آداب لباس پوشیدن

لباس برای پوشاندن بدن و حفظ آن از سرما و گرما و آلودگی و مایه ی آبرو و آراستگی انسان است تبدیل آن به وسیله ی تفاخر و تجمل و ارزش را درکیفیت و قیمت جامه دانستن ،نوعی انحراف از فلسفه ی وجودی لباس است.  از این رو  "ساده پوشی " به عنوان یکی از مظاهر ساده زیستی ورهایی از تعلقات مادی است پیامبر اکرم این گونه به زندگی و دنیا می نگریست و این گونه نیز می زیست و هرگز ارزش را در  "لباس " نمی دید.

 سعدی گوید  "تن آدمی شریف است به جان آدمیت                 نه همین لباس زیباست نشان آدمیت" 

و به قول پروین اعتصامی  "ای بس آلوده ،که پاکیزه ردایی دارد      زهد با نیت پاک است نه با جامه ی پاک"

در این جا به نمونه هایی از سیره ی حضرت رسول در مورد پوشیدن جامه ،رنگ و اندازه وتعداد و نحوه ی پوشیدن پیراهن وکفش و کلاه و عمامه وردا و...اشاره میکنیم:

1- جنس و رنگ لباس

رسول خدا هم به سلامت و عافیت جسمی ، هم به سادگی و هم به نوع سالمتر پارچه ی لباس توجه داشت . لباس پنبه ایی مورد علاقه ی آن حضرت بود .امام علی می فرماید:  "لباس های پنبه ایی بپوشید ، چرا که آن ، لباس پیامبر خدا است."  آن حضرت ، هم لباس برد یمانی می پوشید ، هم جبه ایی پشمین و خشن از پنبه و کتان  می فرمودند: پنچ چیز را تا زنده ام ترک نمی کنم، یکی هم پوشیدن لباس پشمی  رنگ سبز، رنگ مورد علاقه ی پیامبر بود. بیشتر جامه های پیامبر سفید بود و می فرمود: "لباس سفید را بر زندگانتان بپوشانید و مردگانتان را هم با پارچه ی سفید کفن کنید." پیامبر خدا ملحفه ای داشت که با زعفران رنگ آمیزی شده بود و گاهی تنها با پوشیدن همان با مردم نماز می خواند.  رنگ سرخ ، رنگی بود که پیامبر خدا برای لباس ، آن را نمی پسندید.  رسول خدا نمونه ی اعلای تمیزی و آراستگی بود، در لباس پوشیدن نیز به این نکته توجه داشت و  لباس سفید، خود به طوری است که چرک و آلودگی زودتر معلوم می شود و انسان مقید به سنت نبوی نظافت، به شستن و تمیز کردن آن روی می آورد. به علاوه انبساط خاطر و بازشدن نیز از فواید پوشیدن لباس روشن و سفید است.

2- اندازه و کیفیت

جامه ای که انسان را مغرور و سرمست کند یا تکبر و خود برتربینی آورد ناپسند است . مقید بودن به نوع خاصی از جامه نیز اسارت آور است.  رسول خدا هرگاه لباس تازه می پوشید خدا را شکر و سپاس می گفت و جامه ی قبلی را به مسکین می داد. در روایت دیگر است که چون جامه ی نو به تن می کرد، دعا می کرد و می فرمود خدایی را سپاس که بر تن من چیزی پوشاند تا پوشش من باشد و میان مردم آراسته باشم.  جامه ی بلندی که بر زمین کشیده شود ، نشان تکبر است و در جاهلیت، شیوه ی اشراف بوده است. رسول خدا ضمن آن که از پوشیدن آن گونه جامه ها نهی می کرد، خود جامه ای می پوشید که از نظر بلندی به قوزک پاهایش نمی رسید.  این در مورد جامه ای که همچون لنگ به کمر می بست و جامه ای که از رو می پوشید، تا نصف ساق پا می رسید  جامه ی وی گاهی جامه ای کوچکتر از شمله بود، یا جامه ای پشمین و راه راه با خطوط سیاه و سفید که وقتی آن را به بر می کرد ، هیئت زیبایی می یافت. از نشانه های وارستگی آن حضرت در پوشیدن جامه و این که فخر خویش را به جامه و نوع آن نمیدانست، این است که نقل شده هر نوع لباسی فراهم می شد می پوشید، از لنگ و پیراهن یا جبه یا هر چیز دیگر.

