آشنایی با استان فارس

استان فارس با وسعتی حدود 124هزار کیلومترمربع درجنوب ایران واقع است و نزدیک به 8 درصد مساحت کل کشور را تشکیل می دهد. این استان از شمال محدود است به استان اصفهان ، از شرق به استانهای یزد وکرمان، از جنوب به استان هرمزگان و از غرب به استانهای بوشهروکهکیلویه و بویراحمد متصل است.

آسمونی: در گذشته نه چندان دوراستانهای هرمزگان ، بوشهر، کهکیلویه و بویراحمد و قسمتی از مناطق استانهای اصفهان، یزد، خوزستان و کرمان جزو خطه فارس قرار داشته است . آب و هوای فارس : آب و هوای فارس متنوع و چهار فصل است . دمای سالانه تا حدود9 درجه سانتیگراد تفاوت دارد.

میانگین کل دمای استان 18 درجه و دردامنه 14تا23درجه سانتیگراد تغییر می کند. حداکثر مطلق دما تا 48 درجه سانتیگراد نیز پیش میرود. متوسط میزان بارندگی در نواحی مختلف فارس متفاوت واز 100 تا 400 میلی متر در نوسان است . تقسیمات کشوری : براساس ، آخرین تقسیمات کشوری ، فارس دارای22 شهرستان ، 64 بخش و 184 دهستان است .

مرکز فارس ,شهر مقدس شیراز با 1.432.824 نفر جمعیت میباشد. جمعیت : بر اساس آخرین آمار فارس دارای 4.336.878 نفر جمعیت با تراکم 350 نفر اعلام گردیده است . از این تعداد جمعیت2/61 درصد آن در نقاط شهری ، 38 درصد در نقاط روستایی پراکنده اند. 8/0 درصد جمعیت نیز بصورت غیر ساکن در استان فارس بسر می برند . جمعیت عشایر فارس شامل ایلات قشقائی ، خمسه ، ممسنی و لرهای کهمره میباشد. نرخ رشد جمعیت در فارس 36/1 درصد است ( متوسط کل کشور5/1 ) زبان و مذهب : زبان مردم فارس ، فارسی است ، اما بعضا" بسبب وجود قبایل و ایلات مختلف زبانهای ترکی ، لری و حتی عبری و ارمنی و آسوری بصورت کم و بیش در فارس معمول است . بیش از 55/99 درصد مردم فارس مسلمان میباشند، بقیه را جامعه کلیمیان ، زرتشتیان و مسیحیان تشکیل می دهد . اقتصاد استان فارس : استان فارس تولید کننده 27/4 درصد محصول ناخالص داخلی کشور است و ازاین بابت پنجمین به حساب می آید. در ساختار اقتصادی فارس 7/23 درصد را تولیدات کشاورزی ، 7/28 درصد را تولیدات صنعتی ، 46 درصد را خدمات وبقیه یعنی 6/1 درصد را سایر محصولات تشکیل می دهد. درآمد سرانه فارس بیش از 6 میلیون ریال محسابه می گردد و نرخ پس انداز فعلی 25 درصد است .

استان فارس در رشته صنایع شیمیائی و پتروشیمی ، الکتریکی و الکترونیکی ، صنایع نساجی ، صنایع تبدیلات کشاورزی ، خدمات مالی و بویژه در صنایع دستی دارای پتانسیل بالایی است و لذا این گونه صنایع میتواند محل جذب سرمایه های عظیم داخلی و خارجی قرار بگیرد. استان فارس در زمینه فرهنگ صنایع دستی که در اشتغالزایی نقش بسیار عمده ای را بعهده دارد دارای غنای بالایی است و در شرائطی که روستاها به سبب عدم پاسخگویی اقتصادی بویژه از نظر زمین و آب کفایت ندارند ، توجه به صنایع دستی و فراورده های دستی که دارای خاستگاه روستایی است امر مهمی بنظر می رسد و حتی یک ضرورت ملی را ایجاب می کند. نیروی انسانی و اشتغال : از کل جمعیت مشغول به کار استان فارس 21/26 درصد در بخش کشاورزی ،25 درصد در بخش صنعت و 79/48 درصد نیز در بخش خدمات قرار گرفته اند. وجود چنین آماری در مقایسه با ارزش افزوده ای که ایجاد می نمایند، بهره وری مناسبی را نشان نمی دهد. نرخ مشارکت مردان در کل استان 4/53 درصد وبرای زنان 8 درصداست . نرخ خام فعالیت بصورت نسبت جمعیت فعال ( شاغل و بیکار ) به کل جمیعت استان 6/25 درصد است . وجود چنین ساختار اقتصادی بارتکفلی معادل 3/3 را دراستان بوجود آورده است که البته بی شباهت به کل کشور (1/3) نیز نمی باشد.

