رشته اعضای مصنوعی

رشته اعضای مصنوعی یکی از شاخه های رشته های توانبخشی است که وظیفه اش ساخت اعضای مصنوعی و وسایل کمکی مانند اُرتز و پروتز است. آسمونی در این بخش به معرفی رشته اعضای مصنوعی می پردازد.

اعضای مصنوعی ساخته شده 70%از فعالیت اندام های سالم را انجام میدهند.هر ساله هزاران نفر به دلیل تصادفات و دیابت دچار قطع عضو میشوند به علاوه در کشور ما  جنگ تحمیلی بر شمار معلولین افزوده است.بنابراین این شمار نیازمندان به این رشته در کشور بالا است و روز به روز بر تعداد آن افزوده میشود. هدف از این رشته، تربیت افراد متخصصی است که با آشنایی بر اصول مهندسی و پزشکی ، به ساخت اعضای مصنوعی برای افراد معلول بپردازند.

فعالیت رشته اعضای مصنوعی را میتوان در سه زمینه خلاصه کرد:

الف) اصلاح ناهنجاری ها

ب) حمایت از اعضای ضعیف و ناتوان بدن

ج) ساخت اندام مصنوعی برای عضو از دست رفته

در واقع دانشجویان رشته اعضای مصنوعی ابتدا باعلوم پایه ی مهندسی ، پزشکی، آناتومی و فیزیولوژی بدن آشنا میشوند و بعد از نحوه ی ساخت اعضای مصنوعی(ارتز و پروتز) را فرامیگیرند. ارتز وسیله ی کمکی است که در خارج از بدن به موازات عضو از کار افتاده قرار میگیرد و فعالیت آن را بهبود میبخشد. اما پروتز وسیله ای است که جایگزین عضو از دست رفته میشود.

بعضی از داوطلبان تصور غلطی از این رشته دارند و فکر میکنند وظیفه ی فارغ التحصیلان این رشته ساخت و طراحی سیستم های کامپیوتری و الکترونیکی است. در حالی که فار غالتحصیلان این رشته به طراحی و ساخت سیستم های مکانیکی میپردازند.برای توضیح بیشتر،  تفاوت های دو رشته ی اعضای مصنوعی و مهندسی پزشکی را در زیر ذکر میکنیم:

رشته اعضای مصنوعی به ساخت وسایل کمکی و اعضای مصنوعی خارج از بدن نظیر دست ، پا ، چشم و بینی میپردازد در حالی که وظیفه ی رشته ی مهندسی پزشکی، ساخت  تجهیزات پزشکی نظیر دستگاه های مختلف رادیولوژی ، عکس برداری و ..است. مهندسی پزشکی بیشتر با سیستم های الکتریکی و بیومکانیکی سروکار دارد،  در حالی که رشته ی اعضای مصنوعی به ساخت سیستم های مکانیکی میپردازد. رشته ی مهندسی پزشکی،  علاوه بر اعضای خارج از بدن،  به ساخت  بافت و اعضای مصنوعی داخل بدن نظیر پروتز های داخل قلبی و دست سیبرنتیکی میپردازد اما  وظیفه رشته ی اعضای مصنوعی  ساخت قطعات ساده خارج بدن که با دست قابل ساخت هستند، است.

هم اکنون دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات درمانی ایران، اصفهان و دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران رشته ی اعضای مصنوعی را ارایه میدهند.

دروس تحصیلی رشته اعضای مصنوعی

رشته اعضای مصنوعی در مقاطع کارشناسی پیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته در دانشگاه های فوق الذکر ارایه میگردد. تعدا د کل واحد ها در مقطع کارشناسی 128 واحد و طول مقطع کارشناسی این رشته 4 سال است.دروس این رشته ی تحصیلی را میتوان به دو بخش دروس پایه (دروس پایه ی مهندسی و دروس پایه ی پزشکی) و دروس تخصصی تقسیم بندی کرد.

که دروس پایه ی مهندسی رشته اعضای مصنوعی شامل مواردی چون:استاتیک،  تکنیک قطعه سازی، رسم فنی و آمار و روش تحقیق است.

و دروس پایه ی پزشکی شامل مواردی چون: ارتوپدی، نورولوژی ، آناتومی اندام فوقانی و تحتانی، روانشناسی معلولین، اصول توانبخشی و آناتومی ستون فقرات و… است.

