معرفی شهرستان بانه + تاریخچه و عکس

آسمونی : بانه نام شهری است در استان کردستان واقع در مرز غربی ایران. شهر بانه مرکز شهرستان بانه در فاصلهٔ 270 کیلومتری شمال غربی سنندج در ابتدای راه آسفالت بانه - سردشت قرار گرفته‌است که با شهرستان‌های مریوان، سردشت، سقز، بوکان و کردستان عراق هم‌مرز است. شهر بانه از نظر رونق اقتصادی، جایگاه بالایی در منطقه دارد و در تاریخ 28 آذر 1389 از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران به منطقهٔ ویژهٔ اقتصادی تبدیل شد. این شهر و بعضی از آبادی‌های اطرافش در جنگ ایران و عراق توسط هواپیماهای عراق بمباران شیمیایی شد.

آمار جمعیتی

نگاه آماری به شهرستان بر اساس آمار سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1385 جمعیت کل شهرستان بانه برابر با 116773 نفر اعم از مرد و زن می‌باشد که از این میزان جمعیت شهرهای این شهرستان به قرار زیر می‌باشد: ا. بانه: 69635 2. آرمرده 2062 3. بوئین سفلی: 1069 4. کانیسور: 1131 جمعیت کل روستاهای شهرستان بانه نیز برابر با 43707 نفر میباشد.

زبان

زبان مردم بانه کردی سورانی با لهجه سلیمانیه‌ای می‌باشد.

تفریحگاههای بانه

دشت سورێن، دشت شوێ، دشت ساوان، پارک دوکانان، پارک پیرمراد، روستای نجنه، اطراف روستای سبدلو

کوههای بانه

کوه آربابا، کوه بابۆس، کوه دوزین، کوه جنێزه، کوه که‌لی خان

دین و مذهب

مردم بانه مسلمان و اهل سنت و جماعت و پیرو مذهب امام شافعی هستند.

ریشه نام بانه

نام بانه را از واژهٔ کردی بان به معنی «بام» و بلندی و متأثر از ارتفاعات و نحوهٔ استقرار و موقعیت شهر بانه می‌دانند. ارتفاع 1554 متری شهر از سطح دریا و چشم‌انداز بلندی‌های پیرامون آن موجب شده‌است که مردم برای رسیدن به شهر مسیر زیادی را به طرف سربالایی طی کنند. نام بانه را به معنی خانه منظور اقامتگاه و آبادی و مسکن است و اردو منظور اردوگاه سربازان است و پادگان شهر دو قلعه بزرگ داشته نیز تفسیر کرده‌اند.

تاریخچه شهر بانه پیش از اسلام

پیش از اسلام طایفه‌ای زرتشتی به نام قه‌قو بر این منطقه حاکم بودند که در حملهٔ اعراب و بعد از آن، اختیار دینی‌ها حکومت آن را به دست گرفتند. تا میانه‌های سدهٔ سیزدهم هجری نام اصلی شهر بانه به‌روژه (آفتابگردان) بود و قباله‌هایی نیز وجود دارد که در همهٔ آن‌ها مرکز بانه، روستای به‌روژه نامیده شده‌است.

بانه در دوران صفویه

در حوالی دوران صفوی معمولاً پاسداری از مرز ایران، از شهر خوی گرفته تا کرمانشاه به فرمانروایان بانه واگذار شده بود. حکام بانه و اورامان دارای لقب «سلطان» بودند. برخی از نویسندگان بر این باورند که این لقب را نادرشاه افشار بدان‌ها داده بود.

جنگ جهانی اول در بانه

این شهر یک بار پیش از جنگ جهانی اول و بار دیگر در زمان جنگ جهانی دوم دچار آتش‌سوزی شدیدی شد. اکنون گورستان شمال شرقی شهر را «بانه کهنه» یا «کهنه بانه» می‌نامند. علت تغییر نام و جابجا شدن محل شهر به واسطهٔ شیوع بیماری‌های وبا و طاعون بود که هر چند سال یک بار شایع می‌شد و چون بازماندگان، محل اولیه را آلوده می‌پنداشتند، از نو در جای دیگری به ایجاد شهر و ده می‌پرداختند. آتش‌سوزی و جنگ‌های قبیله‌ای یکی دیگر از عوامل جابجا شدن محل شهر بود. در بانه آبادی‌هایی به نام‌های نیزه دوکهنه، به‌روژه کهنه، سیاومه کهنه، آرمرده کهنه، توده کهنه و غیره هم شنیده می‌شود. ولی آبادی‌هایی نیز با همان نام‌ها بدون واژهٔ کهنه وجود دارد.

پهلوی

در 1323 خورشیدی شهر بانه به وسیلهٔ محمدرشید خان داروخانی از کردهای روستای داروخان عراق که بر ضد دولت مرکزی ایران دست به شورش زده‌بود، به آتش کشیده شد، ولی با حملهٔ نیروهای دولتی و فرار او به عراق بازسازی شهر آغاز شد و طی 10 سال ادامه یافت.

یهودیان در بانه

در بانه یک اقلیت یهودی وجود داشت که تعدادشان بالغ بر چهل خانوار می‌شد. آن‌ها بعد از اعلام استقلال اسرائیل در سال 1948 میلادی و تقسیم فلسطین، در سال 1327 شمسی به فکر مهاجرت به فلسطین افتادند و در اواخر سال 1328 خورشیدی به کلی بانه را ترک نموده و به فلسطین مهاجرت کردند.

هم‌زمان با مهاجرت یهودیان بانه، یهودیانِ سردشت، سقز، بوکان و مریوان و قسمتی از یهودیان سنندج و مهاباد و پیرانشهر نیز مهاجرت کردند. دو نظریه در مورد سکونت یهودیان در غرب ایران وجود دارد که اولی بیان می‌دارد که سکونت یهودیان در بانه از سال 136 میلادی در زمان شورش بارکوشباس بر ضد حکومت روم و پراکنده‌شدن یهودیان در اطراف جهان اتفاق افتاده و دومی این موضوع را به زمان تیگلات پلاسر پادشاه آشور 741 تا 749 سال پیش از میلاد مسیح نسبت می‌دهد که بعد از فتح اورشلیم به دست پلاسر بالغ بر شصت هزار یهودی به بخش‌های غرب ایران، سرزمین ماد و جنوب دریای مازندران و دامنهٔ کوه‌های قفقاز تبعید شدند.

کلیمیان بانه

مهاجرت یهودیان بانه: با اعلام استقلال اسرائیل در سال 1948 میلادی و تقسیم فلسطین در سال 1327 شمسی، یهودیان بانه که حدوداً چهل خانوار بودند و اکثراً به زرگری وبازرگانی مشغول بودند ومحله خاصی برای خود داشتند، به فکر مهاجرت به فلسطین افتادند و در اواخر بهار1328خورشیدی به کلی بانه را ترک وبه فلسطین مهاجرت کردند.