معرفی شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

فلسطین به لحاظ مقام و موقع مذهبی خاصی که در میان مسلمانان و مسیحیان و یهودیان داشته و دارد، به‏ عنوان سرزمینی مقدّس مطرح شده و همواره در میان پیروان این ادیان از اهمیّت ویژه ‏ای برخوردار بوده است. آسمونی در این بخش به معرفی شهر اورشلیم یا قدس فلسطین می پردازد.

معرفی شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

اورشَلیم (به عبری: ירושלים با تلفظ یروشَلایم pronounced [jeruˈʃalajim و (به عربی: أورشلیم القُدس) یا قُدس (به عربی: القُدس) یا بَیْت‌المُقدَّس، شهری در دامنه جبال الخلیل و یکی از قدیمی‌ترین شهرهای جهان است.

فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها هر دو این شهر را پایتخت خود می‌دانند، طوری‌که اسرائیل موسسات دولتی اصلی خود را در این شهر نگه داشته‌است و حکومت خودگردان فلسطین آن را در نهایت به عنوان مقر حکومت خود می‌شناسد اما اسرائیل در بخش شرقی آن نفوذ کرده و و از نظر جامعه جهانی به صورت غیرقانونی اقدام به شهرک‌سازی کرده‌است.

این شهر در هر سه دین بزرگ ابراهیمی یهودیت، مسیحیت و اسلام مقدس است. جمعیت اورشلیم 800000 نفر (سال 2012) و مساحت آن 125٫1 کیلومترمربع است.

اورشلیم بیت المقدسیکی از چهار شهر مقدس یهودیان محسوب می‌شود و در کنار شهرهای صفاد، حبرون و طبریه، محل سکونت بسیاری از دانشمندان مذهبی یهودی بوده‌است. این شهر مقدس‌ترین شهر در مسیحیت محسوب می‌شود و نیز پس از مکه و مدینه سومین شهر مقدس برای مسلمانان است.

نام شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

نام این شهر در زبان عبری یروشلاییم و در زبان عربی قدس است. از دیگر نام‌های این شهر می‌توان به جروسلم، اورشلیم یا بیت‌المقدس اشاره کرد.

در متن‌های پهلوی از این شهر با نام اورشلیم (Urišlīm) یاد شده‌است. پس از اسلام در منابع فارسی از این شهر به‌طور عمده با سه نام ایلیا، اورشلیم (یا اورشلم) و بیت‌المقدس یاد شده‌است. در برخی از منابع فارسی این ایلیاست که نام عبری شهر دانسته شده‌است و نیز گفته شده‌است که اورشلیم نامی‌است که برخی پارسیان شهر را به آن بازخوانند.

در برخی منابع ایلیا یکی از سه شهرستان زمین بیت‌المقدس دانسته شده‌است. دو شهرستان دیگر را نام بلقا و اریحاست. هر دو صورت بیت‌المُقَدَّس و بیت‌المَقْدَس در زبان فارسی به کار رفته‌است.

گرچه صورت بیت‌المَقْدَس اصیل‌تر است —و ترکیب عبری בית המקדש (بیت همقدش) با آن خویشاوند است — صورت بیت‌المقدَّس به‌طور خاص برای گنجانیدن در بحر متقارب (و بعضاً هزج) مناسب است و در شعر فارسی به کار گرفته شده‌است.

در بسیاری از متون کهن نظم و نثر فارسی از این شهر با نام بیت‌المقدس یاد شده‌است و بنا به گفتهٔ فردوسی نام این شهر در زبان پهلوی، کَنگْ دزْ هوخْت بوده‌است:

به خشکی رسیدند سر کینه جوی / به بیت‌المقدس نِهادند روی

که بر پهلَوانی زبان راندند / همی «کَنگْ دزْ هوخْتَ» ش خواندند

به‌تازی کنون «خانهٔ پاک» خوان / برآورده ایوان ضحّاک دان

سیاست رسمی دولت اسرائیل، الزام می‌دارد که أُورُشَلِیمَ، که هم ریشه نامهای عبری و انگلیسی ست، در کنار القُدس به صورت أُورُشَلِیمَ-القُدس به کار برود.

