فریلنسر یا آزادکار شوید و کسب درآمد کنید! (فریلنسینگ)

ساده‌ترین تعریف فریلنسر این است که یک نفر، بدون اینکه به یک سازمان یا کسب و کار و شرکت مشخص متعهد شود، فعالیت حرفه‌ای و تخصصی خود را برای مجموعه‌های مختلف انجام می‌دهد و بسته به نیاز و پروژه‌های در دسترس، کارفرمای خود را تغییر می‌دهد. آسمونی در این مقاله به معرفی فریلنس و فریلنسر می پردازد.

مفهوم فریلنسر یا آزادکار، طی دهه‌های اخیر مطرح شده است. می‌توان گفت که آغاز انقلاب صنعتی، دوران شکل‌گیریِ سازمان به مفهوم مدرن آن بود. هم‌زمان با مطرح شدن مفهوم سازمان، مفهوم شغل هم معنای تازه‌ای پیدا کرد: بحث امنیت شغلی هم تقریباً در همین زمان به صورت جدی مورد توجه قرار گرفت.

یکی از فاکتورهای انتخاب شغل این بود که چگونه فریلنسر شویم؟ یا در این موقعیت، چقدر امنیت شغلی خواهم داشت؟ در سال‌های میانی قرن بیستم و با توسعه‌ی صنعت تبلیغات، چالش‌های جدیدی به وجود آمد. با ظهور اینترنت و گسترش وب، فعالیت فریلنسرها هم افزایش یافت. این افزایش چنان جدی و چشمگیر بود که امروزه اصطلاحی به نام Freelancer Economy یا اقتصاد فریلنسرها یا اقتصاد آزادکارها شکل گرفته است. توسعه‌ی اینترنت و فن‌آوری اطلاعات، از دو طریق بر توسعه‌ی اقتصاد فریلنسری تاثیر داشته است:

• تکنولوژی‌های ارتباطی
• فرصت کار از راه دور
• ارسال و دریافت پروژه‌ها به صورت غیرحضوری
• افزایش ظرفیت انجام کار

با توسعه‌ی تکنولوژی اطلاعات، ده‌ها فعالیت جدید مانند خدمات امنیت وب، طراحی وب و توسعه اپلیکیشن‌ها، شکل گرفته‌اند که در ذات خود، استعداد و پتانسیل زیادی برای کار فریلنسری دارند. قرارداد کارمُزدی یا حق‌الزحمه‌ای یا فری‌لنس، گونه‌ای قرارداد کاری است که بر پایهٔ آن فرد یا شرکتی قول انجام کاری را برای یک کارفرما در ازای دست‌مزدی مشخص را می‌دهد. فریلنسر کسی است که سرویس‌ها یا خدمات خود را بدون تعهد درازمدت به کارفرما ارائه می‌کند. آنها معمولاً ساعتی، روزانه یا پروژه‌ای دستمزد می‌گیرند و اساساً یک کسب و کار یک نفره است.

زمینه‌هایی که در آن فریلنسینگ رایج است عبارتند از: موسیقی، چاپ، نویسندگی، فریلنسر برنامه‌ نویسی، عکاسی، روزنامه‌نگاری، آرایشگری، ویرایش، طراحی گرافیک، فریلنسر طراحی سایت، مشاوره، راهنمای تور، فریلنسر عکاسی، فریلنسر دانشجویی، فریلنسر تولید محتوا و برخی فعالیت‌های مهندسی معماری.

