مشخصات کفش های کوهنوردی

کفش مهم ترین وسیله یک کوهنورد است. در صورتی که قصد کوهنوردی داشته باشید، تهیه‌ی یک کفش کوهنوردی مناسب برای شما ضروری است. در این بخش آسمونی سعی بر راهنمایی کاملی برای خرید کفش برای کوهنوردان شده است.

از قدیم گفتن، پا، قلب دوم انسان و مخصوصا کوهنوردان است. بنابراین کفش است که محافظ پا بوده و از مهمترین وسایل و پوشاک کوهنوردی نیز به شمار می رود. کفش در تمام رشته های کوهنوردی ، یخ نوردی ، سنگ نوردی ، جنگل پیمایی ، کوهپیمایی سبک و سنگ نوردی سالنی و ... بدون تردید اولین و مهمترین وسیله بحساب می آید.

انتخاب درست و استفاده بجا از آن می تواند بسیار بر سلامتی پاهای شما تاثیر بگذارد. با آسمونی همراه باشید...

رویه و داخل کفش

در گذشته کفش ها از دوختن چرم ها درست می‌شدند، کفش‌های چرمی امروزه کمتر متداول هستند و جای خود را به کفش‌هایی با طرح‌های جدید و رویه‌هایی از الیاف مصنوعی و سایر مواد نو ترکیب داده‌اند. هر چند کفش ها درحال تغییر هستند ولی وظایف و کارهایی که باید انجام دهند، تغییر پیدا نکرده است. پیشرفت ساخت کفشها راحتی و ایمنی بیشتر را برای کوهنوردان حاصل کرده است.

انواع آن

چرم (مصنوعی یا طبیعی)
پارچه های گورتکس (Gore-tex)، سیمپاتکس (Sympatex) عایق باد، رطوبت و قابل تفنس
مواد نو ترکیب مانند کولار (پارچه ضربه گیر)
تین‌سولیت (Thinsulate) خاصیت حفظ گرمای پا، برای ساخت کفش های زمستانی
فایبرگلاس (در میان کوهنوردان ایرانی به پلاستیکی معروف است، برای کوهنوردی اصلا مناسب نیستند)

خصوصیات لازم رویه کفش

ضد آب باشد.
قابلیت تعریق داشته باشد.
تا حدی برای راحتی پا، نرم و قابل انعطاف باشد.
محکم باشد.
قابل ارتجاع باشد.
مقاوم به سرما، گرما و عوامل محیطی باشد.
بندها تا نزدیکی پنجه ی پا ادامه داشته باشد. (راحت تر است، بهتر کیپ می شود و درآوردن آن راحت تر است)
تا روی پا و قوزک ها را بپوشاند.

کفی کفش (تخت کفش)

لایه ای ویژه از کربن و لاستیک، که معروف ترین آن نام تجاری “ویبرام” Vibram ایتالیا بوده، ماده‌ای سخت، ضد لغزش و پراستحکام است.
خصوصیات لازم برای کفی کفش باید شامل موارد ذیل باشد:
ضربه گیر باشد.
وضعیت استقرار کف پا را در داخل کفش حفظ کند.
عاج های عمیق داشته باشد
اصطکاک خوبی داشته باشد.
مقاومت مناسبی داشته باشد
انعطاف پذیری (بستگی به نوع کفش دارد)

موارد مهم انتخاب نوع کفش کوهنوردی

امروزه در کوهنوردی صحبت از کفشی که بتوان از آن در برنامه های مختلف در طول یک سال استفاده کرد، کاملا بیهوده است و باید برای هر برنامه خاص کوهنوردی، کفش مخصوص آن را تهیه کرد.
اندازه کفش و راحتی پا
قابلیت فنی ( کوهنوردی در تابستان ، صعودهای زمستانه، هیمالیانوردی، سنگنوردی، یخنوردی و...)
استحکام و جنس رویه
درجه سختی زیره کفش (تخت کفش)
دارای ساق‌ بلند بین 14 تا 19 سانتی‌متر (مچ پا را محکم نگه‌ داشته و خوب محافظت کند)
تاریخ تولید کفش (چسب های بکار رفته، تاریخ انقضایی بین 2 تا 5 سال دارند)
برند و مارک معتبر
قیمت مناسب
گارانتی

