آموزش نماز

روش صحیح نماز خواندن را از همان ابتدا در مدرسه به ما آموزش می دهند، اما به هر دلیلی ممکن است برخی افراد آن را به درستی یاد نگرفته یا درک نکرده باشند و تا سالیانی طولانی در نماز خواندن آنها اشکالاتی وجود داشته باشد. در این بخش از مطلب آسمونی درباره طریقه صحیح نماز خواندن را با توضیحاتی ساده ارائه می کنیم.

نماز برای پرستش خدا و راز و نیاز با اوست که در آن جنبه های ارزنده و آمرزنده خاصی در نظر گرفته شده و به همین جهت شکل مخصوصی به خود گرفته است. نماز سرود توحید و یکتاپرستی و سرود فضیلت و پاکی است که باید فکر و روح ما را در برابر عوامل شرک زا و آلوده کننده ای که در زندگی روزمره با آنها سر و کار داریم پاک و یکتاپرست نگهدارد. نماز شامل تکبیرة الاحرام، حمد، سوره، رکوع، سجده، قنوت، تشهد و سلام می باشد که در ادامه به بررسی جزئیات آنها خواهیم پرداخت.

در باب اهمیت نماز خداوند متعال می‌فرماید: (اتْل مآ أوحی إلیک مِن الکتـب و أقم الصّلوة إنّ الصّلوة تنهی عن الفحشآء و المنکر و لذکر اللَّه أکبر و اللَّه یعلمُ ما تصنعون) ؛ آنچه از کتاب به سوی تو وحی شده است بخوان و نماز را برپادار، که نماز از کار زشت و ناپسند باز می‌دارد و قطعاً یاد خدا بالاتر است و خدا می‌داند چه می‌کنید.

نماز در طول روز دارای 17 رکعت است:

• 2 رکعت نماز صبح
• 4 رکعت نماز ظهر
• 4 رکعت نماز عصر
• 3 رکعت نماز مغرب
• 4 رکعت نماز عشاء

نماز صبح بعد از اذان صبح خوانده میشود، نماز ظهر و عصر پشت سرهم بعد از اذان ظهر خوانده میشود و نماز مغرب و عشاء نیز بعد از اذان مغرب پشت سرهم خوانده میشوند. نماز در طول روز 15 دقیقه بیشتر طول نمی کشد، نماز تنها راه رسیدن به سعادت و نجات است و راه ارتباط خویش را با حضرت دوست به طور صمیمی و خالصانه ایجاد مینماید. در ادامه، به یکایک بخش های نماز می پردازیم.

اقامه نماز

برای خواندن نماز پس از اینکه اذان را گفتند، وضو میگیرم و برای نماز آماده میشویم، و رو به قبله می ایستیم ، ابتدا می بایست اقامه بگوییم، متن اقامه:

اَللهُ اَکْبَرُ   (2 بار)
اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلَّا الله   (2 بار)
اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ الله   (2 بار)
اَشْهَدُ اَنَّ علیاً ولی الله   (2 بار)
حَیِّ عَلَی الصَّلوة   (2 بار)
حَیِّ عَلَی الْفَلاح   (2 بار)
حَیِّ عَلی خَیْرِ العَمَل   (2 بار)
قد قامت الصلاة   (2 بار)
اَللهُ اَکْبَرُ   (2 بار)
لا اِلهَ اِلَّا الله   (1 بار)

با هر اقامه، می توان یک نماز صبح و یک نماز ظهر به همراه عصر و یک نماز مغرب به همراه عشا (در صورتی که بین نماز ظهر و عصر و مغرب و عشاء فاصله ای نباشد) خواند، ولی اگر فاصله ایجاد شود نمازگزار می تواند برای هر کدام از نمازهای واجب، یک اقامۀ جداگانه بگوید. امّا در هر صورت، هر نماز واجبی می تواند یک اقامۀ جداگانه داشته باشد.