عملکرد فریلنسرها با هم بسیار متفاوت است. بعضی از آنها از مشتری می‌خواهند تا قرارداد امضا کند درحالی که بعضی دیگر کار را با یک موافقتنامه‌ های شفاهی شروع می‌کنند. بعضی از فریلنسرها ممکن است هزینه کل پروژه را تخمین زده و بیعانه درخواست کنند. پرداخت به فریلنسرها نیز بسیار متفاوت است، فریلنسر ممکن است روزانه، ساعتی یا پروژه‌ای دستمزد بگیرد. یا بجای دریافت یک مبلغ مشخص بعضی از فریلنسرها از روش ارزش و قیمت گذاری مبتنی بر نتیجه کار برای مشتری استفاده می‌کنند. دریافت درصدی به صورت بیعانه. برای بعضی از پروژه‌های پیچیده بصورت فازبندی و در هنگام تحویل هر بخش از کار مبلغ آن قسمت را دریافت کنند.

تاریخچه کلمه فریلنسر

اصطلاح فریلنسر اولین بار در قرن هجدهم توسط «سر والتر اسکات» در رمان مشهور ایوانهو به کار برده شد و اشاره به سربازهایی داشت که در جنگهای قرون وسطایی به صورت مزدور والبته بدون التزام و تعهد به اربابی خاص، می‌جنگیدند یا اصطلاحاً نیزه می‌زدند. بعدها واژه فریلنسر شکل های دیگری هم به خود گرفت و کم‌کم تبدیل شد به اصطلاحی رایج. امروز به معنای کسی است که با گرفتن مزد، به صورت پاره وقت و یا ساعتی پروژه‌ای را انجام می‌دهد.

البته این روزها فریلنسینگ دیگر در راستای نیزه زدن و یا جنگیدن نیست! و فریلنسر کسی است که خدمات تخصصی را به مشتریان یا کارفرمایان، بدون داشتن قرارداد بلند مدت ارائه می‌کند. هزینه کمتر بروی پروژه ، انتخاب مجری پروژه بر اساس موفقیت در پروژه‌های قبلی، ارتباط نزدیک تر با مجری پروژه از مزایای انتخاب یک فریلنسر است.

مزایای فریلنسری

بطور کلی فریلنسرها از تنوع کاری زیادی نسبت به کارمندان برخوردار هستند. بدون درنظر گرفتن به نیاز به یک درآمد ثابت - معمولاً آزادی عمل بیشتری برای انتخاب زمان و مکان کار خود دارند. تجربه کارهای متفاوت مشخصه‌های آنها را می‌سازد و در نتیجه شبکه‌ای از مشتریان برای خود تشکیل می‌دهند.

با التفات به گزارش‌های صنعتِ کارمزدی، زنان و مردان بنا به دلایل گوناگونی کار با شرایط کارمزدی را به الباقی اسلوب‌ها ترجیح می‌دهند؛ پاسخ‌های دریافت شده طیِ نظر سنجی از زنان در باب شیوهٔ مزبور حاکی از آن است که اغلب آن‌ها به دلیل اعمال خیار بیشتر در برنامه‌ریزی و همچنین انعطاف پذیریِ شیوهٔ مذکور ترجیح می‌دهند دونِ اسلوب مزبور کار کنند.

این در حالی است که پاسخ‌های مربوط به نظر سنجیِ مردان، بیشتر نشان دهندهٔ آن است که آن‌ها بنا بر شور و احساسات شخصی چنین شیوه‌ای را نسبت به اسلوب‌های دیگر ترجیح می‌دهند. البته این مطلب هم باید در انگاره داشت که، اسلوب کارمزدی، افراد را قادر می‌سازد تا در سطوح بالاتری دز معرض به کارگیری درون هازمان‌های منزوی قرار گیرند.

فریلنسری در ایران

کارمزد عبارت است از مزدی که بابت انجام مقدار کاری مشخص که از نظر کمی قابل اندازه‌گیری یا شمارش باشد به ازای هر واحدکار تعیین و پرداخت می‌شود. کارمزد برحسب آنکه حاصل کار موردنظر مربوط به یک نفر یا یک گروه مشخصی از کارگران یا مجموعه کارگران کارگاه باشد به‌ترتیب به‌صورت کارمزد انفرادی، کارمزد گروهی و کارمزد جمعی تعیین می‌شود.