اندازه کفش کوهنوردی

اندازه کفش کوهنوردی برای راحتی باید به گونه‌ای باشد که کوهنورد بتواند ساعت ها کفش را به‌ راحتی و آسانی بپوشد. اندازه کفش مناسب تنها با پوشیدن و راه رفتن مشخص می‌شود.
خیلی گشاد نباشد: ایجاد تاول های پوستی می کند.
خیلی کیپ و تنگ نباشد: به پا فشار وارد می آورد (به ناخن ها و بستر ناخن صدمه می زند)

به ‌طور کلی برای خرید کفش دقت کنید تا اندازه آن یک شماره از پای شما بزرگتر باشد و این فضا را توسط جوراب ضخیم پر کنید.

نکته های کاربردی در هنگام خرید کفش کوهنوردی

1- پس از انتخاب نوع کقش مورد نظر براساس نیاز خود، جهت امتحان کفش کوهنوردی در فروشگاه، یک جفت جوراب ضخیم از نوعی که در فعالیت های خود به پا می کنید همراه داشته باشید. پای بسیاری از افراد در طول روز باد می کند، بنابراین خرید خود را در بعدازظهر یا غروب که پا در بزرگترین اندازه خود است، انجام دهید.

2- پیش از بستن بندهای، پایتان را تا جایی که امکان دارد در داخل کفش به قسمت جلو برانید و پنجه‌ی پایتان را کاملاً در جلوی کفش قرار دهید در این هنگام باید به اندازه حداقل قطر یک انگشت، پاشنه با انتهای کفش فاصله داشته باشد.

3- پس از مرحله یک بند کفش را محکم بسته و با آن راه بروید. اگر کفش مناسب پای شما باشد پایتان در داخل آن کاملاً راحت است.

4- پس از پوشیدن کفش و بستن بند آن، روی یک پای خود ایستاده و با پای دیگر خود به دیوار ضربه وارد کنید. اگر کفش مناسب باشد در این حالت هیچ‌‌گونه ضربه‌ای به طور مستقیم به پایتان وارد نمی‌شود.

5- بعد از پوشیدن پوتین و بستن بندهای آن، با ایستادن روی کناره‌ی خارجی پای خود، مطمئن شوید پوتین از قوزک مچ پایتان محافظت می‌کند.

6- به صورت کلی کفش کوهنوردی باید 1 شماره از پایتان بزرگتر باشد ولی حتما باید کفش را بپوشید و با آن راه بروید، کفشهای کوهنوردی بدلیل ساخت به هیچ وجه جا باز نمی کنند

انواع کفش ها در ورزش کوهنوردی

امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی بنا به نوع برنامه را براساس قابلیت و کارایی تقسیم بندی می شوند. برای تهیه کفش باید به کارایی خاص آن توجه داشت. اکثر کفش های کوهنوردی در مدل هایی مردانه و زنانه عرضه میشوند و نام دسته هر یک در شرکت تولید کنند می تواتند متفاوت باشد.

کفش کوهپیمایی (Trekking Shoes)

شامل کفش های که وزن سبکی است، دارای ساق‌بلند (14 تا 19 سانتی‌متر) است، تا مچ پا را محکم نگه‌ داشته و خوب محافظت کند. زیره این کفش تاحدی انعطاف پذیر است و رویه آن عموماً پارچه های ضد آب یا چرمی است.

کاربرد :

• صعود ارتفاعات بدون برف و یک روزه در 3 فصل اول سال
• پیمایش کویرها، جنگلها به صورت چند روزه

شامل کفش های نیمه سنگین کوهنوردی است. دارای ساق‌بلند (14 تا 19 سانتی‌متر) است، تا مچ پا را محکم نگه‌ داشته و خوب محافظت کند . زیره این کفش کمی انعطاف پذیر است.

