طرحهای موزائیکی تماشاگران فوتبال از ابتدا تا امروز

چند سالی هست که در ورزش ایران، اصطلاحی جدید به نام « طرحهای موزائیکی» بر سر زبانها افتاده است. در این طرحها هیچ خبری از موزائیک نیست و معلوم نیست اولین بار چه کسی این نام را برای این حرکت، استفاده کرده است. اما فارغ از نامی که این هنرنمایی دارد، سالهاست که در استادیوم های فوتبال و سایر ورزشگاهها، تماشاگران برای جذاب تر شدن جایگاههایشان، با همکاری یکدیگر، تصویر و طرحی بزرگ را به وجود می آورند.

این کار را در زبان انکلیسی  card stunt می گویند؛ یعنی شیرین کاری با کارت. حُسن این گونه نامگذاری آن است که مشخص می شود خبری از موزائیک در دست تماشاگران نیست و آنها با استفاده از کارتها و تکه های بزرگ مقوا، طرحی بزرگ در استادیوم به وجود می آورند.

خیلی ها تصور می کنند عمر این حرکت در ایران به پنج سال قبل برمی گردد؛ زمانی که پرسپولیسی ها تصمیم گرفتن به یاد کاپیتان خودشان، عدد 24 را روی سکوها به وجود بیاورند. اما ایجاد طرح با کارت، هم در ایران و هم در جهان، سابقه ای فراوان دارد و حتی می توان، در رویدادهای غیرورزشی قدیمی هم این طرحها را دید.

قدیمی ترین تصاویری که به کمک تماشاگران در یک استادیوم شکل گرفته، نه به فوتبال مرتبط است و نه به هیچ رشته دیگه ای. در دهه 30 میلادی و زمانی که حزب نازی به رهبری آدولف هیتلر در آلمان قدرت گرفته بود، نظم آلمانی همه جا خودنمایی می کرد. در صفهای منظم پیروان رایش سوم در مراسم های مختلف؛ در سخنرانی های هیتلر و دستهای راست دهها هزار نفر از مردم که برای سلام دادن به او، به شکل همزمان به جلو بلند می شد. و بالاخره...در تصاویری که توسط همین حاضران در سخنرانی های هیتلر در استادیوم های ورزشی به وجود می آمد. طرحها بیشتر نوشته های سیاسی بودند و در جهت تبلیغات حزب نازی.

یک دهه بعد، دیگه نه خبری از هیتلر بود و نه از نظم آهنین نازیها در آلمان. اما خیلی از یادگاری های آنها برای همیشه باقی ماند. در دهه 40 میلادی در گوشه دیگری از دنیا، تماشاگران باشگاه سائوپائولوی برزیل، نخستین هواداران فوتبالی بودند که در ورزشگاه خونگی خود، از کاغذهای رنگی بزرگ استفاده کردند و تصاویری روی سکوها خلق کردند که از فاصله های دور هم دیده می شد؛ card stunt بالاخره وارد استادیوم های فوتبال شد.

در همون زمان تایلندی ها هم در آسیا، این طرحها را وارد استادیومهای فوتبال خودشان کردند. در یک دیدار محلی بین تیمهای «جاتورامیتر ساماکی» و « چولا- تاماست» تماشاگران بر روی سکوها، با کاغذهای رنگی، اولین طرحهای داخل استادیومها را در ورزشگاههای آسیا خلق کردند و طی زمانی کوتاه، تایلندی ها سرآمد این کار در آسیا و جهان شدند.

از دهه 60 میلادی و به لطف دو بار میزبانی تایلند در بازیهای آسیایی این کار به جزء جدایی ناپذیر این تورنمنت بزرگ تبدیل شد. در بازیهای آسیایی 1966 و 1970 بانکوک، تماشاگران به کمک همین کاغذهای رنگی، صحنه های جالبی خلق کردند که البته خیلی محدود بودن اما این طرحها در  سال 1974 و در بازیهای آسیایی تهران به اوج خودش رسید. قبل از آن هم به صورت سالانه برنامه های مختلفی در استادیوم امجدیه برگزار می شد که صرفا ورزشی نبود اما باعث شد که در روز نخست بازیهای تهران، این طرحها به بهترین شکل ممکن توسط دانشجوهای دانشگاه « چولا لونگ کورن» تایلند انجام شد.

جایی که در روز افتتاحیه، به هنگام رژه هر یک از کشورهای شرکت کننده، هم پرچم آن کشور توسط تماشاگران روبروی جایگاه ویژه خلق می شد و هم نام آن کشور به زبانهای انگلیسی و فارسی روی سکوها شکل می گرفت.

این روزها هرچند اکثر تورنمنتها در شب افتتاح می شوند و به همین خاطر بیشتر شاهد نورپردازی در آنها هستیم، اما استفاده از طرحهای موزائیکی دیگر چنان عادی شده که در کمتر استادیوم و سالنی، از آنها استفاده نمی گردد.

در روزهایی که ورزشگاهها خالی هستند و تنها می توان از پارچه های بزرگ روی سکوها استفاده کرد، جای خالی این طرحها بیشتر از هر زمانی احساس می گردد.