3- ساده پوشی

ساده زیستی رسول خدا و وابسته نبودن به جلوه های فریبنده ی دنیا و به ناز و نعمت آن دل نبستن و به جلوه های مادی دل خوش نداشتن، در همه ی شوون زندگی وی متجلی بود. از جمله در کیفیت و نوع لباس و فرش و زیر انداز و...  نقل شده که گاهی آن حضرت، روی حصیر می خوابید. بی آنکه جز آن چیزی زیرش باشد  هر چه فراهم بود می پوشید، چه شمله باشد که به بر کند، یا برد عالی که ، چه جبه ی پشمین، هرچه از حلال می یافت می پوشید ؛ مهم، مباح بودن جامه بود که برای رسول خدا اهمیت داشت، نه قیمت وجنس و دوخت و جذاب بودن !  آن حضرت به صحابی پارسای خود ابوذر غفاری فرمود: ای ابوذر !من لباس خشن و سخت می پوشم، روی زمین می نشینم، انگشتانم را پس از غذا می لیسم ،  بر چهار پای بی زین سوار میشوم و کسی را در ردیف خود سوار می کنم . این ها از سنت های من است، هر کس از سنن من روی گردان شود، از من نیست .  در سخن دیگری آمده است که عبایی داشت، هرگاه می خواست نافله بخواند یا جابجا شود آن را دو تا می کردند و زیرشان می انداختند .  پیامبر خدا هرگز نسبت به جای خواب و رختخواب، عیب جویی و ایراد گیری نداشت. اگر بستر برایشان می گستردند، بر آن می خوابیدند و اگر رختخوابی پهن نمی شد، بر زمین می خوابیدند .  وقتی در خانه بود، لباس خود را می دوخت و بر کفش خویش وصله می زد .  روزی عمر خدمت آن حضرت رسید، در حالی که وی بر روی حصیری خفته بود و حصیر بر پهلوهای آن حضرت خط انداخته بود.گفت: یا رسول الله !کاش بستری گشوده بودید!فرمودند: دنیا را می خواهم چه کنم ؟ مثل من ودنیا مثل رهگذری است که در یک روز گرم، ساعتی از روز را زیر سایه ی درختی به استراحت پرداخته، سپس آنجا را وانهاده و رفته است.

4- لباس های ویژه

کلاه، عمامه، دستارو عرقچین، گرچه پوشاننده ی  "بدن" نیست، ولی در ردیف جامه به شمار می آید . از سنت های اسلامی ، پوشاندن سر است، چه هنگام عبادت و نماز ، چه در مواقع دیگر. گرچه  "در سر عقل باید ،بی کلاهی عار نیست"  پوشش پیامبر اکرم برای سر خود ، اغلب  "عمامه " بود، هنگام نماز و خطبه و جهاد ، به تناسب شرایط ، با چیزی سر را می پوشاند. گاهی هم سر برهنه بود . به روایت امام صادق پیامبر اسلام، عرقچین و کلاه سفید راه راه می پوشید و در هنگام جنگ، عرقچین بر سر می گذاشت که دو گوش داشت و روی گوش ها را می پوشاند. در مواقع دیگر ، از زیر عمامه ، عرقچین هم بر سر می پوشید . البته گاهی عمامه ی بدون کلاه بر سر می نهاد ، یا کلاه بدون عمامه می پوشید. عمامه ی سیاهی داشت که بر سر می پیچید و با آن نماز می خواند . اگر استفاده ی از دستمال و حوله را برای خشک کردن دست و صورت هنگام وضو وارد بحث پوشش و لباس کنیم ، در این زمینه بد نیست بدانیم که رسول خدا حوله های متعددی داشت، با نام های مختلف و کاربرد های گوناگون ، که به مراعات بهداشت و نظافت و نظم هم مربوط می شد. در روایت است : آن حضرت دستمال و حوله ای داشت که پس از وضو چهره ی خود را با آن خشک می کرد . و اگر حوله و دستمالی همراه نداشت ، با گوشه ی لباس خود صورت را خشک می کرد.  آراستگی آن حضرت ، به خصوص هنگام حضور در جمع مسلمانان در مسجد و برای خطبه و نماز ، گوشه ی دیگری از سیره ی او را نشان می دهد.لباس نماز جمعه ی وی مخصوص بود در بعضی روایات نیز آمده که غیر از لباسی که در روز های غیر جمعه می پوشید ، دو جامه ی مخصوص برای جمعه داشت.

5- آداب لباس پوشی

گرچه لباس پوشیدن ، کاری ساده و روزمره و عادی است ، ولی روش و سیره ی اولیای دین در این زمینه ها هم برای ما مهم است پیامبر اکرم هرگاه لباس و پیراهن می پوشید ، ابتدا سمت راست را بر تن می کرد و هر گاه جامه از تن در می اورد ، از سمت چپ شروع می کرد . گاهی بی آنکه جامه ی دیگری بر تن کند ، روپوشی را بر اندام خود می افکند و دو طرف آن را بین دو شانه ی خود گره می زد و چه در خانه یا بیرون یا هنگام نماز بر جنازه ها ، با همان حالت نماز می گذارد . گاهی نیز در یک لباس گشاد نماز می خواند . دو عدد جامه ی برد بافته شده داشت که آنها را تنها در حال نماز می پوشید ، امت خویش را به  "نظافت" دستور می داد و تشویق می کرد . آن حضرت انجام کار را با دست راست ، و شروع از سمت راست را در همه ی کارهایش دوست داشت ، در پوشیدن جامه و کفش ، در شانه کردن موی . لباسی که می خرید ، اگر آستین آن بیش از اندازه بود ، مقدار اضافی را می برید و نمی گذاشت لبه ی آن را هم بدوزند و به همان حال می پوشید و می فرمود : کار ، خیلی زود تر از این هاست ! پایان این بخش را به دو کلام از حضرت رسول زینت می دهیم که درباره ی جامه و آداب لباس پوشی فرموده است : هر کس در دنیا لباس شهرت بپوشد (لباسی غیر معمول که به خاطر آن انگشت نما شود ) خداوند در روز قیامت جامه ی ذلت و خواری بر او می پو شاند  امام صادق از پدران خویش روایت کرده است که رسول خدا نهی می کرد که مردان ، در لباس پوشیدن خود را شبیه زنان سازند ، و نهی می کرد که زنان ، در لباس شبیه مردان شوند .

- منبع : وب سایت اخلاق امامیه