیار پیامبر قرار داد.

خدیجه(س) در روایات

در روایت شیعه و اهل تسنن، از زبان پیامبر و امامان معصوم در شأن و مقام ارجمند ام المؤمنین حضرت خدیجه کبری (س) سخن فراوان با تعبیرات گوناگون به میان آمده است. در این‌جا نظر شما را به نمونه‌هایی از آن گفتارها جلب می‌کنیم.

• پیامبر (ص) فرمود جبرئیل نزد من آمد و گفت: ای رسول خدا! این خدیجه است، هر گاه نزد تو آمد، بر او از سوی پروردگارش و از طرف من، سلام برسان و او را به خانه‌ای از یک قطعه از زبرجد در بهشت که در آن رنج و نا‌آرامی نیست، مژده بده.
• پیامبر اکرم (ص) فرمودند از مردان بسیاری به حد کمال رسیدند و از زنان به درجه آخر کمال نرسیدند مگر چهار زن که عبارتند از: آسیه، مریم، خدیجه، فاطمه.
• امیر مؤمنان علی (ع) فرموند سرور بانوان دو جهان چهار بانو هستند که عبارتند از: خدیجه، فاطمه، آسیه و مریم.
• پیامبر (ص) فرمودند بهشت مشتاق چهار زن است: مریم دختر عمران، آسیه دختر مزاحم ـ همسر فرعون، که همسر پیامبر در بهشت است، خدیجه دختر خویلد همسر رسول خدا در دنیا و آخرت، فاطمه دختر محمد (ص).

پیام این روایات این است که به رازهای عظمت مقام این بانوی ارجمند پی ببریم و شایستگی‌های او را بشناسیم و از او در مسیر تکامل به عنوان برترین الگو، پیروی کنیم.

خدیجه(س) در آئینه معراج پیامبر

طبق پاره‌ای از نقل‌ها، معراج پیامبر (ص) از خانه خدیجه (س) آغاز شد و بازگشت آن نیز در خانه خدیجه روی داد. روایت شده که امام باقر (ع) فرمود: «جبرئیل مرکب براق را شبانه کنار در خانه خدیجه آورد و در آن خانه به محضر رسول خدا رسید، آن حضرت را از خانه بیرون آورد و بر مرکب براق سوار نموده و از مکه به سوی بیت المقدس سیر داد...». مطابق پاره‌ای از شواهد و قراین، پیامبر هنگام مراجعت از معراج نیز در خانه خدیجه فرود آمد. برای این که به مقام درخشان حضرت خدیجه (س) در رابطه با مسئله معراج پیامبر بیشتر پی ببریم نظر شما را به روایت زیر جلب می‌کنیم.

• سلام بر خدیجه

ابوسعید خدری می‌گوید: رسول خدا فرمود: وقتی که در شب معراج، جبرئیل مرا به سوی آسمان‌ها برد و سیر داد، هنگام مراجعت به جبرئیل گفتم: «آیا حاجتی داری؟» جبرئیل گفت: « حاجت من این است که سلام خدا و سلام مرا به خدیجه برسانی». پیامبر (ص) وقتی که به زمین رسید، سلام خدا و جبرئیل را به خدیجه ابلاغ کرد. خدیجه گفت «ان الله هو السلام، و فیه السلام، الیه السلام، و علی جبرئیل السلام. یعنی همانا ذات پاک خدا سلام است و از او است سلام و سلام به سوی او باز گردد و بر جبرئیل سلام باد. این مطلب بیانگر اوج مقام حضرت خدیجه در پیشگاه خدا است.

• آوردن کفن از سوی خدا برای خدیجه

در کتاب «الخصائص الفاطمیه» نقل شده: طبق روایت مشهور هنگامی که حضرت خدیجه رحلت کرد، فرشتگان رحمت از جانب خداوند کفن مخصوصی برای خدیجه نزد رسول خدا آوردند و این علاوه بر این‌که مایه برکت برای خدیجه بود، مایه تسلی خاطر رسول خدا (ص) گردید و به این عنوان تقدیر و تجلیل جالبی از طرف خداوند از حضرت خدیجه به عمل آمد.

پیامبر اکرم (ص) پیکر مطهر حضرت خدیجه (س) را با آن کفن پوشانید. سپس پیکر او را با همراهان به سوی قبرستان معلی بردند تا در کنار مادرش حضرت آمنه به خاک بسپارند. در آنجا قبری برای حضرت خدیجه آماده کردند، رسول خدا در میان آن قبر رفت و خوابید، سپس بیرون آمد و آن گوهر پاک را در آن جا به خاک سپرد. 

احادیثی در مورد حضرت خدیجه (س)

پیامبر (ص): ای خدیجه، در حق خود جز نیکی گمان مبر؛ که خداوند بزرگ بارها به ملائک خود به تو مباهات می‌‏کند.

پیامبر (ص): بهترین زنان اهل بهشت چهار نفرند: خدیجه و فاطمه و آسیه زن فرعون و مریم دختر عمران

پیامبر (ص): چهار زن سرور زنانِ زمان خویشند: مریم، آسیه، خدیجه و فاطمه (س) و بهترین آن‌ها فاطمه است.

امام علی (ع): حضرت خدیجه پیشتازترین زن در راه آزادی بود و با پیامبر نماز گذارد و به نیایش نشست.

امام علی (ع): سلام بر بانوی خود ساخته و پاک‌روش و پاک‌منشی که خدا خیمه و سرای او را پاک و پاکیزه ساخته است.

جبرئیل خطاب به پیامبر (ص): به فاطمه بگو که خدای متعال برای مادرت در بهشت خانه‌ای بنا کرده است که رنج و داد و بیدادی در آن نیست و او در کنار آسیه و مریم است.