نقد روانشناختی فیلم سینمایی کار کثیف

اختصاصی آسمونی
نقد از مرجان دلپسند

کارگردان در این فیلم به چگونگی تاثیر محیط برانسان و مصایب مربوط به آن پرداخته است و اینکه بهترین و با مسئولیت ترین و حتی با وجدان ترین انسانها هم بنابر شرایط می توانند چهره و شخصیت دیگری از خود نشان بدهند ؛ همان طور که در فیلم سینمایی "کار کثیف" به کارگردانی "خسرو معصومی" و درشخصیت "فرهاد " با بازی "پدرام شریفی" دیده می شود.

"فرهاد" نیز جز آن دسته از جوانانی است که علی رغم نداشتن پشتوانه مالی و اقتصادی و به خاطر حفظ بنیان خانواده با همسروفرزند خردسالش قصد راهی شدن به کشوری دیگر را دارد.کارگردان در این فیلم سعی بر آن دارد تا فرهاد را فردی مسئول ، وظیفه شناس و دوستدار خانواده اما به لحاظ اقتصادی و شغلی نابسامان به مخاطب معرفی کند. جوانی که تحت هیچ شرایطی تن به شغل های کاذب نخواهد داد . اما در سکانس های ابتدایی این فیلم می بینیم که او برای تامین هزینه مهاجرت و ادامه تحصیلش در کشوری دیگر به عنوان یک ساقی با یک فرد ارمنی تبار همکار شده تا شراب های دست ساز او را به مشتریان خاص خود برساند.

فروشنده ای که هم به لحاظ شخصیتی ، فیزیکی و هم به لحاظ ارمنی تبار بودنش به خوبی در این نقش ظاهر شده بود. در این مورد نیز کارگردان با نگاهی متفاوت مشتریان این مشروبات الکلی را از بین قشر نسبتا مرفه و اشخاصی با وجهه مورد قبول در شهر انتخاب نموده است. به عبارتی نگاه کارگردان در این فیلم بیشتر به قشر نسبتامرفه جامعه بوده است.

از سویی دیگر نگاه، نگرش مثبت وباورمثبت و تمام و کمال "الهام" با بازی "الهام نامی" به این شخصیت را نیز در این فیلم می توان دید. به نحوی که بهترین فرد از دید اطرافیان و خانواده نیز می تواند زمینه ساز بروز مشکلات و دیگر معضلاتی برای خود و خانواده اش شود. تا جایی که این زوج راهی کشور ترکیه می شوند. اما پس از گذشت اندکی از این فیلم می بینیم که علارغم آنکه امروزه قوانین برای مهاجرت به کشورهای دیگر تسهیل نیز شده است ؛ اما این زوج به صورت زمینی و با خودروی شخصی پدر الهام به این سفر بی بازگشت می روند.

حال چرا کارگردان این مسیر را برای رفتن و مهاجرت این زوج درنظر گرفته است ؛خود جای سوال دارد. ازجمله تناقضاتی که در این فیلم دیده می شود؛ این است که این زوج حتی برای سفارت و مصاحبه هم می روند. اما کارگردان در این فیلم سعی بر آن دارد تا مهاجرت این زوج را غیر قانونی و شبیه یک فرار و از کوه ودشت و دمن و از روی اجبار برای یافتن جایی بهتر برای زیستن جلوه بدهد.

سفری که از ابتدای فیلم بیشتر شبیه انتخاب بد و بدترین مسیر برای ادامه زندگی به آن از سوی "الهام" و "فرهاد "نمایان می شود. تناقض های دیگری که در این فیلم سینمایی این است که باور و اعتماد کامل و پذیرش همه جوانب این سفر و همراه شدن الهام و فرزندشان برای رفتن به این سفر می باشد. تا جایی که الهام پول و ماشین پدرش را برای رفتن به این سفر از او می گیرد. از سویی دیگر زمانی که الهام در ترکیه متوجه می شود که "فرهاد "در ایران یک ساقی بوده و در جریان همین شغل کاذب نیز باعث مرگ چندنفر در یک مجلس عروسی شده است ؛ ناگهان باورهایش از "فرهاد" در هم می شکند و قصدرها کردن او و بازگشت به کشورش را در سر می پروراند.

در حالی که این باور مثبت و دوست داشتنی ناگهانی به وجود نمی اید که با یک تلنگر نیز از هم بپاشد. ان هم درحالی که "فرهاد "تنها یک ساقی بوده و خودش نیز حتی دخل و تصرفی در تولید آن نیز نداشته است. در حالی که سازنده این محصول فرد دیگری بوده و ابزار مربوط به آن را نیز در خانه او می یابند؛ اما تمام اتهامات به سمت "فرهاد" باز می گردد.

نهایتا پایان این فیلم نیز مخاطب را با ابهاماتی روبرو میکند. از جمله این ابهامات لوکیشن شروع وپایانی این فیلم است. چگونه این ماشین در یک شیب اندک در آب رودخانه افتاده و ناگهان از دیده ها پنهان می شود؟ تا جایی که حتی "الهام" هم نمی تواند برای جلوگیری از این غرق شدن ناگهان دستی ماشین را بکشد. و اینکه سرنوشت فرهاد چه خواهد شد؟پایان باز و پر از ابهام این فیلم نیزذهن مخاطب را همچنان درهاله ای از شک و گمان هانگه می دارد. در حالی بیش از 80 درصد سکانس های این فیلم به صورت یکنواخت به ساقی بودن فرهاد و نشان دادن مشتریان خاص او پرداخته بود.