آشنایی با شهر آمل

آمل یکی از قدیمی ترین شهرهای استان مازندران واقع شده است. برای آشنایی با شهر آمل این بخش آسمونی را تا پایان مطالعه نمایید.

آشنایی با شهر آمل

این  شهر به بام ایران،و شهر عرفا و فیلسوفان،و شهر هزار سنگر و اولین شهر علویان معروف است.واژه آمل، حرف « آ » در زبان ایرانیان قدیم کاربرد «ضد » داشته و « مُل » به معنی مرگ و « آمل » ترکیبی از ضد مرگ مانند امرداد و مرداد است . آمل به معنی بی مرگ است یعنی  تو را مرگ مباد.

جمعیت و موقعیت شهر آمل

آمل با 197٬470 نفر جمعیت(سرشماری 1385) در جلگه مازندران و در دوسوی رود هراز با ارتفاع 76 متر از سطح دریا در 52 درجه و 21 دقیقه طول شرقی و 26 درجه و 25 دقیقه عرض شمالی و در فاصله 70 کیلومتری غرب ساری، مرکز استان، 18 کیلومتری جنوب دریای مازندران و 6 کیلومتری شمال دامنه کوه البرز و 180 کیلومتری شمال شرقی تهران قرار دارد.

مردم شهر آمل

مردم آمل از نژاد اصیل آریایی ها هستند که در اولین ورود خود به آمل آمده اند، کردم آمل به طور عمده فارسی زبان و مازندران و از ساکنان استان مازندران و استانهای همجوار می باشند. البته بعضی از بزرگان بهائی و  علوی از کشورهای خارجه در این شهر زندگی میکنند.

زبان شهر آمل

زبان مردم آمل فارسی و طبری و به لحجه آملی می باشد.

دین شهر آمل

اسلام دین نخست شهر محسوب می شود و این شهر اولین مرکز حکومت دین شیعه دوازده امامی بوده است،آمل تنها شهری در  ایران بوده است که در وصیت نامه خصوصی سید روح الله خمینی بنیان گذار انقلاب ایران آمده است.

آب و هوا شهر آمل

آب و هوای آمل بسیار مطبوع و سبک و هوای شمالی است و در کنار رود هراز قرار گرفته، و از مراکز گردشگری ، فرهنگی و اقتصادی ایران محسوب می شود؛ و آب هوای آمل در تابستان‌ها گرم و مرطوب و در زمستانها ملایم. حداکثر ریزش باران در ماه آذر و حداقل آن نیز در ماه تیر است.

وجه تسمیه شهر آمل

از روزگاران کهن تا به امروز این نام ها بر روی آمل نهاده شده است:اسکیان،آماردها،آماردیان،آمردها،علویان،ایالت طبرستان،هفت شهر،آمله،بام ایران و آمل.آمل در دو دوره در زمان اشکانیان و علویان پایتخت ایران بوده است.و در زمان مرعشیان و هشت دوره حکومت های ایرانی پایتخت طبرستان بوده است.

در مورد وجه تسمیه شهر قدیمی آمل نظریات زیادی گفته شده که بیشتر آن ها بر این اعتقاد هستن که نام اولین گروه از قوم آریای ها که اقوام ساکن کرانه جنوبی دریای مازندران آمارد بوده‌است. نام شهر آمل دگرگون‌شده نام آمارد دانسته‌اند.و بعضی ها بر این اعتقاد هستند که آمل از کلمه اسک گرفته شد است که در آن زمان اشکانیان روستای فعلی اسک را پایتخت اقلیمی خود کرده اند.