کاربرد :

• برنامه و صعودهای چند روزه 3 فصل
• برنامه های صعود زمستانی یک روزه (اگر لایه گورتکس داشته باشد)

توجه :

• هرگز برای برنامه های که چند روزه زمستانی نپوشید، احتمال یخزدگی انگشتان پا بیشتر میشود!

کفش کوهنوردی سنگین یک پوش (High Mountain Shoes)

کفش های تک پوش سنگین و بسیار قوی کوهنوردی است، زیره این کفش انعطاف پذیری ندارد، تمام آن ها قابلیت نصب گرامپون را دارند و برای حرکت روی برف و یخ طراحی شده اند.

کاربرد :

• برای صعودهای زمستانه در ارتفاعات کمتر از 5000 متر
• برای صعودهای فنی در یخنوردی و میکس

توجه :

• این کشفها ضدآب بوده و دوخت با نخ ندارند، رویه کفش با چسب یا دوخت ذوبی به زیره میچسبد و دارای تاریخ انقضا هستند!(به تاریخ تولید کفش دقت کنید)
• بدلیل زیره غیر انعطاف پذیر آن، تنها بروی برف و یخ به کارمی رود!
• هرگز کفشهای کوهنوردی سنگین در مکانهایی که برف وجود ندارد، نپوشید، خیلی زود، پایتان تاول خواهد زند!

• صعود قله های 7000 متری در فصل صعود (بهار و تابستان)
• صعود قله های کمتر از 7000 متر در (پاییز و زمستان)
• یخنوردی در ارتفاعات بسیار بلند

توصیه :

• در مسیرهای غیر برفی هرگز استفاده نکنید. (باعث تاول پا میشود)
• پس از خرید و قبل از استفاده از آن در یک برنامه سنگین، آنها را در یک برنامه سبک به پا کنید و بیازمایید.
• هرگاه با یک کفش جدید به کوه میروید به محض ایجاد سوزش در نقطه ای از پایتان سریعا آنرا با چسب بپوشانید. ادامه حرکت با همان وضع پاهایتان را زخم و حرکت را آزار دهنده میکند.
• به علت سنگین و حجیم بودن این کفشها در هنگام حرکت روی شیبهای کم و مخصوصا سراشیبی ها بند پوش داخلی را باز یا شل ببندید تا راحت تر حرکت کنیدو
در برنامه های فنی و استفاده از کرامپون بند ها را محکم تر ببندید تا پای شما در کفش بازی نکند.
همیشه در طول برنامه کفش را خشک نگاه دارید.
• از گتر مناسب استفاده کنید. استفاده از سوپر گتر ها که تمام سطح کفش را میپوشانند در افزایش نگهداری گرما موثرند.
• پوش داخلی کفش را با خود به کیسه خواب ببرید تا برای استفاده در روز بعد گرم بمانند. به پا کردن یک کفش یخ زده گاهی موجب یخزدگی انگشتان پا قبل از حرکت میشود.
• جوراب خوب نقش مهمی در افزایش کارایی کفش شما دارد. جوراب اضافه را فراموش نکنید.
مراقب سنگها باشید. جنس پوش خارجی بعضی از این کفشها سخت بوده و ممکن است در اثر ضربه شدید بشکند.
• در شرایط اضطراری یا در مواقعی که از کفش دوستانتان استفاده میکنید، میتوانید با پوشیدن جوراب اضافه یا کم و زیاد کردن کفه کفش، سایز آنرا یک شماره کم و زیاد کنید.
• اضافه بند کفش را در ساق کفش یا گتر جمع کنید. باز کردن بند کفش یخ زده شما را دچار دردسر میکند. مخصوصا اینکه مجبورید برای اینکار دستکش خود را نیز درآورید.
• یک توصیه دوستانه از خرید کفشهای پلاستیکی (رویه فایبرگلاس) دو پوش خودداری کنید.

