عواملی که بروز کمردرد را افزایش می دهد

زندگی ماشینی و کمبود وقت باعث شده است که غذاهای آماده و فست فود جایگزین غذاهای سالم و خانگی شود. با ارائه بازی های متنوع و جذاب رایانه ای، گشت و گذار در رایانه جای خود را به بازی در فضای طبیعی داده است.پرخوری و کم تحرکی، عادت های نادرستی را به وجود آورده است که هر یک به بروز بیماری ومشکلات جسمی می انجامد. از جمله مشکلات ستون مهره ها «سیاتیکا» است. سیاتیکا به دردی اطلاق می شود که از کمر یا پشت ران منشاء می گیرد. این درد از پشت به پایین پا می رود و در برخی موارد موجب ضعف و بی حسی در مسیر عصب سیاتیک می شود.برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر درباره این بیماری، علایم و راه های پیش گیری از آن با دکتر سرمد قباد، جراح مغز و اعصاب و ستون مهره ها گفت وگو کردیم.وی چنین می گوید: کمردرد یکی از شایع ترین دردهاست که حدود 80 درصد افراد به آن مبتلا می شوند. بسیاری از بیماران در طول یک ماه نخست بعد از شروع درد بهبود پیدا می کنند و حدود 90درصد آن ها در طول 3 ماه هیچ گونه علایمی را گزارش نمی دهند و می توانند به زندگی عادی خود بازگردند. کمردرد یک نشانه است و معمولاً به خودی خود بیماری تلقی نمی شود. شیوع کمردرد در زن و مرد یکسان است اما با چاقی، شغل، بعضی از بیماری های مادرزادی و متابولیکی ارتباط زیادی دارد. در بررسی های آماری مشخص شده است که کمردرد در افراد سیگاری شایع تر است.

علت انواع کمردرد

علت های بروز این درد را می توان به 2 دسته کلی تقسیم کرد؛یک سری از کمردردها استحاله ای است و دسته دوم، دردهای انتشاری و غیرمکانیکی ستون فقرات است. در دسته اول، مشکلات مربوط به آناتومی ناحیه کمر و ستون فقرات، مهره ها، دیسک مهره ای و عضلات منجر به بروز درد می شود. این دسته شایع تر از دسته دوم است. دسته دوم دردهای انتشاری و غیرمکانیکی ستون فقرات است که ناشی از بیماری بافت ها و ارگان های دورتر از ستون فقرات است ولی درد تا کمر انتشار پیدا می کند. مانند بیماری های سنگ کلیه، التهاب لوزالمعده، بیماری های بدخیم، بیماری های زنان (حاملگی خارج از رحم، التهاب تخمدان و حتی در سیکل ماهانه). وی ادامه می دهد: برای بیمارانی که کمردرد همراه با تب، کاهش وزن، سفتی پیش رونده و شدید و دیگر علایم سیستمیک را دارند باید علل غیرمکانیکی بررسی شود. کمردرد ممکن است به علت التهاب باشد که دراین صورت هنگام استراحت تشدید پیدا می کند. گاهی نزدیک صبح بیمار به دلیل احساس درد از خواب بیدار می شود، اما با کمی تحرک و فعالیت، درد کاهش پیدا می کند. در مقابل دردهای مکانیکی با فعالیت تشدید می شود و با استراحت کاهش می یابد. دکتر قباد به نمونه های دردهای التهابی اشاره می کند و می افزاید: دردهای التهابی مانند تب مالت است که به التهاب و عفونت در ستون فقرات و دیسک بین مهره ها منجر می شود. نمونه دردهای مکانیکی شامل فتق دیسک بین مهره ای است.