واژه آمل که گونه دیگر آن آموی است، احتمالا از قبیله باستانی (آ)مردها یا (آ)ماردها گرفته شده‌است. مورخان باستانی غربی نام این قبیله را مردی (mardio) یا آمردی (Amardio) آورده‌اند. آماردها قومی نیرومند و جنگجو بوده‌اند و ناحیه فعلی آمل را به عنوان مرکز خود انتخاب نموده و نام خود را بر نهادند و بعدها واژه «آماردها» به سبب کثرت تلفظ به آملد، آمرد و آمل بدل شد.از نمونه های دیگر جنک آوری آماردان ، مبارزه سه ساله این قوم با فرهاد اول اشک پنجم  است که سرانجام منجر به شکست آماردان و تبعید آنان گردید. نیز وجه تسمیه این شهر به سبب بنیانگزارش “آمله” نیز می‌تواند باشد، چنانکه در تاریخ طبرستان ابن اسفندیار آمده است این است که اشتاد رستاق صاحب دختری زیبا می شود و این دختر به خواب پادشاه بلخ کهن می آید و پادشاه بلخ دستور می دهد تا این دختر جوان را پیدا کنند و بابت این امر جایزه خوبی دریافت کنند که این امر محقق نشد و خود پادشاه بلخ به ایران می آید و بعد از جست جو زیاد این دختر زیبا را در دهستان اهلم که در قدیم بندرگاه تجاری شمال ایران بود پیدا میکند و با شکوه مقام والا به بلخ می برد و بعد آن پادشاه بلخ گفت ای دختر شاد باش و خواسته خویش را بیان کن و او گفت در ولایت ما آبی است که هزهز رودخانه فعلی هراز نام دارد و خوب است به دستور شما شهری در آنجا احداث شود که به دستور شاه در آن جا شهری آباد و با کاخ ها و قصر ها و خانقاه ساختند و کناره آن را خندق کندند تا از دشمن آسیب پذیر نباشد و این شهر به نام زن پادشاه شهر کهن بلخ ”’آمله”’ گرفته شد که معنی آن این است یعنی تو را مرگ مباد.شهر آمل دارای چهار دروازه به نام های دروازه گیل ،دروازه گرگان،دروازه کوهستان، و دروازه دریا و قلمرو بود.و نظریه دیگر این است که اردشیر بزرگ می گوید هزاران سال ، پیش از آمدن آریاهای ایرانی به فلات ایران چندین گروه مردمان بومی که چهار گروه آن مشهورترند در این فلات جای داشتند که چگونگی دوره های پیشین آن چندان روشن نیست . نام یکی از این چهار گروه مردم بومی فلات ایران مرد بود ، نام گروه مرد در نوشته ها « مارد » یا « آمارد » آمده که به زبان ایران و بومی مرد و آیمرد است و واژه های آمرت زبان کهنسال ارامنه و مردی ، آی مردی ، جوانمرد ، جوانمردی ، گله و گیله مرد که امروزه در سراسر مازندران و گیلان گویا است از نام باستانی این گروه سرچشمه می گیرد . رابینو معتقد است در میان اقوام تاریخی مازندران یکی تیپرها بودند که در کوههای شمالی سمنان اقامت داشتند ، آمردها که شهر آمل  آمرد همان آمل است چنانکه پرد همان پل می باشد به اسم آنها نامیده شد.

ابن‌ فریغون این شهر را نیکوترین و جامع‌ترین و آبادترین و پر آب ترین و پر علم ترین شهر سرزمین پارسی‌گویان شرح داده است: آمل شهریست عظیم و زیبا و پر آب و بزرگترین مرکز علمی پارسیان و بزرگترین قلمرو حکومتی طبرستان است و او شهری است با خندق های فراوان و مقر  ملوک آریایی ها در طبرستان و جای بازرگانانست و خواسته  بسیار است  و اندر وی علمای هر علمی بسیارند و افضل عرفا و آبهای روان است و  از وی جامعه کتان و برنج و دستار حنین و فرش و چوب شمشاد و حصیر طبری و طلا که به همه جای جهان جای دگر نبود  و از وی ترنج و نارنج خیزد و گلیم سپید و گلیم دیلمی  زربافت گوناگون و کمیخته خیزد و از ی الات چوبین خیزد و چون کفشه و شانه  و شانه نیام و ترازو و خانه و کاسه و ..و از طلاهایش داغگین.

مرکز جغرافیا شناسی شهر آمل

آمل در قدیم مرکز گیتی شناسی و جغرافیا ایران بوده است.و از این رو آمل را جزو شهر اولین ها می دانند.

تاریخچه شهر آمل

بعضی ها معتقدند تاریخ آمل با افسانه ها پیوند خرده است.گرچه آمل قدمت آن به اول آریایی ها و قبل از اسلام بر می گردد ولی به خاطر اینکه در زمان آماردها آمل رونق خاصی گرفته و از آن دوره تمام اراضی آمل رونق ویژه ای در تمامی زمینه ها گرفت و از آن جا آمل جدیدی در کنار رود هراز روی کار آمد.در عصر صفوی آمل رونق فراوان گرفت و حکام صفویه به مازندران دلبستگی خاص داشتند. شاه عباس که به آمل علاقه زیاد داشت به دستور او جاده کنار رودخانه هراز آباد شد و در طول راه برای توقف چهارپایان و افراد کاروانسرا ایجاد کردند جاده شوسه‌ای که آمل را به ساری و گرگان وصل می‌کرد، درزمان او احداث شد. از این شهر با عنوان “پایتخت دنیای مسکون” به جهت بزرگی و عظمت آن یاد می شده است.