استان فارس از نظر اشتغال در وضعیت بدی قرار نگرفته است . نرخ بیکاری طبق آخرین محاسبه در سال 82 بالغ بر 6/8 درصد که در مقایسه با رقم کل کشور (6/11) مطلوب بنظر می رسد. تولیدات استان فارس : الف ) تولیدات عمده کشاورزی : استان فارس در تولید محصولات کشاورزی مانند گندم ، ذرت ، انجیر وانار مقام نخست در کشور را دارد . در تولید جو و مرکبات مقام دوم ودر تولید پنبه ، گردو، چغندرقند، گوجه فرنگی و برنج مقام سوم را دارا می باشد،ضمن اینکه در تولید محصولاتی مانند خرما، حبوبات، پسته ، زعفران وغیره نیز درجایگاه مناسبی قرار دارد . ب ) تولیدات صنعتی : بخش صنعت فارس با سرمایه ای بیش از 2.738میلیارد ریال ، اشتغالی بالغ بر55.734 نفر ایجاد کرده است . عمده این سرمایه گذاری درزمینه پتروشیمی غذایی و داروئی ، صنایع فلزی و برق و الکترونیک ،صنایع شیمیائی ، سلولزی نساجی و چرم ، کاشی وسرامیک قرار دارد که اغلب دارای مزیت صادراتی نیزمیباشند. معادن : فارس دارای ظرفیت های بالقوه معدنی بسیار بالایی است . در حال حاضر170معدن فعال در فارس شناسایی و مورد بهره برداری قرار دارد که سالانه تا 8/2میلیون تن مواد معدنی استخراج می گردد. عمده معادن موجود شامل سنگهای معدنی چینی ، مرمریت ، گرانیت ومواد آهکی ، گچ ، خاک صنعتی ونسوز، سرب وروی ، کرومیت ، مس ، منگنز، کبالت، باریت، بوکسیت وغیره میباشد. صنایع دستی فارس : صنایع دستی فارس از نظر کیفیت ، مرغوبیت بویژه در بخش فرش های دستباف شامل قالی ، گبه ، گلیم وخاتم سازی ، منبت کاری، قلمزنی،کاشی وغیره از محبوبیت وشهرت جهانی برخوردار است . این اقلام بخصوص درزمینه صادرات جایگاه عمده وشناخته شده ای را بخود اختصاص داده است .

ارزش صادرات فرش فارس درسال 1380حدود 100 میلیون دلار بوده است . این بخش از صنایع دستی دارای امکانات گسترش و اشتغالزایی بالایی میباشد.هم اکنون در فارس حدود 180000 نفر در این رشته مشغول بکارند که امکان گسترش تا چند برابررا دارد. تجارت خارجی : موقعیت ویژه استان فارس و همجواری با کشورهای حاشیه خلیج فارس وداشتن ارتباط تاریخی و قومی با مردم منطقه خلیج فارس ، این استان را در شرایط تجارت خارجی مناسبی قرار داده است . دراستان فارس در سال 1381 نزدیک 500 میلیون دلار صادرات اعلام شده که تا میزان 71 درصد آن را محصولات صنعتی تشکیل داده است . سایر اقلام صادراتی فارس را محصولات کشاورزی ، فرش ، صنایع دستی ، مواد معدنی وغیره تشکیل می دهد. جاذبه های گردشگری فارس : فارس سرزمین پارسیان است که مردم جهان ایران را با این نام و نشانی می شناسند. استان فارس یکی از پرجاذبه ترین و پرقدرت ترین مناطق گردشگری وتوریستی جهان را تشکیل می دهد. در این استان تعداد 288 مورد جاذبه شامل : 148 مورد باستانی ، تاریخی ، مذهبی و فرهنگی ، 125 مورد جاذبه طبیعی ،15 مورد جاذبه تاریخی – طبیعی وجود دارد . شهر شیراز بعنوان مرکز استان از کهن ترین زمان تاریخی ایران وجود داشته است و لذا بیشترین آثار مهم تاریخی و فرهنگی را نیز در خود جای داده است . این شهراز زمان هخامنشیان وجود داشته است ، لیکن رونق آنرا در تاریخ بعد از ظهورو ورود اسلام می دانند. عمده این رونق در زمان دیلمیان ، اتابکان ، آل اینجو و ال مظفر وبخصوص در دوره زندیه اتفاق افتاده است .