تکبیرة الاحرام

پس از گفتن اقامه باید تکبیره الاحرام را بگوییم. "نماز" با گفتن "اَللهُ اَکْبَرُ" آغاز می شود، گفتن "اَللهُ اَکْبَرُ" در آغاز نماز به معنای جدایی از غیر خدا و پیوستن به اوست.اعلام بزرگی پروردگار و دوری جستن از تمام قدرتهای دروغین است.

با این تکبیر به حریم نماز وارد می شویم و برخی کارها بر ما حرام می شود. هنگامی که نماز را شروع می کنیم باید متوجه باشیم که چه نمازی را می خوانیم؛ مثلا نماز ظهر است یا عصر و آن را تنها برای اطاعت فرمان خداوند بجا آوریم که این همان "نیت" است و از اجزای اصلی نماز به شمار می آید.

هنگام گفتن "اَللهُ اَکْبَرُ" مستحب است، دستها را تا مقابل گوشها بالا ببریم.

رکعت اول

پس از گفتن "اَللهُ اَکْبَرُ" سوره حمد را می خوانیم:

بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

( الْحَمْدُ للّهِ رَبّ الْعَالَمِینَ الرَّحْمـنِ الرَّحِیمِ مَالِکِ یَوْمِ الدّینِ إِیَّاکَ نَعْبُدُ وإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ اهدنَــــا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ صِرَاطَ الَّذینَ أَنعَمتَ عَلَیهِمْ غَیرِ المَغضُوب عَلَیهِمْ وَلاَ الضَّالِّینَ )

پس از سوره حمد، یک سوره دیگر از قرآن را می خوانیم به عنوان نمونه، می توان سوره توحید را خواند:

بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ

( قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ اللَّهُ الصَّمَدُ لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ وَلَمْ یَکُن لَّهُ کُفُوًا أَحَدٌ )

پسرها و مردها باید در نماز صبح، نماز مغرب و نماز عشا، حمد و سوره را (در رکعت اول و دوم) بلند بخوانند ولی دخترها و بانوان، اگر نامحرم صدای آنان را نشنوند می توانند بلند بخوانند و در نماز ظهر و نمازعصر همه باید حمد و سوره را آهسته بخوانند.

انسان باید نماز را یاد بگیرد که غلط نخواند و کسی که اصلا نمی تواند صحیح آن را یاد بگیرد، باید هر طور که می تواند بخواند و بهتر آن است که نماز را به جماعت بجا آورد.

• رکوع نماز

پس از تمام شدن حمد وسوره سر به رکوع خم می کنیم و دستها را به زانوها می گذاریم و می گوییم:

" سُبْحانَ رَبّیَ الْعَظیمِ وَ بحَمْدهِ "

و یا می گوییم: "سبحان الله، سبحان الله، سبحان الله"

• سجده نماز

سپس سر از رکوع برداشته (می ایستیم) و آنگاه به سجده می رویم و هفت عضو بدن؛ یعنی پیشانی، کف دو دست، سر زانوها و نوک انگشتان بزرگ پا را بر زمین گذاشته و می گوییم:

" سُبْحانَ رَبِّیَ الأعلَی وَ بحَمْدهِ "

و یا می گوییم: "سبحان الله، سبحان الله، سبحان الله"

در سجده نماز، باید پیشانی را روی خاک یا سنگ یا چیزهای دیگری از زمین بگذاریم.هنگام نماز خواندن سجده بر چیزهایی که از زمین می روید و برای خوراک و پوشاک انسان مصرف نمی شود نیز صحیح است.مهر نماز که بیشتر در بین ما معمول است، در حقیقت قطعه خاک پاکیزه ای است که نمازگزار همراه خود دارد تا برای سجده، پیشانی را روی آن بگذارد.