شهر آمل پایتخت شیعه

با ورود علویان، زیدیه آمل اولین پایگاه تشیع شد و همچنین مرعشیان یا مرعشیه یکی از دودمان‌های شیعی در تبرستان بود که در 761 هجری قمری مقارن با 1359 میلادی، توسط میربزرگ بنیان گذاشته شد و در 1064هجری برابر با 1582 میلادی توسط  شاه عباس صفوی با سلسلهٔ صفویان ادغام گردید و شاه عباس خود را پادشاه این دودمان نامید و بعد تصرف اولین شهر تشعیع در آمل و به خواسته مردم بنیان گذاری شد.

فرهنگ و مراسم های شهر آمل

آمل از فرهنگ و تمدن بسیار کهن و اصیل آریایی برخوردار است و به دلیل داشتن این تمدن باستانی و دیرینه مراسم‌های باستانی و به دلیل علاقه به دین و مذهب مراسم مذهبی بس با شکوهی در این دیار کهن برگزار می‌گردد، پس از گرویدن مردم آن به اسلام، برخی از مراسم باستانی بسته به فرهنگ مردمان مختلف مازندرانی با آداب اسلامی در آمیخته و بنا بر این شیوه اجرای آن در هر روستا با روستای دیگر متفاوت است.

صنعت و معادن و تولیدات شهر آمل

آمل یکی از شهرهای صنعتی ایران در جهان می باشد که 64% صنعت مازندران را در خود جای داده است،از صنایع بزرگ آن می توان به صنعت کارخانه ای، تولید برنج،تنباکو،چای،لبنیات،گندم،دام پروری،صنایع دستی،پرتغال،نارنج،سبزیجات،زغال،شیلات و طلا نام برد که بعضی از ارقام های صادراتی ایران هستند.

شهرک های صنعتی شهر آمل

آمل دارای پنج شهرک صنعتی بزرگ و مستقل است.

صنایع و معادن کارخانه ای و صادراتی شهر آمل

صنایع غذایی، صنایع نساجی، لبنیات،صنایع چوب،چاپ و انتشارات، قالی، صنایع اشیای کائوچویی، صنایع غیر فلزی معدنی و ‌صنایع سیب، مواد غذایی، محصولات کاغذی و منسوجات، تولیدات برقی، مصالح ساختمانی و صنایع دستی صادرات این منطقه را تشکیل می دهند.

نیروگاه شهر آمل

سد هراز که در حال احداث است دارای نیروگاه برق است به علاوه اینکه نیروگاه کارخانه ای زباله سوز آمل در بیرون شهر در حال احداث می باشد.

علم و مشاهیر شهر آمل

اگر آمل را در یک کلمه خلاصه کنیم می توانیم بگوییم آمل پایتخت علما جهان است و در قدیم هم بر همین امر پایتخت فرهنگی جهان اسلام بوده است آمل از دیرباز  زادگاه فیلسوفان،ریاضیدانان،منجمان،محدثان،کاتبان،مورخان،مفسران و طبیبان مشهور در سطح جهان بوده است.

