نیم قرن پس از فاجعه آیبروکس

66 کشته و 200 زخمی در نبرد رنجرز و سلتیک

اختصاصی آسمونی

نوشته مهدی زارعی

در دهه شصت میلادی، فوتبالدوستان اسکاتلندی که به ورزشگاه آیبروکس می رفتند، با مشکل بزرگی روبه رو شده بودند. زمانی که بازیها تمام می شد، انبوه جمعیت تلاش می کردند تا هرچه سریع تر از راهروهای ورزشگاه خارج شده و خودشان رو به ایستگاههای اتوبوس و مترو بیرون ورزشگاه برسانند. به ویژه تماشاگرانی که نزدیک راهرو و پلکان شماره 13 بودند و می خواستن از آنجا به بیرون استادیوم و ایستگاه « کاپلند رود» برسند.

همیشه این نگرانی وجود داشت که اگر ناگهان عده زیادی از تماشاگران به این خروجی ها هجوم بیاورند، آیا همه به راحتی از ورزشگاه بیرون می روند یا این که چند تن از آنها زیر دست و پا می مانند.

در 16 سپتامبر 1961 بالاخره نگرانی ها تبدیل به واقعیت شد و دو طرفدار، زیر دست و پا مانده و کشته شدند.

در سال 1967 نوبت به هشت هوادار دیگر بود که در حال خروج از استادیوم مجروح شدند اما این بار، آیبروکس کشته نداد.

با وجود این اتفاقات، راهروی شماره 13 چندان مورد توجه مسوولان ورزشگاه قرار نگرفت و مشکلات ناشی از ازدحام به شکل اصولی حل نشد. این در حالی بود که بعد از سال 1961، باشگاه رنجرز 150 هزار پوند صرف توسعه ورزشگاه خود کرد؛ عددی چشمگیر که با توجه به نرخ تورم، چیزی معادل 2.5 میلیون پوند در شرایط فعلی است.

بزرگ شدن ورزشگاه، جمعیت بیشتری را به استادیوم آیبروکس کشاند. بالاخره روز 2 ژانویه 1971 فرا رسید و رقابت تیمهای رنجرز و سلتیک در حضور بیشتر از 80 هزار تماشاگر آغاز شد. بازی تا دقیقه 90 بدون گل بود اما جیمی جانستون در آخرین دقیقه برای سلتیک گلزنی کرد تا طرفداران ناامید رنجرز تصمیم بگیرند که از ورزشگاه خارج شوند. تعداد زیادی از آنها بیرون رفتند و گل تساوی بخش «کالین استاین» در ثانیه های تلف شده را مشاهده نکردندد. اما صدای فریاد و هیاهوی هواداران داخل استادیوم، آنها را وسوسه کرد تا به جایگاه تماشاگرها برگردند. تا زمانی که جمعیت به داخل ورزشگاه بازگردد، بازی تمام شده بود و ورود این هواداران، همزمان با خروج تماشاگرانی شد که تا آخرین لحظه، بازی را از نزدیک دیده بودند. به این ترتیب راه ورود و خروج همه بسته شد.  

هجوم انبوه طرفداران به راهروهای خروجی استادیوم، فاجعه بزرگ را رقم زد. در اثر ازدحام، 66 نفر کشته شدند و 200 نفر هم زخمی. در بین کشته شدگان، 32 نفر شامل یک دختر 18 ساله به اسم مارگارت فرگوسن، سنی بین 10 تا 19 سال داشتن و « نایجل پاتریک پیکاپ» از لیورپول هم با 9 سال، کم سن و سال ترین قربانی ماجرا بود. در بین کشته شده ها 16  نفر بین 20 تا 29 سال و 12 نفر هم از 30 تا 39 سال، سن داشتند.

یکی از نفراتی که در سلتیک بازی می کرد و حادثه را از نزدیک دید، کنی دالگلیش بود که بعدها راهی لیورپول شد. در روزهایی که او در لیورپول بازی می کرد، دو بار دیگر هم شاهد چنین فجایعی بود. فاجعه استادیوم هیسل در سال 1985 و هیلزبورو در 1989.

به هر شکل، بریتانیایی ها به عادت همیشگی خود، ماجرا را تا آخرین لحظه پیگیری کردند.

کار به دادگاه کشیده شد و در پایان، مالک استادیوم- یعنی باشگاه رنجرز- به عنوان مقصر شناخته شد. رنجرز اعتراضی به این رأی نکرد و به خانواده های 66 هواداری که کشته شده بودند، خسارت پرداخت کرد تا ماجرای آیبروکس به این شکل، خاتمه پیدا کند.