برزیل، رنگ و کارناوال

برزیل، رنگ و کارناوال-brazil color and carnival

فوتبال و هواداران

اختصاصی آسمونی / مهدی زارعی

این روزها دیدن هوادارای رشته های مختلف ورزشی با پیراهنی همرنگ پیراهن تیم محبوبشان در استادیوم ها، مساله غریبی نیست. اما حتی همین مساله به ظاهر ساده هم نیاز به افرادی خلاق داشت تا چنین ایده ای را مطرح کنند. زمانی که برزیلی ها چنین نوآوری را در استادیوم های خودشان به کار بردند، تماشاگران اروپایی هنوز خیلی رسمی و با کت و شلوار و کلاه به ورزشگاه می آمدند. لوییس مندس مفسر کهنه کار برزیلی می گوید:« برای پوشش بازی انگلیس- اسکاتلند در سال 1949 به همپدن پارک رفته بودم. خیلی تعجب کرده بودم چرا که همه تماشاگران با لباسهای رسمی به دیدن بازی آمده و هیچ کدام، لباسهای تیم محبوبشان را نپوشیده بودند.» اما فوتبال، رنگها و جشن ها چطور به هم پیوند خوردند؟ آلکس بلوس در کتاب فوتبال برزیل از ابتکارات « ماریو فیلیپو» سردبیر نشریه « موندو اسپورتیوو» می گوید. مردی که کارناوالهای برزیل را به یک رقابت تبدیل کرد و مسابقات فوتبال را هم به شکل کارناوال درآورد. فیلیپو که در سال 1934 سردبیر ورزشی روزنامه « اوگولبو» بود، مسابقه ای بین طرفداران فلومیننسه و فلامنگو به راه انداخت. او طرفداران دو تیم را تشویق کرد که طبل و سایر آلات موسیقی رو به همراه نوارهای رنگی و وسایل آتش بازی به استادیوم ببرند و گروهی برنده بود که تشویقش جذابیت و هیجان بیشتری داشته باشه. البته فیلیپو تنها به خاطر هنردوستی این کار را نکرده بود. بلکه او برای روش بیشتر روزنامه اش و تهییج مردم برای رفتن به استادیوم ها این کار را می کرد.

استادیوم های برزیل این روزنامه نگار- که در آن موقع فقط 26 سال داشت- برای مسابقه طرفداران فلامینگو و فلومیننسه، اسم« فلا- فلو» رو انتخاب کرد که ابتدای نام دو تیم بود. روزنامه اوگولبو هم کل صفحات یک هفته خودش را به این مسابقه اختصاص داد. چیزی نگذشت که هر تیم صاحب رنگها، نمادها و موسیقی مخصوص خودش شد و کم کم فرهنگ طرفداری از باشگاه با کمک موسیقی و کارناوال در تمام نقاط برزیل گسترش پیدا کرد. فلامینگویی ها که به خاطر پیراهن قرمز و سیاه تیمشان، به خود لقب « دسته سیاه و قرمزها» داده بودند، بیشتر سیاهپوستها را به سمت خود کشید و طرفدارای فلومیننسه هم به طعنه آنها را « فرامنگو» نامیدند. تلفظ غلط نام فلامنگو یادآور چند دهه قبل بود و زمانی که بیشتر سیاهپوستها بیسواد بودند؛ از جمله بازیکنان سیاهپوست فلامنگو. اما خلاقیت برزیلی ها فقط به پوشیدن رنگ پیراهن یا حتی موسیقی و کارناوال محدود نشد. در معدود فیلمهایی که از دیدار نهایی جام جهانی 1950 بین برزیل و اروگوئه باقی مانده، می توان هوادارانی را دید که روی پیراهن هر یک از آنان، یکی از حرفهای تشکیل دهنده نام « برزیل» به چشم می خورد. در دورانی که رسانه های تصویری چندان فعال نبودند، این طور خلاقیت ها کمتر در جاهای دیگه دنیا دیده می شد تا مورد تقلید قرار گیرد. به همین خاطر چند دهه گذشت تا دوربین های تلویزیونی این کارهای تماشاگرها را شکار کنند. با گذشت زمان، حتی روند تولید پیراهن تیمها هم تسریع شد و به این ترتیب یک طرفدار، چندان دشواری برای تهیه پیراهن تیم محبوب خود را نداشت و همین امر، خرید پیراهن تیمها توسط هوادارانشان را تسریع کرد. فرهنگی که از آمریکای جنوبی آغاز شد، آرام آرام گسترده شد و به لطف رسانه ها مورد تقلید سایر نقاط قرار گرفت. حالا هواداران با پیراهن های یکرنگ، عملا قدرت تیم خود را به رخ حریف می کشند. فرقی نمی کند در استادیوم های روباز باشد، یا سالنهای سرپوشیده.