آشنایی با کشور گواتمالا

آشنایی با کشور گواتمالا

آسمونی : گواتِمالا یا به‌طور رسمی جمهوری گواتِمالا کشوری در آمریکای مرکزی است که از شمال و غرب با مکزیک، از جنوب غرب با اقیانوس آرام، از شمال شرق با بلیز، از شرق با دریای کارائیب و هندوراس و از جنوب شرق با ال سالوادور احاطه شده‌است.

جمعیت گواتمالا در حدود 16٫6 میلیون نفر است (پر جمعیت‌ترین کشور آمریکای مرکزی) و پایتخت آن شهر گواتمالاسیتی می‌باشد .مساحت این کشور 108٬889 کیلومتر مربع است.

زبان رسمی این کشور زبان اسپانیایی، واحد پول آن کتزال و دین 99 درصد از مردم آن مسیحیت است. از میان مسیحیان این کشور، حدود 55 درصد کاتولیک، 40 درصد پروتستان و 3 درصد ارتودکس شرقی هستند.

حدود 59 درصد از مردم آن از تبار مستیزو (دورگه سرخ‌پوست و اسپانیایی) و 40٫5 درصد نیز از سرخ‌پوستان مایا هستند، کمتر از یک‌درصد از مردم گواتمالا نیز سفیدپوست هستند.

این کشور در سال 1821 از اسپانیا مستقل شد و هم‌اینک شیوه حکومتی آن دموکراسی و رئیس‌جمهور آن جیمی مورالس است.

فراورده‌های صادراتی گواتمالا قهوه، شکر و موز است. گواتمالا که از جمله یکی از فقیرترین کشورهای آمریکای مرکزی به‌شمار می‌آید، از جمله کشورهایی است که نرخ بیسوادی در آن بسیار بالاست و رئیس‌جمهور این کشور برای بهبود وضع آموزش زیر فشار قرار دارد. شمار جرایم جنایی در گواتمالا در سطح جهانی بسیار بالاست.

گواتمالا پس از استقلال از اسپانیا به امپراتوری مکزیک پیوست و تا مدت‌ها توسط دیکتاتورهایی که از سوی «شرکت متحد میوه» پشتیبانی می‌شدند اداره می‌شد. تاریخ گواتمالا شاهد حکومت دیکتاتورهای متحد با زمین‌داران بوده‌است. با این حال، در دههٔ 1950 جاکوبو آربنز، رئیس‌جمهوری، املاک بزرگ را مصادره کرده و میان روستاییان تقسیم کرد. وی به کمونیست بودن متهم گردید و در 1954 با کمک نظامی آمریکا به دست ارتش برکنار شد. پس از این دوره، در اواخر سده بیستم، گواتمالا درگیر یک جنگ داخلی 36 ساله شد که تلفات جانی آن 200 هزار نفر بود. در طول سال‌های جنگ داخلی حکومت نظامیان گواتمالا بسیاری از روستاهای محل سکونت قبیله‌هایی را که احتمال ارتباط آن‌ها با شبه نظامیان چپگرای این کشور می‌رفت، به شکلی سازمان‌یافته نابود کرد. اما پس از پایان جنگ، این کشور رشد اقتصادی به خود دیده و انتخابات دموکراتیک نیز در آن با موفقیت برگزار شده‌است.

تاریخ کشور گواتمالا

نام گواتمالا از واژه «کوآئوه‌تِمالان» گرفته شده که در زبان سرخ‌پوستان ناهوآتل به معنای «مکان پردرخت» است. مردم کنونی گواتمالا را باید از نوادگان مایاها دانست و مایاها در قرنهای چهارم و پنجم میلادی تمدنی عظیم داشتند اما این تمدن و امپراتوری شهری در قرن نهم از پا درآمد در 1523 آلوارادو کاشف اسپانیائی این سرزمین را کشف و در نابودی و قتل‌عام سرخپوستان خونریزی فراوان کرد و سرزمین گواتمالا را از چنگ صاحبان سرخپوستش خارج و آن را ضمیمه امپراتوری اسپانیا نمود.

