10 اردیبهشت؛ آغاز عملیات بیت المقدس

عملیات بیت المقدس؛ نقطه عطف فتوحات سرنوشت ساز جنگ

بیش از بیست ماه از آغاز جنگ تحمیلی استکبار علیه جمهوری نوپای اسلامی ایران می گذشت و شهر خرمشهر همچنان در چنگ نیروهای ارتش عرق قرار داشت . عملیات فتح المبین در منطقه غرب دزفول و شوش اخیرا به پایان رسیده و نتایج شگفت انگیز آن روح تازه ای را در کالبد رزمندگان اسلام دمیده بود . فرماندهان جنگ بر آن بودند تا فرصت ابتکار عمل و کشاندن جنگ به یک شکل فرسایشی و بلند مدت از دشمن گرفته شود ، به ویژه آنکه فصل گرمای طاقت فرسای جنوب کشور در راه بود .

عملیات پیروزمندانه فتح المبین که با آزاد سازی بخش گسترده ای از خاک خوزستان در شمال غرب این استان پایان پذیرفته بود ، راه را برای آزاد سازی مناطق خرمشهر ، شلمچه ، هویزه و بخش های دیگر هموار ساخته بود ، چرا که این منطقه وسیع بر خلاف منطقه عملیاتی فتح المبین فاقد عارضه و ناهمواری زمینی بود .

البته دشمن در غرب رودخانه کارون که در قلب خرمشهر جاری است ، استحکامات و موانع پیشرفته را احداث و 36 هزار نفر از نیروهای خود را در خطوط پدافندی پیچیده ای متمرکز و مستقر کرده بود . گذر از چنین خط مرگباری به یک معجزه و کاری خدایی شبیه بود . همچنان امام خمینی ، فرمانده کل قوا به محض آزاد شدن خرمشهر فرمودند : خرمشهر را خدا آزاد کرد.

سر انجام در ساعت 30 دقیقه بامداد 10 اردیبهشت ماه 1361 نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران قرارگاه مشترک کربلا سپاه و ارتش و 3 قرارگاه عملیاتی قدس در منطقه سوسنگرد و محور شمالی کرخه کور ، قرارگاه فتح در منطقه دارخوین و قرارگاه نصر در شمال خرمشهر ، حمله سراسری خود را از منطقه عمومی رودخانه کرخه کور و غرب رود کارون به منظور آزادسازی خرمشهر و مناطق شمال آن و عقب راندن دشمن از مرز بین المللی آغاز نمودند.

همچنین از سوی ستاد جنگ مقرر شده بود تا در جریان این عملیات ، شهر های اهواز ، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه سنگین و دوربرد دشمن خارج شود . پیش از آغاز عملیات ، از سوی قرارگاه کربلا ، رمز حمله با نام مبارک یا علی بن ابی طالب در روز سیزدهم رجب و در نخستین دقایق دهم اردیبهشت ماه 1361 به نیروهای تحت امر صادر شد .

پس از 25 روز تلاش برای آماده سازی مقدمات و انجام طرح بزرگ عملیات ، به منظور رویارویی با مشکلات احتمالی ، از جمله آب گرفتگی های غیر طبیعی که دشمن یر سر راه رزمندگان ایرانی ایجاد کرده بود و پیچیدگی مواضع و حجم ماشین آلات زرهی و نیروهای پیاده دشمن و انجام چهار مرحله عملیات تهاجمی در منطقه ای به وسعت 6000 کیلومتر مربع ، همه چیز برای یک حمله بزرگ مهیا شد .

سرانجام در تاریخ سوم خرداد ماه 1361 خرمشهر که با 34 روز مقومت غیورانه ئر برابر دشمن سقوط کرده بود ، پس از 575 روز اشغال و ویران شدن خانه ها و اماکن عمومی و دولتی ، در کمتر از 25 روز آزاد و پاکسازی شد و به آغوش میهن اسلامی بازگشت .

بازتاب این پیروزی شگرف تا مدت ها در رسانه های جهان در صدر تمام اخبار و گزارش ها بود . فتح خرمشهر به منزله بزرگترین پیروزی نظامی – سیاسی جمهوری اسلامی در جریان جنگ تحمیلی و مهلک ترین ضربه به پیکره دشمن تلقی شد .

طی عملیات پیروزمندانه بیت المقدس این خسارات به دشمن وارد آمد :

  1- لشکر های 3 زرهی ، 11 و 15 پیاده دشمن درمحور خرمشهر ، به میزان 80 درصد منهدم شدند .

  2- لشکر های 5 مکانیزه و 6 زرهی در محور شمالی عملیات با فرار و عقب نشینی به میزان 20 درصد آسیب دیدند .

  3- لشکر های 9 و 10 زرهی که در عملیات فتح المبین آسیب دیده بودند هر یک به میزان 20 درصد ، لشکر 7 پیاده 40 درصد ، و یک لشکر زرهی که در آخرین روزهای سقوط خرمشهر ظاهر شد به میزان 20 درصد منهدم شدند .