1- آثار باستانی : شامل نقوش برجسته ایلامی ، پاسارگاد، تخت جمشید ، دخمه سنگی ، قصرابونصر، نقوش ساسانی برم دلک ، آتشکده های ساسانی ، شهرمعروف شاپور(بیشابور) ، کاخ شاپور ، مجسمه شاپور ، تنگ چوگان ، آتشکده جره ، نقش رجب ، نقش رستم ، کاخ ساسان ، تنگ براق ، آتشکده کاویان ، دارابگرد و قعله دختر وغیره همه این آثار زمینه مطالعه تاریخی دانشمندان و مورخان داخلی و خارجی را فراهم کرده اند.

2- آثار تاریخی - فرهنگی : شامل ارگ کریم خانی ، مدرسه خان ،دیوانخانه ، بازار وکیل ، حمام وکیل ، باغ های دلگشا، ارم ، عفیف آباد وغیره گهواره دید ، قلعه کریم خانی ، حافظیه ، آرامگاه سعدی ، آرامگاه خواجوی کرمانی ، سرای مشیر، مسجد وکیل ، آرامگاه های شیخ روزبهان ، سیبویه ، بابا کوهی ، موزه پارس ، بندامیر ومساجد.

3 – بقاء متبرکه : شامل بارگاه حضرت شاهچراغ ، بقعه سید میر محمد ، آستانه سیدعلاالدین حسین ، بارگاه شاه میر علی بن حمزه ، بقعه تاج الدین غریب ، بقعه بی بی دختران دروازه قران وغیره .

4– دیدنیهای طبیعی : شامل آبشار مارگون ، پیربناب ، بوان ، بهشت گمشده ، آبشار کوهمره سرخی ، برم شش پیر ، دریاچه های فامور ، مهارلو و بختگان .

قابلیت های اصلی توسعه استان فارس : استان فارس به سبب شرائط خاص اقلیمی و سرزمینی و تاریخی و فرهنگی برای شرکت در برنامه توسعه اقتصادی پایدار دارای قابلیت های قابل ملاحظه ای است که برخی از آنها بشرح زیر است . مزیت نسبی در بخش کشاورزی مزیت نسبی در تولیدات دامی وسعت جنگل و مرتع عوامل انسانی ماهر و تحصیل کرده معادن کافی ذخایر غنی گاز ونفت موقعیت مناسب تجارت خارجی زمینه های مخابرات و ارتباطات (دومین مرکز سوئیچ بین المللی کشور) بالا بودن ارزش افزوده در بخش مسکن وجود سوابق تاریخی شهر نشینی زیر بناهای مناسب فرهنگی وجود مراکز بزرگ دانشگاهی و علمی ظرفیت بالای مالی و پولی وجود جاذبه های بزرگ گردشگری ظرفیت بالای بازرگانی و تجارت (قطب اصلی کشور) درآمد وهزینه (بودجه) استان : طبق عملکرد ، درآمد استان در سال 1382 بالغ بر1.180.211.903هزار ریال اعلام شده است که معادل 8/5 درصد درآمد استانی کل کشور است و از این بابت فارس در ردیف پنجم قرار دارد . از کل درآمد استانی بالغ بر 79 درصد آن را درآمد مالیاتی تامین می کند. درآمدهای استان نسبت به مصوب سال 82 یکصد و هجده درصد تحقق داشته و در مقایسه با سال قبل 8/18 درصد رشد نشان داده است . از کل درآمدهای مالیاتی استان 5/76 درصد را مالیات های مستقیم و 5/23 درصد را مالیاتهای غیر مستقیم تشکیل می دهد. که البته با اعمال طرح تجمیع عوارض در سال 82 ، این نسبت تا مرز 5/23 درصد تغییر کرده است همین نسبت در سال 81 بالغ بر 2/11 و در سال 80 بالغ بر8 درصد بوده است .