چگونه در رفتار کودک تغییر ایجاد کنیم ؟

به نام یگانه عالم

برای اینکه بدانید چگونه می توان در رفتار کودک تغییر ایجاد کرد با آسمونی همراه باشید.

در ابتدا باید تعریفی از رفتار داشته باشیم.

رفتار چیست؟

آن چیزی که کودک انجام می دهد و قابل مشاهده و یا تغییر است و رفتار از کودکی آموزش داده می شود.

رفتارها بطور کلی به دو دسته تقسیم می شود:

1-رفتارهای مثبت: رفتارهایی هستند که موجب رضایت و رشد کودک می شوند

2-رفتارهای منفی: رفتارهایی هستند که موجب آسیب رساندن به کودک می شوند

حالا ممکن است این آسیب در کوتاه مدت یا دراز مدت اثر خودش بگذارد.

قابل ذکر است که کودکان را نمی توان با حرف زدن تربیت کرد بلکه بیشترین تربیت پذیری کودک از طریق یادگیری مشاهده ای است یعنی کودک آنچه را که والدین انجام می دهند را مشاهده می کند و الگو برداری کرده و سپس رفتار یاد گرفته شده را اجرا می نماید.

اولین گام: برای تغییر رفتار می بایست که معلومات و اطلاعات علمی ما زیاد باشد تا بتوانیم از روش های علمی در این امر یاری بگیریم.

دومین گام: همسویی پدر و مادر از نظر تربیت فرزند: یعنی والدین در مسائل تربیتی نباید با یکدیگر متضاد باشند چون تضاد والدین اثر نامطلوبی روی کودک می گذارد.

مثلا: تولید استرس، اضطراب، پرخاشگری، و سردرگمی و سایر مسائل دیگر می شود.

برای جلوگیری از این مشکل بهتر است پدر و مادر و افرادی که با کودک در تماس هستند و یا ساعتی را در کنار آنها می گذراند همگی همسو و هماهنگ باشند.

چهارمین گام: توجه به نیازها می باشد.

به طور کلی نیازها به دو دسته تقسیم می شوند:

1-نیازهای مادی: خوراک، پوشاک، مسکن

2-نیازهای غیر مادی: تشویق و یا لبخند زدن و توجه

نیازهای مادی که هر خانواده ای بر اساس توان مالی و امکاناتش که دارد را برای فرزند خود مهیا می کند و اما نیازهای غیر مادی که اصولا کم هزینه ترین هستند نادیده گرفته می شوند.

ما انسانها همگی نیازمند به استجابت نیازهای غیر مادی هستیم از جمله توجه مثبت لازم به ذکر است که توجه تعریفی دارد که به آن می پردازیم:

یعنی حواس ما به  سوی عامل معینی جلب شود و هر رفتاری را انجام دهیم برای اینکه نشان دهیم حواس ما سمت عامل معینی است

مثال: وقتی شخصی صحبت می کند به او لبخند زده و در چشمانش نگاه کنیم و با سر حرفهای او را تایید می کنیم

توجه خود به چند دسته تقسیم می شود:

1-مثبت: لبخند زدن که باعث خوشحالی و رضایت می شود

2-منفی: کتک زدن که موجب نارضایتی و ناراحتی می شود

3-کلامی: تشویق لفظی

4-غیر کلامی: نگاه کردن، نوازش کردن

کودک زمانیکه نمی تواند نیاز (توجه مثبت) خود را از والدین دریافت کند هرکاری می کند برای به دست آوردن توجه حتی از نوع منفی آن

مثال: زمانیکه مادر مشغول انجام کارهای آشپزخانه است کودک او را صدا می زند و می گوید مامان یک دقیقه بیا مادر پاسخ می دهد کار دارم بار دوم و سوم به همین ترتیب آخر مادر می گوید باید غذا بپزم، ظرفها را نشسته ام، نظافت خانه مانده و هر آن ممکن است پدرت از سرکار بیاید .

بعد از مدت کوتاهی مادر صدای شکستن ظرفی را می شنود که کودک به عمد آن را می شکند فورا خود را به اتاق می رساند و مشغول داد و بیداد می شود که چرا ظرف را شکستی  این نمونه ای از دریافت توجه منفی است.

چهارمین گام: دستور دادن به کودک

دستورات به دودسته تقسیم می شوند.

1-دستورات لازم

2-دستورات غیر ضروری

دستور لازم دستوریست که اگر کودک به آن عمل نکند اتفاق مهم و خطرناکی می افتد و دستورات غیر ضروری عکس آن است

مثال: غذاتو تمیز بخور (غیر ضروری)

آداب دستور دادن به کودک یا (چگونه باید به کودک خود دستور دهیم؟)

1- دستور باید کوتاه باشد تا به سرعت قابل فهم و درک باشد

2- دستورات باید واضح و روشن باشند و حالت سوالی نداشته باشند و از کلی گویی پرهیز شود

3- دستورات باید در حد توان کودک باشند یعنی توانایی انجام آن دستور را داشته باشد که اگر دستورات خارج از توان کودک باشنددو پیامد در پیش دارد:

شکست: ممکن است کودک تمام سعی خود را برای انجام دستور بکار ببرد ولی موفق نشود و این شکست به مرور زمان اعتماد به نفس کودک را پایین می آورد و به او صدمه می زند و احساس ناتوانی غالب خواهد شد.

سرپیچی

4- دستور باید قابل پیگیری باشد. مثال: ما خود مشغول مطالعه هستید و به فرزندتان می گویید موقع غذا خوردن، غذا روی زمین نریز که بعد از مطالعه می بینید غذا روی زمین ریخته شده

5- دستور باید عادلانه و در زمان مناسب باشد.

6- در زمان دستور دادن به کودک باید جدی و مصمم (نه با خشونت و نه با بی حالی و تردید) و در کمال ادب بیان شود

اگر کودک از دستورات سرپیچی کرد باید چیکار کنیم؟ یا چگونه از دستور خود حمایت کنیم؟

ممکن است ما دستور بدهیم و کودک نافرمانی کند چگونه از دستوری که داده ایم حمایت کنیم در این هنگام باید از محرومیت زمان مند استفاده کنیم که بسیار مورد تایید روانشناسان هست برای استفاده از این محرومیت باید به نکاتی توجه کنیم.

مناسب هر یک سال سن کودک 1 دقیقه زمان در نظر گرفته شود

محرومیت باید در مکانی کسل کننده اجرا شود

اختصاصی پورتال آسمونی

نوشته از خانم سارا فلاحی (کارشناس ارشد روانشناسی)