برای سجده دوم نماز نیز، پس از سجده اول، می نشینیم و بار دیگر به سجده رفته و سجده دوم را مانند سجده اول بجا می آوریم.با تمام شدن سجده دوم، یک رکعت نماز به پایان می رسد؛ یعنی تا بدینجا، رکعت اول نماز را خوانده ایم، بنابراین بطور خلاصه، رکعت اول نماز عبارت است از:

1. تکبیره الاحرام (گفتن "اَللهُ اَکْبَرُ" در آغاز نماز).
2. قرائت (خواندن حمد و سوره).
3. رکوع و ذکر آن.
4. دو سجده و ذکر آنها.

رکعت دوم

پس از تمام شدن رکعت اول نماز، بدون آن که صورت نماز به هم بخورد و یا فاصله ای ایجاد شود، از جا برخاسته، بار دیگر می ایستیم و حمد و سوره را به همان ترتیبی که در رکعت اول نماز گفته شد، می خوانیم.

• قنوت نماز

در رکعت دوم نمازهای روزانه، بعد از تمام شدن حمد و سوره و قبل از رکوع، مستحب است، دستها را روبروی صورت گرفته ودعایی بخوانیم؛ این عمل را "قنوت" گویند.در قنوت نماز می توان این دعا را خواند:

" رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَفِی الآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ "

پیامبر خدا (ص) فرمود: "کسی که قنوت نمازش طولانی تر باشد، حسابرسی او در روز قیامت راحت تر است".

پس از قنوت، رکوع وسجده ها را مانند رکعت اول بجا می آوریم.

• تشهد نماز

در رکعت دوم هر نماز، پس از تمام شدن سجده دوم باید در حالی که رو به قبله نشسته ایم "تشهد" نماز را بخوانیم؛

یعنی بگوییم:

" اَشهَدُ اَنْ لاَ اِلهَ اِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَریکَ لَهُ، وَ اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ، اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِِ مُحَمَّدٍ "

• سلام نماز

تا اینجا رکعت دوم نماز هم تمام می شود و اگر نماز دو رکعتی باشد؛ مانند نماز صبح، بعد از تشهد، با گفتن سلام، نماز را تمام می کنیم؛ یعنی می گوییم:

اَلسَّلاَمُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّبیُّ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ

اَلسَّلاَمُ عَلَیْنَا وَ عَلی عِبَاد اللهِ الصَّالِحِینَ

اَلسَّلاَمُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ

اکنون نماز صبح را فرا گرفتیم و چنانچه نمازی که می خوانیم سه رکعتی یا چهار رکعتی باشد، باید در رکعت دوم نماز، بعد از خواندن تشهد، بدون آن که سلام نماز را بگوییم، بایستیم و رکعت سوم نماز را بخوانیم.

رکعت سوم

رکعت سوم نماز هم مانند رکعت دوم است، با این تفاوت که در رکعت دوم نماز باید با حمد و سوره بخوانیم، ولی در رکعت سوم، سوره و قنوت ندارد و فقط "حمد" را می خوانیم و یا به جای حمد، سه مرتبه می گوییم:

" سُبْحانَ اللَّهِ وَالْحَمْدُلِلَّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللَّهُ وَاللَّهُ اَکْبَرُ "

پس اگز نماز مغرب می خوانیم، باید بعد از سجده دوم (در رکعت سوم) تشهد بخوانیم وبا سلام، نماز را پایان دهیم.

رکعت چهارم

اگر نمازی که می خوانیم چهار رکعتی باشد؛ یعنی: نماز ظهر یا نمازعصر یا نماز عشا؛ پس از سجده ها (در رکعت سوم) بدون آن که تشهد یا سلام را بخوانیم، می ایستیم و رکعت چهارم را مانند رکعت سوم انجام می دهیم و در پایان نماز؛ یعنی پس از سجده دوم می نشینیم و تشهد و سلام را می خوانیم و نماز را تمام می کنیم.