که همچون : استاد ابو علی سینا(عبدالله ناتلی آملی) و استاد زکریا رازی(ربن طبری) و پدر تاریخ جهان جریر طبری،فیلسوف امام فخر رازی،طالب آملی،علامه شیخ الصوفی میر حیدر آملی،علامه بزرگ شیخ فیلسوف حکیم حسن حسن زاده آملی،علامه جوادی آملی(دو ستاره فروزان معاصر در علم و حدیث و ریاضیات و هندسه و فلسفه)،حسین بن ابراهیم طبری،شیخ منجم الدین آملی،ابو عصام،و رئیسان دو قوه از سه قوه ایران دکتر علی لاریجانی و آیت الله شیخ صادق آملی لاریجانی،ابن ربن طبری و ابن فرخان طبری دو فیلسوف بارز ایرانی،علامه حکیم محمد بن محمود آملی،آیت الله حاج میرزا هاشم آملی پدر اخوان لاریجانی،علامه شیخ محمد تقی آملی،میر بزرگ مرعشی،کاتب ایرانی ابن اسفندیار،یحی ابن ابی منصور،کاشف پرگار ریاضی سهل کوهی،روحانی مبارز ملا علی کنی،محمد یزدادی،ابو عماد طبری،سازنده ساعت شهری(خالد خلیل آملی)، ملا محمد شریف مازندرانی و محمد صوفی مازندرانی،علامه عزالدین آملی؛سلطان العلما،شیخ خلیفه مازندرانی (بنیان گذار نهضت سربداران)، فیلسوف محمد بن هشام آملی،هارون بن محمد،محمد تقی دانش پژوه،حکیم فیلسوف ابوالعباس قصاب آملی (استاد هزار دانشمند) سید رضی لاریجانی(بنیان گذار مکتب تهران)ابوالحسن طبری،عباس میرزا،محمد بن ایوب طبری،ملا حسن کاشی آملی،محمد مهدی آملی،شیخ کاتب بن محمد ابن علی،عبدالله ترنجی طبری،میرزا قربان خان هندویی،علامه داعی  الاسلام،فرهنگ شریف،سلطان العلماء،فکرت الدین،حکیم عبد الله خان احمدیه،عبدالقادر گیلانی،کاتب ابن حسین بن اسماعیل،بلاد آملی،حکیم بن عبدالله طبری،بصری طبری،محمد بن علی بن کاتب مازندرانی،شیخ الاسلام آیت الله حائری،احمد مشیر السلطنه،موید بالله،شیخ بها الدین آملی،حکیم میرزا اسماعیل عقیلی،میرزا محمد بن علی خراسانی آملی،میرزا قلی خان،شیخ محمد بن شمس آملی،غلامحسین بنان،مولا بن زین العابدین مازندرانی،محمد مقیم آملی،حسین بن محمد اشعری،ابن فورک،مولانا سلیم مازندرانی،محمد بن علوی حسینی آملی،شیخ طارق بن حسین طبری مازندرانی،ابن قاص طبری،شیخ عماد الدین طبری،ابن حکیم الدین اصفهانی آملی،سید رضی علوی،حسین بن هارون الرویانی،شیخ محدث علی بن محمد علی آملی،قاضی هجیم و سراج قمری دو شاعر بنام،سید ظهیر الدین،سید شمس الدین،میرزا بیک الاسلام مازندرانی،میرزا شفیع،لطف الله حسنی لاریجانی،النقوری،احمد سیف،سید محب الدین الدین آملی،شجاع الدین آملی،حکیم سید حیدر آملی ،بیدل کرمانشاهی،ملاصالح مازندرانی،عبدالله لارگانی،آیت الله فرسیو،ابوعبدالرحمان عبدالله بن حمٌاد آملی،محمد بن دبیر،علی بن شافعی آملی،ابو عبدالله سلیم طبری،محمد بن محمد مازندرانی،شیخ الاسلام مقتدایی،سید اسماعیل فکرت،علامه واعظ جوادی،علامه عماد الدین طبرسی(از بزرگان علم فلسفه)،شهید ژنرال منفرد نیاکی،سیدکمال‌الدین بناء،ابوصالح خلف بن محمدبن اسماعیل بخاری،ابوعبیدالله محمد کاودانی،میرزا ابراهیم آملی مازندرانی،باقر و محمد جواد لاریجانی از نخبگان معاصر،ملا رفیعا مازندرانی،ابو طالب طبری،،احمد بن یحیی بلاذری،ملولی اصفهانی آملی،طبری سمرقندی،حکیم حسن زجاجی،شیخ ضیاءالدین طبری،کاتب فاضل،ابو الفضل لسانی،شیخ ممتاز العلاما،آست الله شهید شمس آبادی،محمد بن خالد جریر طبری، ابوبکر خوارزمی،شیخ شمس الدین رازی…فرزندان این شهر عظیم هستند و هزاران علما فیلسوفان و حکما و ریاضی دانان و منجمان و هنرمدان دیگری که از این خطه بلند شده اند.

نظامیه شهر آمل

نِظامیه نام مدارسی بود که در زمان سلجوقیان برای آموزش علوم و فنون روز در شهرهای بزرگ  جهان آن دوره؛ بغداد، نیشابور، آمل، قاهره، اصفهان ، بلخ و هرات تأسیس شد.