  4- تیپ 10 زرهی به میزان 30 درصد منهدم . تیپ های 31 ، 32 و 33 نیروی مخصوص که به هنگام تجاوز به خرمشهر نقش اساسی داشتند ، ضربات سنگینی را متحمل شدند.

  5- تیپ های 9 ، 10 ، 20 و 113 گارد مرزی و تیپ های 238 و 501 پیاده 50 درصد منهدم شدند و نیروهای آنها به اسارت رزمندگان اسلام در آمدند .

  6- تیپ های 416 ، 417 ، 601 ، 602 و 603 به میزان 50 درصد و تیپ 109 پیاده به میزان 60 درصد منهدم شدند . همچنین گردان های شناسایی حنین و حطین آسیب دیدند .

در مجموع چهار مرحله عملیات ، بیش از 16500 تن از نیروهای دشمن کشته و زخمی و 19000 نفر نیز اسیر شدند . علاوه بر بند خرمشهر ، مناطق و تاسیسات دیگری طی این عملیات آزاد شدند که عبارتند از :

 1 – پادگان حمید ، جفیر ، حسینیه و شهر هویزه

 2 – جاده مهم و مواصلاتی اهواز – خرمشهر

 3 – آزاد سازی 180 کیلومتر از خط مرزی و 5038 کیلومتر مربع از مناطق اشغالی

 4 – جاده مواصلاتی سوسنگرد – هویزه

 5 – خارج شدن بخش وسیعی از خاک جنوب ایران از زیر آتش توپخانه سنگین دشمن

 6 – تصرف و تامین 12 پاسگاه مرزی

تجهیزات و جنگ افزار های منهدم شده دشمن نیز بدین شرح است :

  1 – 285 دستگاه تانک و نفربر

  2 – ده ها انبار مهمات

  3 – 40 فروند هواپیما

  4 – 2 فروند هلیکوپتر

  5 – چندین دستگاه لودر و ماشین های مهندسی – رزمی

  6 – 500 دستگاه خودرو

  7 – ده ها قبضه توپ سنگین و سبک

  8 – مقدار قابل توجهی از تیربارهای گوناگون و سلاح های سبک و سنگین

همچنین غنایم فراوانی به دست رزمندگان اسلام افتاد که عبارتند از :

 1 – 105 دستگاه تانک و نفربر

 2 – ده ها انبار مهمات

 3 – 95000 عدد انواع مین

 4 – صد ها دستگاه خودرو سبک و سنگین

 5 – تعداد قابل توجهی لودر ، بولدزر و ماشین های مهندسی – رزمی

 6 – 18 قبضه توپ 130 میلیمتری

 7 – هزاران قبضه سلاح انفرادی

خلاصه گزارش عملیات :

نام عملیات : بیت المقدس ( الی بیت المقدس )

زمان اجرا : 10/2/1361

مدت اجرا : 25 روز

مکان اجرا : منطقه عمومی رودخانه کرخه و غرب رود کارون

رمز عملیات : یا علی ابن ابی طالب

تلفات دشمن : 35500 نفر کشته ، زخمی و اسیر

ارگان های عمل کننده : سپاه و ارتش

اهداف عملیات : آزاد سازی خرمشهر و خارج ساختن شهر های اهواز ، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه سنگین دشمن – طی چهار مرحله

عملیات بیت المقدس در نگاه رسانه های جهان

نگاهی به اخبار و گزارش های منعکس شده از خبرگزاری ها، شبکه های مختلف تلویزیونی مطبوعات معتبر جهان درباره عملیات بیت المقدس و آزادسازی خرمشهر نشان می دهد با وجود نگاه جانبدارانه و جهت دار در ارسال اخبار و اطلاعات یومیه در این باره جملگی این رسانه ها زبان اعتراف گشوده و با بهت و حیرت به شکست نیروهای عراقی در این عملیات اذعان کرده اند مطلب ذیل که با تلاش روابط عمومی سازمان حفظ نشر آثار و ارزش های دفاع مقدس سپاه پاسداران تهیه شده نگاهی دارد به اخبار و مواضع رسانه های جهان پس از آزادسازی خرمشهر.

عملیات پیروز بیت المقدس که منجر به آزادسازی خرمشهر پس از 575 روزگردید، ضربه اساسی و تعیین کننده ای بر پیکر دشمن وارد ساخت و تمامی معادلات، و ذهنیت هایی را که درمورد توانایی و قابلیت های نظامی ایران وجود داشت، تغییر داد. بسیاری از کارشناسان نظامی تحلیل گران رسانه های خارجی، در برابر سرعت عمل و ویژگی های عملیاتی نیروهای ایرانی به هنگام فتح خرمشهر، غافلگیر، مبهوت و شگفت زده شدند.