و دروس تخصصی رشته اعضای مصنوعی شامل :طراحی ارتز های اندام فوقانی،  طراحی ارتز های اندام تحتانی و ستون فقرات،  طراحی پروتز های اندام فوقانی، اندام تحتانی و ستون فقرات و…است

مهارت های مورد نیاز برای تحصیل در رشته اعضای مصنوعی

رشته اعضای مصنوعی با معلولین سرو کار دارد بنابراین بدیهی است که باید توانایی برقراری ارتباط کلامی و همدردی با آنها را داشته باشد. آمادگی روحی روانی مناسب لازمه ی موفقیت در این رشته است زیرا فارغ التحصیلان این رشته با دردمند ترین افراد جامعه سروکار دارند و باید روح امید و زندگی را در آنها زنده نگه دارند.

علاوه بر این شرط دیگر انتخاب رشته اعضای مصنوعی ،  توانایی بدنی و مهارت دستی مناسب است. زیرا این دانشجویان مانند مجسمه ساز ها  به ساخت و پرداخت اعضای مصنوعی میپردازند و با فلز کاری ،  گچ کاری و قالب های سنگین سر و کار دارند.

تسلط بر دروس ریاضیات و فیزیک وهمچنین زیست شناسی از دوران دبیرستان باعث موفقیت در این رشته میشود زیرا رشته ی اعضای مصنوعی بر پایه ی اصول ریاضی و آناتومی بدن پایه گذاری شده است. از دروس دوران دانشگاهی تسلط بر آناتومی بخش های مختلف بدن،  آشنایی با شیوه ی طراحی اعضای مصنوعی و اصول ریاضی سبب موفقیت در این رشته میگردد.

قابل ذکر است این رشته جای نوآوری فراوان دارد به خصوص در زمینه ی زیبایی در طراحی اعضای صورت این نیاز به چشم میخورد. بنابراین دانشجوی این رشته باید اهل تحقیق و پژوهش باشد تا بتواند به ابداع شیوه های نوین در این رشته بپردازد.

آینده ی شغلی و تحصیلی رشته اعضای مصنوعی

همانطور که ذکر شد این رشته در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد ارایه میگردد. در مقطع کارشناسی گرایش خاصی ندارد اما در مقطع کارشناسی ارشد دارای دو گرایش اُرتز و پروتز میباشد. فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی رشته ی اعضای مصنوعی مجازند در مقطع کارشناسی ارشد در رشته های زیر ادامه تحصیل دهند:

• مهندسی پزشکی(زیست مواد و بیوالکتریک)
• نانوتکنولوژی پزشکی
• فیزیک پزشکی
• رشته ی مدیریت توانبخشی
• اعضای مصنوعی و وسایل کمکی
• زیست فناوری پزشکی

مراکزی که فارغ التحصیلان میتوانند به کار در آن مشغول شوند شامل:سازمان بهزیستی،  سازمان هلال احمر،  بنیاد جانبازان،  فعالیت در آموزش و تدریس دانشجویان و همچنین مراکز پژوهشی-تحقیقاتی است.

حیطه ی اصلی فعالیت در این رشته مربوط به بخش های خصوصی است. فارغ التحصیلان میتوانندپس از دایر کردن مراکز خصوصی به افرادی معلول و افرادی که مشکلات ارتوپدی دارند خدمت ارایه دهند.همچنین زمینه ی نوآوری در عرصه ی پروتز های زیبایی برای این رشته فراهم است.

رشته اعضای مصنوعی و کنکور سراسری

رشته اعضای مصنوعی در زیرگروه 1 رشته های علوم تجربی قرار دارد بنابراین ضرایب دروس اختصاصی برای این رشته به قرار زیر است:

زمین شناسی صفر

زیست شناسی  4

شیمی 3

فیزیک 2

ریاضیات 2

توجه داشته باشید همه ی دروس فوق اختصاصی بوده و ضرایب همه در 3 ضرب میشود.

چارک پایین رتبه کشوری برای قبولی در دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال گذشته 13000 بوده است.

چارک پایین حداکثر رتبه کشوری برای قبولی در رشته ی اعضای مصنوعی در کشور 20000 بوده است.