کاروانسرا ، مهمان خانه ای از دل تاریخ

کاروانسرای رباط شرف

کاروانسرا در لغت به معنی جایی برای کاروان ها میباشد که معمولا سردر هایی عظیم و ساده و بدون نقش را دارا هستند ، حیاطی بزرگ و مکان هایی برای جا دادن حیوان های بارکش را دارند ، همچنین دارای اتاق هایی مربعی و یا مستطیل شکل اند که بادگیر هایی در آن ها تعبیه شده است و برای استراحت مسافران میباشد . این اتاق ها و حجره ها معمولا دارای دو طبقه می باشد که طبقه پایین برای انبار کردن بار ها می باشد و طبقه بالا برای استراحت مسافران .

دوران صفویه یک از دوران های پر رونق تاسیس و احیا کاروانسرا ها بود . شاه عباس در این دوره تصمیم به بازساری و ترمیم جاده ابریشم کرد و یکی از الزامات این کار درست کردن کاروانسرا ها بود . یکی از دلایل شهرت اکثر کاروانسرا ها به کاروانسرای شاه عباسی نیز به این دلیل میباشد .از جمله کاروانسراهایی که در دوره صفویه ایجاد شده، کاروانسرای شاه عباسی کرج است که این کاروانسرا در زمان شاه سلیمان صفوی احداث گردید .

کاروانسرا (رباط) زین‌الدین

در دوران پیش از اسلام نیز مانند هخامنشیان و ساسانیان هم کاروانسرا هایی وجود داشته هردوت تاریخ‌نگار یونانی از ساختمان‌هایی یاد می‌کند که بدست هخامنشیان میان شوش و سارد بنا شده بود. وی از یکصد و یازده بنای همسان با کاروانسرا (چاپارخانه) نام می‌برد که در فاصله‌ای حدوداً 2500 کیلومتری میان پایتخت هخامنشی و سارد ساخته شده بود که کاروانیان در طول سه ماه این فاصله را می‌پیموده‌اند. و در دوره پسا اسلام تا قبل از صفویه سلسله‌هایی چون آل بویه، سامانیان و آل زیار بناهای کاروانسرایی عام‌المنفعهٔ متعدد بنا کردند. در زمان به قدرت رسیدن سلجوقیان راه‌های جدید پدید آمد و برای آسایش کاروانیان کاروانسراهایی ساخته شد.

و در آخر در دوران نوین صفویه بود که کاروانسرا ها به شکل قابل قبول و درستی احیا شدند.

کاروانسرای دیر گچین

از کاروانسرا های دوره پیش از اسلام می توان به کاروانسرای دیر گچین استان قم اشاره کرد که قدمتی برای دوره ساسانیان را دارد .

در دوران پس از اسلام هم میتوان به کاروانسرا سنگی در زنجان ، کاروانسرا (رباط) زین‌الدین در استان یزد ،  کاروان‌سرای سعدالسلطنه در قزوین اشاره کرد .

کاروان‌سرای سعدالسلطنه