این کشور از سال 1524 تحت حکومت اسپانیایی‌ها قرار داشت و مرکز اداری مستعمرات اسپانیا در آمریکای مرکزی بود. در سال 1821 اعلام استقلال کرد ولی این کشور از 1821 تا 1822 بخشی از مکزیک و از 1823 تا 1839 بخشی از اتحادیه‌ای بنام اتحادیه ایالات آمریکای مرکزی بود. در 1839 این اتحادیه نیز بهم خورد و گواتمالا سرانجام در آن سال به جمهوری تبدیل گردید. سرنوشت گواتمالا ازین تاریخ تا 1844 کلا در دست نظامیان بود.

در 1871 نظامیان اعمال نفوذ کلیسا را در کارهای کشور از میان بردند. در 1931 به فرمان معاون رئیس‌جمهور وقت گواتمالا دماتینز حدود بیست هزار نفر از سرخپوستان قتل‌عام شدند. دون خوزه اوپیکو در 1934 حکومت جابرانه دیکتاتوری خود را آغاز نمود اما در 24 ژوئن 1944 بر اثر فشار نظامیان حکومت را به یک شورای سه نفره داد این شورا نیز در بیستم اکتبر سرنگون گردید. در انتخابات 1944 خوان خوزه آره والو با بیش از 84 درصد آراء بریاست جمهوری رسید. این رئیس‌جمهور طی 6 سال حکومت با 28 کودتا روبرو شد. والو اصلاحاتی چند از جمله: قانون اصلاحات ارضی را به مرحله اجرا درآورد.

در 1950 سرهنگ جاکوبو آربنز به ریاست جمهوری رسید کشور را که بر اثر نظام فئودالی و جدا کردن سرخپوستان از جامعه دستخوش نابسامانی شده بود تا حدی از آشفتگی اقتصادی نجات داد. اصلاحات مورد لزوم گواتمالا چندان مورد پسند ایالات متحده نبود و آن را خطری برای خود و نفوذ کمونیست‌ها درین سرزمین می‌پنداشت. در ماه مه 1953 بموجب قانونی که از تصویب کنگره گواتمالا گذشت مالکیت کشتزارهایی که در آن نیشکر کشت نمی‌شد سلب و میان دهقانان بی‌زمین تقسیم و زمین در گرو دولت فرار گرفت. دیری نگذشت که زمین هائی که متعلق به چند شرکت آمریکایی بود مشمول سلب قانون مالکیت گشت و ایالات متحده ازین اقدامات در خشم و منتظر انجام کودتایی شد و عده‌ای از نظامیان تبعیدی گواتمالایی که در هندوراس دوره آموزشی حمله می‌دیدند در 1954 به گواتمالا حمله و طی کودتای 1954 گواتمالا حکومت قانونی را سرنگون کردند؛ و سرهنگ کارلوس کاستیلو آرماس قدرت را در دست گرفت.

در 23 ژوئن 1957 آرماس در کاخ ریاست جمهوری کشته و به جایش رئیس مجلس خولیوس گونزالس مأمور اداره کشور گردید. در 1958 با انجام یک انتخابات ایدیگوراس فوئنتس بریاست جمهوری انتخاب گشت. در 1962 شورش‌ها و اعتصاباتی در کشور پدید آمد و چون انتخابات ریاست جمهوری در 1963 در موعد مقرر صورت نگرفت نظامیان فوئنتس را بر کنار کردند در 1964 کودتایی نظامی انجام شد. در 1965 قانون اساسی جدید برای اجرا اعلام گردید. در 1966 خولیوس سزار مندس مونتنگرو در انتخابات بریاست جمهور برگزیده شد. در 1974 ژنرال لائوگرود به مقام ریاست جمهوری دست یافت. در 1978 ژنرال رمئولوکاس گارسیا مقام ریاست جمهوری را بدست آورد؛ و با دیکتاتوری وحشتناکی به حکومت خود ادامه داد در انتخابات مارس 1982 ژنرال «هانیبال گوائوارا» بریاست جمهوری و بقیه نامزدها بازداشت شدند و در همین ماه بود که کودتا نظامی برهبری ژنرال مونته گوائورا را سرنگون و خود صاحب اختیار کشور گشت. مجلس را منحل قانون اساسی را معلق کرد.