بیست جمله واجب نماز

اکنون که چگونگی نمازهای روزانه بیان شد، یاد آوری این نکته لازم است که؛ آنچه در نماز خوانده می شود و یاد گرفتن آنها لازم است، تنها بیست جمله می باشد، پس یادگیری نماز را دشوار ندانیم و این دستور زندگی ساز اسلام را کوچک نشماریم بلکه با چند ساعت صرف و چند مرتبه تکرار این جملات، به آسانی می توان نماز را فراگرفت. برای توجه بیشتر، با حذف جمله های تکراری، بیست جمله واجب نماز را یاد آور می شویم:

1. "اللهُ اَکبَر"
2. بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
3. الْحَمْدُ للّهِ رَبّ الْعَالَمِینَ
4. الرَّحْمـنِ الرَّحِیمِ
5. مَـالِکِ یَوْمِ الدّینِ
6. إِیَّاکَ نَعْبُدُ وإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ
7. اهدنَــــا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ
8. صِرَاطَ الَّذینَ أَنعَمتَ عَلَیهِمْ
9. غَیرِ المَغضُوب عَلَیهِمْ وَلاَ الضَّالِّینَ
10. قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ
11. اللَّهُ الصَّمَدُ
12. لَمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ
13. وَلَمْ یَکُن لَّهُ کُفُوًا أَحَدٌ
14. سُبحانَ ربٌی العظیمِ وَبحمدهِ
15. سُبْحانَ رَبِّیَ الأعلَی وَ بحَمْدهِ
16. اشهَدُ اَن لا اِلهَ الا اللهُ وَحدهُ لا شریکَ لَهُ
17. واشهدُ انٌ محمداً عبدُهُ ورَسُولُهُ
18. اللهُمٌ صَلٌ علی محمٌَدٍ والِ مُحمٌد
19. سُبحانَ اللهِ والحَمدُ للهِ وَلا اِلهَ الاّ اللهُ واللهُ اکبرُ
20. السٌلامُ عَلیکُم ورحمة اللهِ وبرکاتُهُ

ترجمه نماز

اللهُ اَکبَر
"خداوند از هر کس و هر چند بزرگتر است".

بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
"بنام خداوند بخشنده مهربان".

الْحَمْدُ للّهِ رَبّ الْعَالَمِینَ
 "ستایش، مخصوص پرودگار جهانیان است".

الرَّحْمـنِ الرَّحِیمِ
"خدای بخشنده و مهربان".

مَـالِکِ یَوْمِ الدّینِ
"صاحب روز پاداش (قیامت)".

إیَّاکَ نَعْبُدُ وإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ
 "تنها تو را می پرستیم و تنها از تو کمک می خواهیم".

اهدنَــــا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ
 "ما را به راه راست هدایت فرما".

صِرَاطَ الَّذینَ أَنعَمتَ عَلَیهِمْ
 "راه آنان که به آنها نعمت دادی".

غَیرِ المَغضُوب عَلَیهِمْ
"نه راه کسانی که بر آنها خشم شده است".

وَلاَ الضَّالِّینَ
"و نه راه گمراهان".

قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ
 "بگو اوست خدای یکتا".

اللَّهُ الصَّمَدُ
 "خدای بی نیاز".

لمْ یَلِدْ وَلَمْ یُولَدْ
 "خدایی که نه فرزند کسی است و نه فرزندی دارد".

وَلَمْ یَکُن لَّهُ کُفُوًا أَحَدٌ
"وهیچ کسی، همتای او نیست".

سُبْحانَ رَبّیَ الْعَظیمِ وَ بحَمْدهِ
 "پروردگار بزرگ من پیراسته و منزه است و او را ستایش می کنم".

سُبْحانَ رَبِّیَ الأعلَی وَ بحَمْدهِ
"پروردگار من از همه کس بالاتر و منزه است و او را می ستایم"

اشهَدُ اَن لا اِلهَ الا اللهُ وَحدهُ لا شریکَ لَهُ
 "گواهی می دهم که جز آفریدگار، خدایی نیست و یکتا و بی همتاست و شریک ندارد".

و اشهدُ انٌ محمداً عبدُهُ ورَسُولُهُ
 "وگواهی می دهم که محمد (ص) بنده و فرستاده خداوند است".