مراکز اقامتی شهر آمل

در گذشته کاروانسراهای آمل و قلعه ها مکان‌های اقامتی برای مسافران به حساب می‌آمده‌اند. این کاروانسراهاو قلعه ها اکنون به صورت آثار باستانی در آمل و شهرستان آمل شناخته شده‌اند. بسیاری از جهانگردانی که به آمل قدیم آمده‌اند در سفرنامه هایشان از این کاروانسرا نام برده‌اند. از کاروانسراهای قدیمی آمل پیش از حمله مغول به این شهر اثری نیست.مهم ترین کاروانسرای کاروانسرای کمبوج (گامبوش) و کاروانسرا شاه میرزا هستند.

امروزه مراکز اقامتی آمل است که بیشتر در مالکیت خصوصی‌اند.چندین هتل در بیرون شهر و دو هتل در شهر و چندین هتل در شهرستان آمل قرار دارد و دو هتل در منطقه هراز در حال احداث است.

جاذبه های شهر آمل

آمل از شهرهای باستانی ایران با طبیعت بکر شمال است که بیشترین جاذبه های مازندران را به خود اختصاص داده است که هر ساله هزاران گردشگر خارجی  و ایرانی از این جاذبه ها دیدن می کنند.

شهر آمل بام ایران

قله دماوند بام ایران و سمبل مازندران و پیشخوان شهرستان آمل با شهرتی جهانی یکی از منحصر به فرد‌ترین جاذبه‌های طبیعی ایران و جهان به شمار می‌رود که در 75 کیلومتری جنوب غربی شهر آمل در البرز مرکزی و بخش لاریجان قرار‌ دارد.

مسیر دسترسی به بام ایران در کیلومتر 70 آمل به تهران در آبادی پل‌مون از جاده‌هراز جدا می‌شود که به جاده آبگرم رینه معروف است.این جاده فرعی بعد از حدود هفت کیلومتر و با شیبی تند و عبور از ارتفاعات با پیچ‌های متعدد به شهر رینه می‌رسد و سپس با عبور از شهر رینه به سمت غرب در مسیری که به منطقه اکوتوریستی لار و شهر پلور  ختم می‌شود ادامه یافته و پس از طی حدود پنج کیلومتر بعد از رینه در نزدیکی محل برف‌چال از جاده رینه به پلور به سمت قله در جهت شمالی یک جاده فرعی و خاکی از جاده آسفالته مذکور جدا شده و با عبور از مسیری زیبا در میان شقایق‌های سرخ در محلی موسوم به مسجد امام زمان (عج) خاتمه می‌یابد و از این مکان کار صعود کوهنوردان آغاز می‌شود، محل مذکور در ارتفاع 2 هزار و 200 متری قرار دارد و استراحتگاه و پناهگاه بعدی نیز در ارتفاع 4 هزار و 200 متری واقع شده است.

دشت ملی یکی از جاذبه های گردشگری شهر آمل

دشت لار یکی از زیباترین دشت‌های ایران است.

منطقه‌ای در شهر آمل و فاصله 70 کیلومتری شرق تهران و در دامنه رشته کوه‏‌های البرز. دشت لار در واقع بزرگ‌ترین دره ایران است و با داشتن طبیعت زیبا، دریاچه، چشمه‌‏های فراوان و نزدیکی به قله ماهی‌گیری در نزدیکی تهران تبدیل شود.هر سال تعداد زیادی از مردم برای ماهی‌گیری، طبیعت‏‌گردی، دوچرخه‏‌سواری و تفریح به پارک ملی لار می‏‌روند و با خود یادگارهای بسیار خوبی از این منطقه زیبا می‌‏آورند، خاطره سفری خوش و دلپذیر در منطقه‌ای زیبا و خوش‌آب‌وهوا.اما گاهی وقت‏ها مسافران دشت لار یادگارهایی هم به او هدیه می‏ کنند؛ یادگاری‏‌هایی که باعث میشود تعدادی از مردم به این منطقه سفر کنند و آن را از زباله و آلودگی‏ ها پاکسازی کنند

صنایع دستی شهر آمل

آمل دارای صنایع دستی متنوعی است و گردشگران می‌توانند به عنوان سوغات سفر معرق، منبت، سفال، گلیم،فرش،محصولات پرورشی،ماهی،صنایع فلزی و نگین بافی،،انواع ترشی، برنج معطر ایران و زیتون و مرباجات و شیرنجات محلی را خریداری کنند.