کفش های هیمالیانوردی (High Expedition Shoes)

شامل کفشی سه پوش سنگین و بسیار قوی کوهنوردی است، زیره این کفش انعطاف پذیری ندارد، پوش اول آن یک گتر بلند است که بر روی کفش قرار می گیرد و به دور کفش دوخته شده و تمام رویه و اطراف کفش را در بر می گیرد. تمام آن ها قابلیت نصب گرامپون را دارند. این کفشها برای شرایط بسیار سرد و صعود برف و یخ ساخته شده اند.

کاربرد :

• صعود ارتفاعات 8000 متری هیمالیا
• صعود ارتفاعات بالای 7000 متر در زمستان

کفش یخ نوردی (Ice climbing Shoes)

این کفشها شبیه کفش سنگنوردی، سبک بوده فقط دارای کرامپونهای دائمی متصل به کف کفش است.

کاربرد :

• برای مسابقات و صعودهای سرعتی در یخنوردی

کفش سنگ نوردی (Rock Climbing Shoes)

این کفش ها که اصطلاحا کتانی سنگ نیز نامیده می شودند با شکل خاص و مواد خاصی تولید می شود. و برای صخره نوردی، دیواره نوردی و سنگنوردی داخل سالن کاربرد دارد.
تا اینجا کار موارد گفته شده برای کفشهای کوهپیمایی و کوهنوردی و یخنوردی بیان شد، شرایط در کفش سنگنوردی به صورت زیر است.

کفش های راهپیمائی (Walking Shoes)

شامل کفش هایی بدون ساق و بسیار سبک است که در مسیر های ساده، کفی قابل استفاده بوده و عموما در کفه آن از شکوک گیر استفاده شده
است.
برندهای بسیار زیادی در زمینه وجود دارد، بهتر است زیره این کفش نیز ویبرام باشد…

مراقبت و نگهداری کفشهای کوهنوردی

در صورتی که با کفش کوه خود درست راه بروید و آنها را تمیز نگه دارید ، هم خاصیت ضد آب بودنشان را حفظ می‎کنند و هم دوام بیشتری خواهند داشت.
حفاظت از کفش کوه شامل تمیز کردن ، حفظ شرایط نگهداری و ضدآب بودن است. نوع جنس کفش کوه با نوع پاک کردن آن بسیار مهم است. اگر کفش کوه شما راهنما یا بروشور دارد از آن استفاده کنید، بعلاوه باید اطلاعاتی هم در مورد ضد آب نمودن و نگهداری ، در راهنمای کفش کوه یا سایت سازنده وجود داشته باشد.

تمیز کردن Cleaning Shoes

برای تمیز کردن کفش کوه ابتدا بندها را باز کنید و لایه داخلی کفش را اگر دارد در بیاورید. گل و لجن و خاک های چسبیده به کفش را با برس پاک کنید. بعد با مسواک نرم ، برس نرم یا اسفنج و آب سرد روی کفش را تمیز کنید.
در صورت داشتن خرده ریزهای زیاد روی کفش، با آب سرد روی کفش را بشویید ، دقت داشته باشید آب داخل کفش نرود.
بگذارید کفش ها در یک هوای معمولی هوا خشک شوند. برای خشک کردن از گرما و آتش و نور مستقیم آفتاب استفاده نکنید.
مواد ترکیبی مثل Cambrelle هم با دقت تمیز و با آب شستشو شوند و بگذارید هوا بخورند تا خشک شوند.

نگهداری Conditioning Shoes

رویه چرم مانند پوست است و اگر صحیح نگهداری نشود سفت می‎شود، ترک می‎خورد و آب درونش نفوذ می‎کند. مواد محافظ از نرم بودن چرم حفاظت می‎کنند و ضد آب کننده‎ها هم جلوی ورود آب را می‎گیرند.
قبل از استفاده محافظت کننده ها از خشک بودن کفش کوه اطمینان حاصل کنید .وقتی از کفش کوه خود مراقبت می‎کنید، دقت ویژه‎ای در قسمت خم شدن انگشتان داشته باشید. اگر این قسمت از کفش صحیح تمیز نشود زودتر چاک می‎خورد.

