مبطلات نماز

دوازده چیز نماز را باطل می کند، آنها را « مُبطلات » می گویند:

1 - از بین رفتن یکی از شرطهای نماز

2 - باطل شدن وضو یا غسل

3 - گذاشتن دستها روی هم مانند دیگران

4 - آمین گفتن بعد از حمد

5 - پشت به قبله کردن

6 - سخن گفتن

7 - خندیدن

8 - گریه کردن بر امور دنیا

9 - به هم خوردن صورت نماز

10 - خوردن و آشامیدن

11 - بعضی شکیّات

12 - کم و زیاد شدن رکن یا غیر رکن

 اوّل از مبطلات نماز :

● در بین نماز، یکی از شرطهای آن از بین برود، مثلا در بین نماز بفهمد مکانش غصبی است.

دوم از مبطلات نماز :

● در بین نماز، عمداً یا سهواً و یا از روی ناچاری، چیزی که وضو یا غسل را باطل می کند پیش آید، مثلا بول از او خارج شود.

● کسی که نمی تواند از بیرون آمدن بول و غایط خودداری کند، اگر در بین نماز، بول یا غایط از او خارج شود، چنانچه به دستوری که در احکام وضو « مسأله 349 - 355 » گفته شد رفتار نماید نمازش باطل نمی شود و نیز اگر در بین نماز، از زن مستحاضه خون خارج شود، در صورتی که به دستور استحاضه رفتار کرده باشد، نمازش صحیح است.

● کسی که بی اختیار خوابش برده، اگر نداند در بین نماز خوابش برده یا بعد از آن، بنابر احتیاط مستحب بعد از وقت و بنابر احتیاط واجب در وقت، نماز را دوباره بخواند.

●  اگر بداند به اختیار خودش خوابیده و شک کند بعد از نماز بوده یا در بین نماز، نمازش صحیح است.

●  اگر در حال سجده، از خواب بیدار شود و شک کند در سجده آخر نماز است، یا در سجده شکر، بنابر احتیاط مستحب بعد از وقت و بنابر احتیاط واجب در وقت، نماز را دوباره بخواند.

سوم از مبطلات نماز :

● مانند بعضی از کسانی که شیعه نیستند، دستها را روی هم بگذارد.

 ● هرگاه برای ادب دستها را روی هم بگذارد، اگرچه مانند آنها نباشد، باید نماز را دوباره بخواند ولی اگر از روی فراموشی یا ناچاری و یا برای کار دیگری مانند خاراندن دست، دستها را روی هم بگذارد، اشکال ندارد.

 چهارم از مبطلات نماز :

● بعد از خواندن سوره حمد « آمین » بگوید، ولی اگر اشتباهاً یا از روی تقیّه بگوید، نمازش باطل نمی شود.

پنجم از مبطلات نماز :

● عمداً یا از روی فراموشی یا نادانی، پشت به قبله کند، یا به طرف راست و یا چپ قبله برگردد، بلکه اگر عمداً مقداری برگردد که نگویند رو به قبله است، اگرچه به طرف راست یا چپ نرسد، نمازش باطل است.

●  اگر عمداً یا سهواً سر را مقداری بگرداند که بتواند پشت سرش را ببیند، نمازش باطل است ولی اگر سر را کمی بگرداند، عمداً باشد یا اشتباهاً، نمازش باطل نمی شود.

ششم از مبطلات نماز :

● عمداً کلمه ای بگوید که دو حرف یا بیشتر باشد، اگرچه معنی نداشته باشد، ولی اگر سهواً بگوید، نمازش باطل نمی شود.

● اگر کلمه ای بگوید که یک حرف دارد، چنانچه آن کلمه معنی داشته باشد، مانند « ق » که در زبان عرب، به معنای « نگهداری کن » است، چنانچه معنای آن را بداند و آن را قصد نماید، نمازش باطل می شود، بلکه اگر معنای آن را قصد نکند ولی متوجّه آن باشد، بنابر احتیاط واجب نماز را دوباره بخواند.

● سرفه کردن، آروغ زدن و آه کشیدن در نماز اشکال ندارد، ولی گفتن « آخ » و « آه » و مانند آن، که دارای دو حرف است، اگر عمدی باشد، نماز را باطل می کند.

● اگر کلمه ای را به قصد ذکر بگوید، مثلا به قصد ذکر بگوید: « اَللّهُ أَکْبَرُ » و در موقع گفتن آن، صدا را بلند کند که چیزی را به دیگری بفهماند، اشکال ندارد ولی چنانچه به قصد اینکه چیزی به کسی بفهماند « اَللّهُ أَکْبَر » را مثلا بگوید و قصد ذکر نداشته باشد نمازش باطل می شود.

● خواندن قرآن در نماز، غیر از چهار سوره ای که سجده واجب دارد و در « مسأله 1175 » گفته شد و همچنین ذکر خدا گفتن و نیز دعا کردن در نماز اشکال ندارد، ولی بنابر احتیاط مستحب به غیر عربی دعا نکند.

● اگر چیزی از حمد، سوره و ذکرهای نماز را، از روی احتیاط چند مرتبه بگوید، اشکال ندارد و همچنین است اگر عمداً بگوید و به قصد جزئیّت نباشد، ولی اگر از روی وسواس، چند مرتبه بگوید، بنابر احتیاط نمازش باطل می شود.

●  در حال نماز، انسان نباید به دیگری سلام نماید و اگر دیگری به او سلام کرد، باید همان طور که او سلام کرده جواب دهد، مثلا اگر گفته: « سلامٌ علیکمْ » در جواب بگوید: « سلامٌ علیکمْ »، ولی در جواب « علیکم السّلام » بهتر است بگوید: « سلامٌ علیکمْ ».