تاریخچه شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

در سال 539 پیش از میلاد کوروش بزرگ به یهودیان آواره اجازه داد تا به اورشلیم بازگردند و در آنجا آزادانه برای خود کنیسه بسازند.

تا پیش از جنگ شش‌روزه 1967 میلادی بخش غربی شهر در اختیار اسرائیل و بخش شرقی در اختیار اردن بود. پس از آن بیت‌المقدس شرقی به اشغال اسرائیل درآمد. در 1980 بعد اسرائیل رسماً بیت‌المقدس شرقی را که عمدتاً فلسطینی‌نشین است ضمیمه خاک خود کرد، لیک جامعهٔ بین‌الملل این الحاق را به رسمیت نشناخته‌است.

ریشه‌شناسی شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

اورشلیم برخلاف آنچه ممکن است بدواً به نظر آید توسط عبرانیان بر شهر نهاده نشده‌است بلکه اصلی اوگاریتی می‌دارد. البته زبان اوگاریتی چون زبان عبری از زبان‌های سامی‌است.

نام اصلی شهر قبل از ورود عبرانیان اوراشالیموم یا اوراشالیمو به معنای بنیاد شالم بود. شالم نام خدایی از خدایان اوگاریتی بود. بعدها عبرانیان این نام را تغییر ندادند چرا که در عبری به معنای شهر صلح می‌شد.

از نگاه دستور زبان عبری، این کلمه از دو بخش «اور» به معنی شهر و «شلیم» به معنی صلح و دوستی است.

مردم شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

خیابان مامیلا با مغازه‌های مجلل که در کنار دیوارهای قدیمی شهر بنا شده‌است.

زبان شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

زبان‌های عمومی در این شهر، زبان عبری و زبان عربی هستند.

قومیت شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

هم‌اکنون 39 درصد از جمعیت 800 هزار نفری اورشلیم را مردم فلسطینی تشکیل می‌دهند.

مذهب شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

ترکیب مذهبی این شهر بنا بر آمار اداره مرکزی آمار اسرائیل در سال 2012 میلادی502830 نفر یهودی، 288170 نفر مسلمان، 14820 نفر مسیحی، 90 نفر دروزی و 9390 نفر هم پیرو دیگر ادیان هستند.

فرهنگ شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

بسیاری از خانواده‌های یهودی سکولار ساکن اورشلیم، به دلیل فشارهای مذهبی یهودیان ارتدوکس، دیگر شهرهای اسرائیل را برای زندگی انتخاب کرده و اکثراً به تل‌آویو نقل مکان می‌کنند و در عوض مذهبیان اصولگرا به آن مهاجرت می‌کنند.

جمعیت شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

جمعیت اورشلیم حدود هشتصد هزار نفر (شامل بخش قدیمی و جدید) می‌باشد که از این تعداد حدود پانصد هزار نفر یهودی و حدود دویست و هشتاد و هشت هزار نفر مسلمان و حدود پانزده هزار نفر مسیحی (شامل ارامنه و سایر مسیحیان) و تعداد کمی دروزی و پیروان سایر ادیان می‌باشد.. در این شهر 502000 یهودی، 288000 مسلمان، 14800 مسیحی، 90 دروز و 9400 نفر با ادیان و مذاهب دیگر زندگی می‌کنند.

شهر قدیمی شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

شهر قدیمی اورشلیم قلب اورشلیم یا همان بیت‌المقدس است. این شهر شکلی تقریباً به صورت مربع با طول 1 کیلومتر و کوچه‌های باریک و تودرتو، با معماری تاریخی دارد که مشخصه هر چهار محله‌اش است – محله مسیحیها، محله مسلمانان، محله یهودیها و محله ارمنی‌ها. دورادور این شهر قدیمی را دیواری سنگی مثل دیوار قلعه‌های قدیمی فرا گرفته‌است.