1- کفش را کاملا تمیز کنید.
2- با پارچه آنرا خشک کرد.
3- با روزنامه پر کنید تا هم رطوبت آن گرفته شود و هم حالت و فرم خود را حفظ کند. (بویژه در کفش های چرمی)
4- برای حفظ انعطاف پذیری کفش و جلوگیری از نفوذ آب و رطوبت آنرا خشک کرده و واکس مخصوص بزنید.
5- برای خشک کردن کفش از حرارت مستقیم مثل آفتاب و آتش استفاده نکنید.
6- کفش چرمی را کاملا با پیه شتر و یا گوسفند چرب کنید و محل دوخت ها را نیز با موم عسل بپوشانید تا آب وارد کفش نشود.
7- هنگام شب خوابی در برنامه زمستانی کفش ها را با روزنامه پر کرده و داخل یک کیسه نایلنی قرار داده و در انتهای کیسه خواب قرار دهبد تا یخ نزند .در غیر اینصورت صبح روز بعد به پا کردن کفشی مانند آهن غیر ممکن است.

ضد آب نمودن کفش Water Resistant Shoes

با مواد پایه محلول در آب یا موادی غیر از آب مانند روغن سیلیکون و واکس محلول در آب می‎توانند باشند. یعنی این که وقتی از این مواد استفاده شود کفش شما نم دار است و مرطوب.
آب داخل منافذ چرم، می‎تواند به عنوان مجرای ضد آب بودن به این فرآیند کمک کند و آب داخل چرم را جذب نماید.
این نوع از محافظها مناسب چرم های یک تکه، نوبوک و چرم جیر (suede Leather) هستند. به علاوه برای بافتها و لایه‎های Gore-tex

واکس Wax Shoes

بیشترین استفاده برای تمیز کردن کفش را دارد، اگرچه چرم را تیره می‎کند و مخصوصاً نمای ظاهری کفش شما را خراب می‎کند. واکس وقتی که خیلی کم و با سر انگشتان شما به کفش مالیده شوند مناسب هستند .
بعضی از واکسها کفش شما را تمیز و آب‎بند می‎کنند، اما خاصیت تنفسی آن را می‎گیرند. اگر مایلید در مناطق مرطوب و خیس پیاده‎روی یا کوهپیمایی کنید، انتخاب خوبی است.

سیلیکون Silicon

بهتر است وقتی استفاده شود که کفش شما نو است و هنوز استفاده نشده است. سیلیکون بافت را خراب نمی‎کند و رنگ چرم را تغییر نمی‎دهد. از نظر تنفسی برای چرم بهتر از واکس است، اما تأثیر آن نیز کمتر است.
واکسهایی که محتوی سیلیکون هستند، از نظر ضدآب بودن بیشتر دافع آب هستند و تنفس بهتری دارند، اما برای بافتهای زبر و ترکیبی و جیر مناسب نیستند و رنگ آنها را تغییر می‎دهند.

مایعات شیمیایی Fluoro Chemical Shoes

مانند اسپری هستند و داخل یک کپسول به صورت مایع هستند و در صورت خارج شدن به حالت پودری در می‎آیند. برای تمامی پوتین‎ها و کفشها قابل استفاده‎اند، بخصوص بافتهای جیر و ترکیبی.
ترکیب مواد شیمیایی + سیلیکون می‎تواند خاصیتهای بیشتری داشته باشد.

روغن Oil Shoes

روغن چرم، صابون چرم و روغنهای دیگر چرم را کش می‎دهند و انعطاف‎پذیری چرم را از بین می برند. فقط به درد دستکش بیس بال می‎خورند.