در طی حدود 30 سال، جناح چپ سرکوب شد و این امر منجر به ظهور ارتش‌های چریکی گردید. هزاران نفر از مخالفان کشته یا ناپدید شدند. افراین ریوس مونت که در سال 1982 طی کودتایی در گواتمالا به قدرت رسید، به کشتار جمعی افراد قبیلهٔ «مایا» در این کشور دست زد. بیش از 1700 مورد قتل، اقدام به تجاوز جنسی و جرائم دیگر از جمله موارد اتهام طرح شده علیه او هستند. در 1986 حکومت غیرنظامی بار دیگر برقرار شد، ولی پس از ناآرامی فزاینده، در 1993 نظامیان قدرت را در دست گرفتند.

رهبران سیاسی گواتمالا اذعان داشتند که ارتش گواتمالا طراح و پاسدار اصلی پروژه دموکراتیک شدن در این کشور بود. نظامیان ارشد گواتمالا نه تنها با رغبت از قدرت گذشتند بلکه دو بار هم در سال‌های 1988 و 1989 در برابر کودتای نیروهای ضد دموکراسی در این کشور ایستادگی کردند.

جنگ داخلی کشور گواتمالا

بر پایه تحقیقات یک کمیسیون حقیقت‌یاب ریشه جنگ داخلی گواتمالا فرهنگ نژادپرستی حاکمان اسپانیایی‌تبار و سفیدپوست این کشور بود.

نیروهای دولتی در جریان جنگ داخلی و به ویژه بین سال‌های 1978 تا 1985 میلادی اقدام به 629 فقره قتل‌عام بومیان قوم مایا و نیز دورگه‌ها کرده بودند. در جنگ داخلی گواتمالا 200 هزار نفر توسط نیروهای دولتی به قتل رسیدند که 83 درصد آن‌ها از قوم مایا و 17 درصد آن‌ها دورگه‌ها بودند.

بخش اعظم قربانیان را غیرنظامیان از جمله روستاییان، کارگران، پیشه‌وران و دانشجویان تشکیل می‌دادند. در این جنگ داخلی یک میلیون نفر در داخل گواتمالا کشور کوچک آمریکای لاتین آواره شده و بیش از 200 هزار نفر به کشورهای دیگر پناهنده شده و 100 هزار نفر دیگر نیز ناپدید شدند..

به این ترتیب، در روز 29 دسامبر سال 1996 میلادی دولت گواتمالا و چریک‌های اتحاد انقلابی ملی گواتمالا یک توافق برای یک صلح واقعی و نهایی را امضا کردند. این توافق رسماً به 36 سال جنگ داخلی مرگبار گواتمالا پایان بخشید.

تنها پس از این توافق صلح بود که دولت گواتمالا خصوصیت چندقومی و چندزبانی را در این کشور به رسمیت شناخت و فرهنگ نژادپرستی به یادگار مانده از دوران استعماری خاتمه یافت.

مستشاران نظامی آمریکایی و سازمان سیا در زمان جنگ داخلی گواتمالا به دولت این کشور کمک می‌کردند. در مارس 1999 رئیس‌جمهور بیل کلینتون در بازدید از گواتمالا سیاست دولت خود را در قبال این کشور یک اشتباه دانست و آن را مورد انتقاد قرار داد.

جغرافیای کشور گواتمالا

مساحت کشور گواتمالا 108٬889 کیلومتر مربع است و مساحتی تقریباً کمی بیش از استان اصفهان (104650 کم) دارد. جمعیت آن برپایه واپسین برآوردها 13٬300٬000 برآورد شده‌است. «جغرافیا» کشور گواتمالا در شمالی‌ترین بخش آمریکای مرکزی است که در همسایگی مکزیک در شمال و غرب و «بلیز» در شمال شرقی، هندوراس در مشرق و السالوادور در جنوب شرقی، قرار گرفته و گواتمالا مشتمل بر دو ناحیه عمده‌است: زمین‌های بلند سرد یا بیشترین جمعیت، و منطقه گرمسیری در طول ساحل اقیانوس آرام و دریای کارائیب. رشته کوه مهم آن بلندترین کوه آمریکای مرکزی است.