●  انسان باید جواب سلام را، در نماز یا در غیر نماز، فوراً بگوید و اگر عمداً یا از روی فراموشی جواب سلام را به قدری طول دهد که اگر جواب بگوید، جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد نباید جواب بدهد و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نیست.

● باید جواب سلام را طوری بگوید که سلام کننده بشنود، ولی اگر سلام کننده کَر باشد، چنانچه انسان به طور معمول جواب او را بدهد، کافی است.

● واجب نیست نمازگزار جواب سلام را، به قصد دعا بگوید، به این معنا که از خدا، برای کسی که سلام کرده سلامتی بخواهد، بلکه به قصد ردّ تحیّت نیز جایز است.

● اگر زن یا مرد نامحرم و یا بچّه ممیّز، یعنی بچّه ای که خوب و بد را می فهمد، به نمازگزار سلام کند نمازگزار احتیاطاً، بلکه واجب است جواب او را به عنوان ردّ تحیّت بدهد.

●  اگر نمازگزار، جواب سلام را ندهد گناه کرده ولی نمازش صحیح است.

● اگر کسی به نمازگزار غلط سلام کند، اگر عرفاً سلام حساب شود مثل اینکه حرکات آن را اشتباه کند واجب است جواب او را بدهد و اگر عرفاً سلام حساب نشود، جواب او واجب نیست بلکه در نماز جایز هم نیست.

● جواب سلام کسی که از روی مسخره یا شوخی، سلام می کند واجب نیست و در نماز جایز نیست.

● اگر کسی به عدّه ای سلام کند، جواب سلام او بر همه آنان واجب است، ولی اگر یکی از آنان جواب دهد کافی است.

● اگر کسی به عدّه ای سلام کند و دیگری جواب سلام دهد و یا کسی که سلام کننده قصد سلام دادن به او را نداشته جواب دهد، جواب سلام او بر آن عدّه واجب است.

● جواب سلام را بدهد، امّا اگر بداند که قصد او را نیز داشته و دیگری جواب ندهد، باید جواب بگوید.

● سلام کردن مستحب است و بسیار سفارش شده که سواره، به پیاده و ایستاده به نشسته و کوچک تر به بزرگتر سلام کند، امّا جواب سلام واجب می باشد.

● اگر دو نفر با هم به یکدیگر سلام کنند، بنابر احتیاط هر یک جواب سلام دیگری را بدهد.

●  در غیر نماز، مستحب است، جواب سلام را بهتر از سلام بگوید، مثلا اگر کسی گفت: « سلامٌ علیکمْ » در جواب بگوید: « سلامٌ علیکمْ وَ رحمة اللّه ».

 هفتم از مبطلات نماز :

● خنده با صداست، عمدی باشد یا اضطراری، امّا چنانچه سهواً با صدا بخندند، نماز اشکال ندارد، مگر آنکه از صورت نماز خارج شود و همچنین لبخند، نماز را باطل نمی کند.

● اگر برای جلوگیری از صدای خنده کمی حالتش تغییر کند، مثلا رنگش سرخ شود، بنابر احتیاط مستحب باید نمازش را دوباره بخواند، مگر از صورت نماز خارج شود که در این صورت واجب است نماز را دوباره بخواند.

 هشتم از مبطلات نماز :

● برای امور دنیا، عمداً با صدا گریه کند و بنابر احتیاط مستحب برای دنیا بی صدا نیز گریه نکند ولی اگر از ترس خدا و یا برای آخرت گریه کند، آهسته باشد یا بلند اشکال ندارد، بلکه از بهترین اعمال است.

نهم از مبطلات نماز :

● کاری است که صورت نماز را به هم بزند، مانند دست زدن و به هوا پریدن، کم باشد یا زیاد، عمداً باشد یا از روی فراموشی، ولی کاری که صورت نماز را به هم نزند، مانند اشاره کردن با دست، اشکال ندارد.

● اگر در بین نماز، مقداری ساکت بماند که نگویند نماز می خواند، نمازش باطل می شود.

● اگر در بین نماز، کاری انجام دهد یا مدّتی ساکت شود و شک کند که نماز به هم خورده یا نه، نمازش صحیح است.

دهم از مبطلات نماز :

● خوردن و آشامیدن است، اگر در نماز طوری بخورد یا بیاشامد که نگویند نماز می خواند، عمداً باشد یا از روی فراموشی، نمازش باطل می شود.

● کسی که می خواهد روزه بگیرد، اگر پیش از اذان صبح، مشغول به خواندن نماز « وتر » باشد و تشنه شود، چنانچه بترسد اگر نماز را تمام کند صبح شود، در صورتی که آب نزدیک او، در دو سه قدمی باشد، می تواند در بین نماز وتر آب بیاشامد، امّا باید کاری که نماز را باطل می کند، مانند روگرداندن از قبله، انجام ندهد.

● اگر در بین نماز، غذایی که در دهان یا لای دندانها مانده فرو ببرد، نمازش باطل نمی شود و همچنین اگر قند، شکر و مانند آن در دهانش مانده باشد و در حال نماز، کم کم آب شود و فرو رود، اشکال ندارد.

یازدهم از مبطلات نماز :

● شک در عدد رکعتهای نماز دو رکعتی، سه رکعتی و در دو رکعت اوّلِ نمازهای چهار رکعتی است.

 دوازدهم از مبطلات نماز :

● رکن نماز را عمداً یا سهواً، کم یا زیاد کند. و یا چیزی که رکن نیست، عمداً کم یا زیاد نماید.

● اگر بعد از نماز، شک کند در بین نماز کاری که نماز را باطل می کند، انجام داده یا نه، نمازش صحیح است.