گاوها ، از محل تا مراحل زندگی

گاو پستانداری است سُم‌دار، نشخوارکننده و تهی‌شاخ از راسته زوج‌سُمان، از خانواده گاوسانان. خانوادهٔ گاوسانان در برگیرندهٔ چندین سرده است که سردهٔ Bos همهٔ گاوها و گاومیشها را در بر می‌گیرد. آسمونی در این بخش در مورد مراحل زندگی گاوها صحبت می کند. گاوها ، از محل تا مراحل زندگی جد گاوهای اهلی امروزی حیوانی منقرض‌شده به نام نیاگاو (Bos primigenius) می‌باشد. اولین حیوانی که به سرده بوس متعلق بود در بیش از دو میلیون سال پیش در آسیا دیده شد. نیاگاو در حدود دویست و پنجاه هزار سال پیش به اروپا رسید. ساختار بدنی گاوها در آروارهٔ فوقانی گاو دندان‌های پیشین و نیش وجود ندارند و فقط دندان‌های آسیاب وجود دارند و برعکس دندانهای پیشین و نیش در فک تحتانی موجودند. دندان‌های نیش گاوها همانند ثنایا شده و بطور کلی بشکل یک ردیف منظم هشت تایی در جلوی فک قرار دارد. در هر دست و پای گاو یک زوج سم وجود دارد.

تولید مثل گاوها گاو حیوانی است بدون تغییرات فصلی تولید مثلی، یعنی در کل سال قادر به انجام زاد و ولد می‌باشد. طول حاملگی این حیوان نه ماه بوده و غالباً تک‌قلوزا می‌باشد، اگر چه دوقلوزائی و چندقلوزائی نیز گاه دیده می‌شود. احتمال دوقلوزائی در گاو یک تا دو درصد می‌باشد. گوساله ماده پس از رسیدن به سن بلوغ جنسی که از ده ماهگی به بعد است به‌طور میانگین هر 21 روز یکبار فحل می‌آید و آماده پذیرش دام نر می‌شود. نژادهای گاوها نژادهای گاو بسیار زیاد هستند. بستگی به نوع استفاده‌ای که از گاو می‌شود نژادهای گاو به نژادهای گوشتی، شیری و دو منظوره تقسیم می‌شود. نژادهای شیری شامل: ایرشایر، جرسی، گرنزی، یا براون سوئیس، فریژن (فریژن هلندی، هولشتین فریژن، فریژن انگلیسی و فریژن سفید و قرمز) و کری نژادهای گوشتی معروف شامل گالووای، آبردین آنگوس، هرفورد، شورت هورن، شاروله، لیموزین، سمینتال، براهمن، سانتاگتروس و برانگوس می‌باشد. نژادهای معروف گاوهای ایرانی عبارت‌اند از: گاو سرابی، گاو سیستانی، گاوگلپایگانی و گاو دشتیاری[پانویس 1] و نژادهای جنگلی یا ساحلی یا که مخصوص نواحی مازندران و گرگان و است، نژاد کوهستان که گاوهای سراب و اردبیل و دیگر نواحی آذربایجان از آن نژادند.

اهلی شدن گاو نزدیک به 6000 سال پیش از میلاد مسیح با تغییر زندگی بشر از شکارگری به کشاورزی و بدنبال توسعه مزارع، گاوهای وحشی به این کشتزارها هجوم می‌آوردند که به تدریج بشر توانست تعدادی از این حیوان را به اسارت درآورده و اهلی نماید. گاو پس از سگ و گوسفند و بز و گربه اهلی شد. ابتدا از گوشت گاو استفاده می‌شد اما سرانجام انسان توانست چگونگی دوشش شیر گاو را فرا بگیرد. باستان‌شناسان معتقدند: اهلی شدن گاو در آسیا و خاور میانه بین 4500 تا 6000 سال پیش از میلاد مسیح انجام شده‌است. استفاده‌ها از گاوها جانوری بسیار مفید است و از شیر و گوشت و پوست و نیروی بدنی آن استفاده می‌شود. از گاو نر جهت تخم‌کشی، شخم و بارکشی نیز استفاده می‌شود. احتمالاً یکی از هدف‌های اصلی اهلی کردن گاو بارکشی بوده‌است. از نیروی فیل، شتر و اسب، بعد از گاو استفاده شد.

گاو و انسان گاو در مازندران در طول تاریخ در شهرهای مختلف مازندران گاوداری‌های مختلفی داشتند و بسیاری از مردم (رعیت) را به کار در آنجا مشغول می‌ساختند و بدین گونه خود را ولی نعمت مردم می‌ساختند تا مردم در هنگام جنگ‌ها به پشتیبانی پادشاه بشتابند. همچنین اگر دشمنی می‌خواست تا بر آن‌ها پیروز گردد می‌بایست در ابتدا برنامه گرفتن گاوداری‌ها را می‌پروراند و طرح می‌ریخت.