در نظام کارمزد گروهی و جمعی باید علاوه بر شغل هر یک از کارگران، سهم هر یک در میزان فعالیت و کارمزد متعلقه از قبل مشخص شود و موضوع موردقبول کارگران باشد.

قرارداد کارمزدی برحسب آنکه اولین واحد یا قطعه، ملاک محاسبه کارمزد قرار گیرد ساده و چنانچه برای مازاد بر تعداد مشخص باشد ترکیبی است. درصورت ترکیبی بودن، نرخ کارمزد تعیین شده نباید کمتر از جمع مزدثابت تقسیم بر تعداد کاری که مزدثابت بابت آن تعیین شده‌است، باشد.

در صورت توقف کار به واسطه قوای قهریه یا حوادث غیرقابل پیش‌بینی که وقوع آن از اراده طرفین خارج باشد مقررات ماده 15 قانون کار اجرا خواهد شد؛ ولی هر گاه عوامل توقف کار برای کارفرما قابل پیش‌بینی بوده و خارج از اختیار کارگر باشد، کارفرما علاوه بر مزد ثابت (در مورد قرارداد کار ترکیبی) مکلف به پرداخت مزد مدت توقف کار به مآخذ متوسط کارمزد آخرین ماه کارکرد کارگر خواهد بود. در صورت بروز اختلاف، تشخیص موارد فوق با وزارت کار و امور اجتماعی است.

فریلنسر چه کسی است؟

فریلنسر کسی است که یک حرفه مثل عکاسی ، نویسندگی ، طراحی وب و دیگر خدمات ، گرافیک و .. دارد و به صورت پروژه ای و آزاد با دیگران کار میکند. او طبق قوانین خودش کار میکند و اکثر مواقع کارش را در اتاقی در خانه خودش انجام میدهد. فریلنسر کسی است که هر روز در حرفه خودش پیشرفت میکند، چون میداند که هرچه بیشتر بداند ، کارهای بیشتری میگیرد و مسلما درآمد بیشتری خواهد داشت . به بیان ساده تر بخواهم بگویم ، فریلنسر خودش آقای خودش است! یعنی مستقیم با مشتری رابطه دارد، خودش کار انجام میدهد و هزینه ای که دریافت میکند مستقیم به جیب خودش میرود نه جناب مدیر داخلی، مدیرعامل و ..

درآمد فریلنسری چگونه است؟

درآمد یک فریلنسر یا آزادکار کاملا به علم و دانش خودش بستگی دارد. البته موضوع کاری و تخصص او هم بسیار تاثیر گذار است. مثلا یک متخصص شبکه فریلنسر خیلی درآمد بالاتری تا یک نویسنده دارد، البته این باعث نمیشود بگویید که پس من میروم و متخصص شبکه میشوم، شاید تا زمانی که بخواهید تخصص های شبکه خود را بگیرید میتوانستید بسیار در آن چیزی که یاد دارید پیشرفت کنید و موفق تر شوید.

البته اگر بخواهیم درآمد یک طراح وب فریلنسر را بازبینی کنیم (در صورت شهرت متوسط) میتوان گفت که میتواند چندین برابر درآمدی که یک شخص در یک شرکت شخصی در می آورد را به دست آورد. اما این که درآمد ثابتی ندارد میتواند کمی سخت باشد ، البته میشود با پس انداز و سپرده گذاری جلوی این مشکلات را گرفت.

جایگاه اجتماعی فریلنسری

متاسفانه شرایط کشور ما طوری است که بعضی از افراد فکر میکنند که کار کردن بیل زدن و سرگرم شدن در شرکت هاست. البته میشود از این مشکل فاکتور گرفت و آن را ندید. اکثر فریلنسر ها رابطه خوبی با خانوداه شان دارند چون اکثر اوقات در منزل هستند و کارشان را از آنجا دنبال میکنند.