وظیفه دیسک بین مهره ای

دیسک همانند بالشتکی است که چون قابلیت جذب و دفع آب را دارد، وظیفه لغزنده کردن و یا به عبارتی روغن کاری بین مهره ها را برعهده دارد. بدون وجود دیسک، مهره ها که از جنس استخوان است، قابلیت خم شدن و چرخیدن روی یکدیگر را ندارد. دیسک از نظر آناتومیک از دو بخش تشکیل شده است. هسته ژلاتینی که در وسط قرار گرفته و حلقه فیبری که در حاشیه هسته ژلاتینی است. دیسک در هنگام فشار عمودی آب خود را از دست می دهد و در هنگام استراحت دوباره آب جذب می کند و به ارتفاع اولیه باز می گردد. به همین دلیل به طور معمول صبح هنگام برخاستن از بستر، قد انسان حدود یک و نیم سانتی متر بلندتر از پایان روز و هنگام خوابیدن است. اما سوالی که پیش می آید این است که فتق دیسک کمر چیست؟ فتق یا بیرون زدگی دیسک کمر باعث می شود رشته های فیبری به علت ضربات و فشارهای مکانیکی مداوم یا ناگهانی پاره شود و هسته وسط دیسک بیرون بزند و به ریشه های عصبی مجاور فشار وارد شود که به آن درد عصب سیاتیک گفته می شود. دیسک در این شرایط، قدرت جذب و دفع آب خود را از دست می دهد و دیگر خاصیت لغزندگی ندارد. این متخصص به علایم این بیماری اشاره می کند و می افزاید: نخستین نشانه بیماری فتق دیسک بین مهره ای درد خفیف است.این درد با سرفه، عطسه و فعالیت تشدید و با استراحت کمتر می شود یا بهبود می یابد.شروع درد بسیار شدید همراه با اسپاسم است. سایر علایم حسی، حرکتی و رفلکس فتق دیسک بین مهره ای بستگی به شرایط جسمی فرد یا میزان ضایعه دارد.وقتی ریشه عصب سیاتیک درگیر می شود، درد در پشت ناحیه سُرین است و تا ساق و پاشنه پا نیز انتشار می یابد. فتق دیسک بین مهره 3و4 کمری، سبب درد در کشاله ران و از بین رفتن رفلکس زانو می شود. دیسک های شدید و پیشرفته ممکن است باعث فلجی غیرقابل برگشت مانند افتادگی پا شود. نکاتی که در گرفتن شرح حال این بیماران باید به آن توجه کرد،این است که نوع و محل درد کجاست؟ آیا درد در اندام های تحتانی ادامه می یابد؟ درد چه زمان آغاز می شود و چه زمان کاهش می یابد؟ آیا فعالیت و استراحت تغییری در شدت درد به وجود می آورد؟ شغل بیمار چیست؟ آیا بیمار ورزش خاصی می کند؟ آیا کمردرد با بلندکردن جسم سنگین به وجود آمده است؟ آیا بیمار در اندام تحتانی احساس گزگز و مورمور شدن می کند؟ وضعیت اجابت مزاج و کنترل ادرار بیمار چگونه است؟

آیا بیمار به تازگی دچار تب، لرز و کاهش وزن شده است؟ آیا تاریخچه ای از سقوط، ضرب خوردگی یا بیماری های بدخیم وجود دارد؟ عوامل ایجاد کننده فتق دیسک بین مهره ای چیست؟ به طور کلی در طول زندگی میکروتروما یا آسیب های خفیف به ستون فقرات بر اثر بلند کردن اجسام سنگین و نشستن نامناسب و طولانی مدت وارد می شود که به پارگی جدار دیسک منجر می شود.این پارگی به بیرون زدگی لایه ژلاتینی از حلقه فیبری می انجامد.در موارد خفیف این ناراحتی ممکن است با درمان دارویی بهبود پیدا کند اما در موارد شدید نیاز به عمل جراحی وجود دارد.دکتر قباد، به نقش ورزش در بهبود این بیماری می پردازد و می افزاید: ورزش های سنگین مانند وزنه برداری و کشتی در ایجاد فتق دیسک کمر نقش دارد. اما حرکت های نرم و آرام ورزشی مانند شناکردن، پیاده روی و دوچرخه سواری در تقویت اطراف ستون فقرات موثر است.فیزیوتراپیست ها ورزش هایی را به بیماران مبتلا توصیه می کنند که برای درمان و پیشگیری از کمردرد بسیار موثر است. به این حرکات «حرکات ویلیامز» می گویند که حدود 8-7حرکت است که معمولاً به صورت یک بروشور یا دفترچه به بیمار می دهند، حرکت هایی که بیمار می تواند در خانه انجام دهد.دردهای سیاتیک و کمردرد با استراحت، مصرف دارو، فیزیوتراپی، بازتوانی و ورزش های آبی مانند شنا و راه رفتن در آب بهبود می یابد. معمولاً استراحت طولانی مدت تجویز نمی شود.پزشک در موارد ضروری دارویی شامل داروهای ضددرد، داروهای شل کننده عضلات و دسته ای از ویتامین های گروه B مانند B1 تجویز می کند. پس از کاهش درد، بیمار می تواند از فیزیوتراپی یا آب درمانی بهره ببرد و توان خود را به دست بیاورد.

این دردها در جوانان نیز دیده می شود.

در جوانان علت بروز درد معمولاً فتق دیسک بین مهره ای است و در افراد مسن، آرتروز و تنگی کانال کمری منجر به بروز درد می شود. وی استفاده از کفش نامناسب را یکی از عوامل این ناراحتی عنوان می کند و می افزاید: معمولاً توصیه می شود، کفش های پشت بسته با پاشنه 2تا2ونیم سانتی متر پوشیده شود و استفاده از صندل یا کفش پشت باز توصیه نمی شود.کفش های ورزشی که کل پا را در بر می گیرد و پاشنه آن حدود 2سانتی متر است، مناسب است.برای تشخیص علت این ناراحتی، نیاز به بررسی های متعددی است از جمله عکسبرداری پزشکی، انجام ام آر آی از ستون فقرات و گرفتن نوار عصبی تا مشخص شود آیا دیسک بیرون زدگی پیدا کرده است یا خیر.