رادیو دولتی انگلیس که در شامگاه نهم اردیبهشت 1361 اعلام می کرد: «چنانچه ایرانیان درصدد بازپس گرفتن خرمشهر برآیند، سخت ترین» گردو «را برای شکستن برگزیده اند.» سرانجام ناچار شد سکوت خود را بکشند و طی گفتاری در روز پنجم خرداد ماه سال 61 یعنی دو روز پس از آزادسازی خرمشهر توسط رزمندگان اسلام حیرت زده اعلام کند: «از زمانی که خبرنگاران غربی از نیروهای عراقی در خرمشهر دیدن کرده و از روحیه خوب آنها گزارش داده اند، بیش از سه یا چهار روز نمی گذرد که ناگهان همه شهر از دست عراقی ها بیرون کشیده شد.»

در ساعت 10:55 دقیقه بامداد چهارشنبه، چهارم خرداد 61 خبرگزاری های بین المللی، در گزارش هایی که با عنوان «بسیار مهم» از بغداد به سراسر جهان مخابره کرد برای نخستین بار ضمن استناد به بیانیه نظامی بغداد اعلام داشتند که عراق «تلویحا به شکست خود اعتراف کرده است. به نوشته وزیر خارجه وقت جمهوری اسلامی ایران، خبرگزاری رسمی عراق _ آی.ان. 1 _ طی یک اطلاعیه کوتاه ضمن آن که از خرمشهر با عنوان» بندر خرمشهر «نام برد، اعلام کرد: سخنگوی ارتش عراق اعلام کرده است بندر خرمشهر را ترک کرده و تا مرزهای بین المللی عقب نشینی کرده اند. این خبرگزاری افزود که عقب نشینی نیروهای عراقی، از روز یکشنبه اول خرداد 1361 آغاز شده است.»

همین اطلاعیه تلکس بین المللی خبرگزاری عراق، عصر روز چهارم خرداد 1361 به صورت دیگری از سوی رادیو صوت الجماهیر بغداد به اطلاع افکار عمومی عراق رسانده شد: «یک سخنگوی ارتش عراق اعلام کرده است که نیروهای پیروزمند قادسیه صدام پس از آن که تمامی حمله های قوای دشمن منحوس و نژادپرست فارس را در مناطق الخفاجیه (سوسنگرد) و الاهواز (اهواز) با اقتدار کامل دفع کردند... صبح روز 24/5/1982 (3/3/1361) در یک جابه جایی تحسین برانگیز، عقب نشینی تاکتیکی(!) خود را از جبهه معمره (خرمشهر) با موفقیت کامل انجام داده اند.

این دعاوی درست در شرایطی از رادیوی دولتی بغداد پخش می شد که خبرگزاری آمریکایی» یونایتدپرس «در ساعت بیست وچهار و بیست ودو دقیقه همان روز، در گزارش ارسالی خود از بیروت، سربازان عراقی را در حال فرار توصیف کرده و نوشت:» ... سربازان در حال فرار عراق، سرگرم گریختن از خرمشهر و مناطق اشغالی هستند «. پس از پخش گزارش های مستند و خبری و تصاویر تهیه شده از جبهه خرمشهر توسط رسانه های ایران و خارجی که در آنها شکست نیروهای عراقی در قالب صفوف هزاران نفره اسرا و انبوه ادوات و تجهیزات منهدم شده یا به غنیمت درآمده دشمن، به گویاترین وجهی به نمایش درآمد، دیگر حتی کشورهای جنوب خلیج فارس نیز که همواره از صدام حمایت می کردند، اکنون به واهی بودن دعاوی حکام بغداد اذعان داشتند. از طرف دیگر رژیم عراق برای فریب افکار عمومی و سرپوش گذاشتن بر شکست های بیت المقدس، اقدام به اعطای» مدال شجاعت «،» نشان لیاقت «و نشان» رافدین «به تعدادی از فرماندهان خود کرد. رادیو دولتی صدای امریکا پس از پنج شبانه روز سکوت و امتناع از انعکاس خبر فتح خرمشهر توسط نیروهای ایران، سرانجام در» گزارش ویژه «هشتم خرداد ماه سال 1361 خود می گوید:» با وجود مشکلات تدارکاتی، ناآرامی های ناشی از انقلاب و کاهش تدریجی قدرت عملیات نیروهای هوایی ایران، ماشین نظامی ایران به گونه ای اعجاب آور عمل کرد.

روزنامه  گاردین چاپ انگلستان درباره سقوط فتح خرمشهر می نویسد: «سقوط خرمشهر یعنی سقوط آخرین و مهم ترین افتخار جنگی عراق که ایرانی ها با بازپس گرفتن آن، این برگ برنده را که به وسیله آن عراق می کوشید ایران را به پای میز مذاکره بکشاند، از دست بغداد ربودند.»

همچنین وزیر امور خارجه آمریکا «الکساندر هیگ» رسما در شورای امور خاورمیانه وزارت خارجه شان می گوید: «پیروزی های اخیر ایران در جنگ با عراق برای آمریکا نگران کننده است و منافع غرب خصوصا آمریکا را در منطقه به خطر انداخته است.»