گواتمالا، سرزمین جنگل‌های انبوه، آتشفشانها و صحراهای خشک و دریاچه‌های زیباست. زمین‌های پست سواحل اقیانوس آرام و اطلس در گواتمالا با وجود رشته‌کوهی از هم جداست. این کشور پنجاه مایل خط ساحلی در دریای کارائیب و دویست مایل خط ساحلی بر کرانه اقیانوس آرام و 30 کوه آتشفشانی دارد که هشت کوه آن زمین لرزه پایتخت و دیگر شهرها و روستاها را ویران کرد و 23000 نفر کشته شدند. رودهای مهم این کشور اوسوماسینتا، موتاگوا و بلندترین نقطه آن تافومولکو با 4220 متر ارتفاع است. آب و هوای گواتمالا جلگه‌ای ساحلی و استوایی است ولی در مناطق کوهستانی معتدل‌تر است.

کاخ ملی در گواتمالاسیتی، ویرانه‌های مایاها در تایکال یوآکساکتوم پیدراس، نگراس، زاکیولئو، و ویرانه‌های اسپانیایی‌ها در آنتی گوا از دیدنی‌های این کشور است.

تقسیمات کشوری کشور گواتمالا

کشور گواتمالا به 22 استان به نام‌های زیر بخش شده‌است:

• آلتا وراپاز
• باخا وراپاز
• چیمالتِنانگو
• چیکوئیمولا
• اِل پـِتـِن
• اِل پـِروگرسو
• ال کوئیچه
• اسکوئینتلا
• گواتمالا
• هوئه‌هوئه‌تنانگو
• ایزابال
• خالاپا
• خوتیاپا
• کوئتزال‌تنانگو
• رتالهولئو
• ساکاتـِپـِکوئز
• سان مارکوس
• استان سانتا روسا (گواتمالا)
• سولولا
• سوچیتـِپـِکوئز
• توتونیکاپان
• زاکاپا

سیاست کشور گواتمالا

رئیس‌جمهور در این کشور حکومت و رئیس دولت است. او با رای مردم برای دوره‌ای چهار ساله انتخاب می‌شود. مجلس قانونگذاری این کشور 158 کرسی دارد که نمایندگانش با رای مردم برای دوره‌ای چهار ساله انتخاب می‌شوند.

در انتخابات 7 مارس 1982 ژنرال هانیبال گوئارا از طرف حزب حاکم با برگزاری انتخابات بریاست جمهوری اعلام کرد. اما در 23 مارس جنرال ریوس مونت کودتا و خود را رئیس‌جمهور اعلام کرد. در کودتای هشتم اوت 1983 ژنرال اوسکارمجیا ویکتورز قدرت را در دست گرفت.

اتو پرز مولینا، ژنرال پیشین ارتش گواتمالا در انتخابات ریاست جمهوری نوامبر سال 2011 به پیروزی رسید و وعده داده که با جرایم سازمان‌یافته و خشونت‌آمیز و قاچاق مواد مخدر برخورد قاطعی خواهد داشت. او نخستین نظامی است که پس از گذر گواتمالا به دموکراسی در سال 1986 به این سمت دست می‌یابد.

مردم کشور گواتمالا

50 تا 60 درصد مردم گواتمالا کاتولیک و 40 درصد پروتستان هستند. کمتر از یک درصد نیز پیرو سایر ادیان هستند.

بیش از نیمی از مردم این کشور، سرخ‌پوستان مایا هستند.

اقتصاد کشور گواتمالا

واحد پول این کشور کوئتزال و محصولات صادراتی آن قهوه متکی است که نصف صادرات کشور را تشکیل می‌دهد. موز، پنبه و شکر نیز سهمی عمده در درآمد ملی و صادرات آن دارد.