اللهُمٌ صَلٌ علی محمٌَدٍ والِ مُحمٌد
 "خداوندا! بر محمد و خاندان او درود فرست".

سُبحانَ اللهِ والحَمدُ للهِ وَلا اِلهَ الاّ اللهُ واللهُ اکبرُ
 "خداوند از هر عیبی پاک و منزه است و حمد و سپاس مخصوص خداوند است و جز او پروردگاری نیست و خدا بزرگتر و برتر از هر چیز است".

السلام علیک ایها النبی ورحمة الله وبرکاته
 "سلام و رحمت و برکات پروردگار بر تو باد ای پیامبر".

السلام علینا وعلی عباد الله الصالحین
 "سلام بر ما (نمازگزاران) و بر بندگان نیکوکار خداوند".

السٌلامُ عَلیکُم ورحمة اللهِ وبرکاتُهُ
"سلام و رحمت و برکات خداوند بر شما (مؤمنین) باد".

ربنا اتنا فی الدنیا حسنة وفی الاخرة حسنة وقنا عذاب النار
 "پروردگارا!: هم دنیا و هم در آخرت، به ما نیکی عنایت فرما و ما را از عذاب آتش جهنم نگه دار".

احکام نماز

1. اگر نمازگزار پیش از آنکه به مقدار رکوع خم شود و بدنش آرام گیرد عمداً ذکر رکوع را بگوید، نمازش باطل است.
2. اگر پیش از تمام شدن ذکر واجب، عمداً سر از رکوع بردارد نمازش باطل است.
3. واجب است نمازگزار بعد از رکوع بطور کامل بایستد و سپس به سجده برود و چنانچه عمداً بطور کامل نایستد نمازش باطل است.
4. اگر کسی پیش از آنکه پیشانی اش به زمین برسد و آرام گیرد، عمداً ذکر سجده را بگوید، نمازش باطل است و چنانچه از روی فراموشی باشد باید دو باره در حال آرام بودن، ذکر را بگوید.
5. نمازگزار باید بعد از تمام شدن ذکر سجده اول بنشیند تا بدن آرام گیرد و دو باره به سجده رود.
6. اگر نمازگزار پیش از تمام شدن ذکر، عمداً سر از سجده بردارد نمازش باطل است.
7. بهتر است در نماز بر خاک قبر امام حسین (ع) سجده کنیم که یادآور جهاد و شهادت برترین انسانها، در راه مکتب اسلام است و این عمل، هر روز به ما درس ایثار وفداکاری می دهد.
8. سجده برای غیر خدا حرام است؛ چرا که سجده حالت بندگی انسان است و عبادت و بندگی تنها در پیشگاه پروردگار و به دستور او صحیح است.

برخی از مستحبات نماز

1. پس از تمام شدن قرائت و قبل از رکوع، مستحب است "اَللهُ اَکْبَرُ" بگوییم.
2. بعد از برخاستن از رکوع، مستحب است "اَللهُ اَکْبَرُ" بگوییم و بهتر است این جمله را هم بگوییم: "سمع الله لمن حمده".
3. قبل از سجده ها و بعد از آنها، مستحب است "اَللهُ اَکْبَرُ" بگوییم.
4. بین دو سجده مستحب است بگوییم: "استغفر الله ربی واتوب الیه"
5. در پایان هر رکعت و هنگام برخاستن برای رکعت بعد، مستحب است بگوییم: "بحول الله وقوته اقوم واقعد".

کارهایی که نماز را باطل می کند

• خوردن و آشامیدن.
• روی از قبله برگرداندن.
• سخن گفتن.
• خندیدن.
• گریستن.
• بهم زدن صورت نماز. مثل راه رفتن.
• کم یا زیاد کردن اجزای اصلی نماز؛ مانند رکوع.

التماس دعا از کاربران محترم پورتال آسمونی، به اطلاع می رساند به زودی دانلود صدای mp3 یا فایل صوتی نماز برای کامپیوتر و موبایل در این بخش قرار میگیرد.