آشنایی با استان چهارمحال‌ و ‌بختیاری

استان چهار محال و بختیاری با وسعت ۱۶،۴۲۱ کیلومتر مربع و جمعیت ۹۴۷،۷۶۳ نفر  یکی از استان‌های مرتفع کشور در قلب رشته‌کوه زاگرس است. شهرکرد، مرکز این استان با مساحتی درحدود ۲۰۰۸ کیلومتر مربع و جمعیت ۲۸۳۲۱۰ نفر (طبق آمار ارائه شده در سرشماری سال ۱۳۹۵)، در ۹۷ کیلومتری جنوب غربی اصفهان واقع شده است. این شهر از لحاظ جغرافیایی در بخش شمالی رشته‌کوه زاگرس قرار گرفته است.

عده‌ای تصور می‌کنند که این شهر بام ایران است؛ اما شهرکرد پانزدهمین شهر مرتفع ایران است و فریدون‌ شهر با ارتفاع ۲۳۵۰ متر، مرتفع‌ترین شهر ایران است. این شهر دارای آب و هوای نیمه مرطوب، تابستان‌ معتدل و زمستان بسیار سرد است. بروجن نیز با ارتفاع ۲۱۹۷ متر از سطح دریا نیز یکی دیگر از شهرهای مرتفع این استان و ایران است. اردال، فارسان، لردگان، کوهرنگ، سامان و بن از دیگر شهرستان‌های این استان هستند. 

تاریخچه چهار محال و بختیاری

استان چهار محال و بختیاری یکی از استان‌های بسیار کهن کشور بوده و تاریخ آغاز سکونت در آن بر اساس قدمت آثار باستانی یافته شده در شهر هفشجان در نزدیکی مرکز استان مانند سفالینه‌ها و ابزار سنگی، به ۹۰۰۰ سال پیش می‌رسد و احتمالا کشاورزی نیز از ۵ تا ۷ هزار سال پیش در این استان آغاز شده است. پیدا شدن سکه‌های باستانی مربوط به دوران اشکانی و ساسانی و وجود تپه‌های باستانی متعلق به دوران قبل از میلاد مسیح نیز گواهی بر قدمت چندهزار ساله شهرکرد است. همچنین باستان‌شناسان آثاری در تپه باستانی گورکای در نزدیکی شهرکرد یافته‌اند که نشان می‌دهد این تپه حداقل ۷۰۰۰ سال قدمت دارد. 

جغرافیا

این استان جزو استان‌های کوهستانی کشور محسوب می‌شود و در منطقه مرکزی رشته‌کوه زاگرس واقع شده است. چهارمحال و بختیاری از شمال و شرق به استان اصفهان، از غرب به استان خوزستان، از جنوب به کهگیلویه و بویراحمد و از شمال غربی به استان لرستان ختم می‌شود. این استان دارای ۹ شهرستان و ۴۰ شهر است. 

ارتفاعات

استان چهارمحال و بختیاری به عنوان بام ایران، دارای ۱۶ قلهٔ مرتفع با ارتفاع بیش از ۳۵۰۰ متر است. این کوه‌ها از شمال غرب استان به جنوب شرق آن کشیده شده‌اند و هر چه از غرب استان به طرف شرق آن به پیش رویم از میزان ارتفاعات کاسته می‌شود و در نهایت به دشت‌های نسبتاً وسیع همچون دشت لار، فرادنبه، کیار و گندمان می‌رسیم. ارتفاعات حدود ۷۶ درصد و دشت‌ها در مجموع نزدیک به ۲۴ درصد وسعت استان را شامل می‌شوند و انباشتهٔ رسوبات در آن‌ها زمینه مساعدی برای کشاورزی به وجود آورده‌است. «زردکوه» دومین کوه بلند رشته کوه زاگرس در این استان قرار گرفته‌است. مرتفع‌ترین کوه‌های این استان عبارت‌اند از:

مردم‌شناسی

بیشتر جمعیت این استان از سه گروه قومی اصلی بختیاری، فارس و ترک تشکیل شده است؛ اما مردمی از اقوام ترک، بلوچ و کرد نیز در این استان زندگی می‌کنند. مردم بومی مرکز این استان به زبان فارسی با لهجه شهرکردی تکلم می‌کنندِ؛ اما شهروندان سایر شهرهای استان به لهجه‌های دیگری اعم از دهکردی، هوشگانی، اورجنی و قهفرخی نیز صحبت می‌کنند. در ضمن مردم برخی از شهرهای این استان مانند کیان، بلداجی، سامان، بن، فرادنبه و جونِقان به زبان ترکی صحبت می‌کنند. از آداب و رسوم مردم شهرکرد می‌توان به آیین چراغ بران اشاره کرد. مردم بومی این شهر هر سال زمان تحویل سال نو، همراه با یک چراغ نفتی یا یک شمع در یکی از دو امامزاده حلیمه و حکیمه خاتون حاضر می‌شوند و از سادات حاضر در جمع زائران می‌خواهند شمع یا چراغ آن‌ها را روشن کنند تا تبرکی برای آغاز سال جدید باشد.

سوغات و صنایع دستی

کشک، قره قروت، عسل، گز بسیار باکیفیت بلداجی، گیاهان دارویی، نبات و نوعی قالی دستباف به نام بی‌بی باف که دارای ارزش زیادی است، سوغات معروف شهرکرد هستند. گلیم، جاجیم و کلاه نمدی نیز از صنایع دستی مهم شهرکرد محسوب می‌شود.

غذاهای محلی

• کباب بختیاری
• آش اوماج (متشکل از اسفناج، آرد، پیاز داغ و عدس)
• کالا جوش (متشکل از کشک و گردو)
• آش دوغ

شهرها و شهرستان ها