محله ارمنی‌های شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

هر محله به نام دینی است که پیروانش بیشتر در آن زندگی می‌کنند. البته مسیحی‌ها در حقیقت دو محله دارند، چون ارمنی‌ها هم مسیحی‌اند. محله ارمنی‌ها از سه محله دیگر کوچک‌تر است و یکی از قدیمی‌ترین مناطق ارمنی‌نشین دنیاست. محله ارمنی‌ها از این جهت که فرهنگ و تمدن خاص خودش را در قالب کلیسای جامع یعقوب مقدس (سنت جیمز) و صومعه آن حفظ کرده منحصربه‌فرد است.

محله مسیحی‌های شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

محله مسیحی‌ها خانه کلیسای مقبره مقدس است. بنایی که برای همه مسیحی‌های جهان مهم است چون به باور مسیحیان داستان زندگی عیسی از مصلوب شدن تا مرگ و رستاخیز همین‌جا رخ داده‌است.

آن‌طور که در اکثر روایت‌های مسیحی آمده، عیسی را در جلجتا یا تپه کال‌وری، به صلیب کشیدند. قبر او داخل آرام‌گاه است و رستاخیزش هم همان‌جا بوده. کلیسا را گروهی متشکل از نمایندگان شاخه‌های مختلف مسیحیت اداره می‌کنند.

گردانندگان اصلی کلیسای ارتدکس یونانی انطاکیه، راهبان فرقه فرانسیسکن کلیسای کاتولیک و کلیسای ارامنه هستند. اما اتیوپیها، قبطی‌ها و کلیسای ارتودکس سریانی هم مشارکت دارند.

محله مسلمان‌های شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

محله مسلمان‌ها از سه محله دیگر بزرگ‌تر است. مهم‌ترین جای محله فضایی است که مسلمان‌ها به آن حرم شریف می‌گویند. هم مسجدالاقصی و هم قبةالصخره در همین فضا واقع شده‌اند.

مسجدالاقصی پس از مسجد الحرام در مکه و مسجد النبی در مدینه مقدس‌ترین مکان در دین اسلام است و اداره آن به عهده بنیاد وقف –و در رأس آن مفتی اعظیم بیت‌المقدس– است. مسلمانان معتقدند پیامبر اسلام از مکه به این‌جا سفر کرده و با روح همه پیامبران پیش از خود عیادت کرده بوده‌است. کمی دورتر، بنای قبه‌الصخره قرار گرفته.

صخره در واقع سنگی است که مسلمانان معتقدند پیامبر اسلام از روی آن به معراج رفته‌است. مسلمان‌ها در تمام طول سال به این مکان مقدس می‌آیند. اما معمولاً شلوغ‌ترین زمان ماه رمضان است که در هر جمعه آن صدها هزار نفر برای نماز به مسجد می‌آیند.

محله یهودی‌های شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

محله یهودی‌ها خانه دیوار ندبه یا دیوار غربی یا دیوار براق است – که در زبان عبری به آن کتل می‌گویند. یهودیان معتقدند پرستش‌گاه اورشلیم (یا هیکل مقدس) این‌جا قرار داشته‌است.

حرم درونی آن یا همان قدس‌الاقداس – کدش هاکدوشیم در زبان عبری – مقدس‌ترین مکان یهودیان بوده و هست. یهودیان معتقدند سنگی که جهان با آن بنا شده در این‌جا بوده و همین‌جا بوده که ابراهیم می‌خواسته پسرش اسحاق را قربانی کند (اسماعیل در باور مسلمانان). یهودی‌های بسیاری بر این باورند که قبه‌الصخره جایی است که قدس‌الاقداس قرار گرفته بوده.

امروزه دیوار ندبه (یا دیوار غربی) نزدیک‌ترین جا به قدس‌الاقداس است که یهودی‌ها می‌توانند در آن عبادت کنند. اداره دیوار بر عهده خاخامی است که به خاخام دیوار ندبه معروف است. هر سال میلیون‌ها نفر از این دیوار بازدید می‌کنند.

یهودی‌های بسیاری هم از سراسر دنیا برای عبادت و نزدیکی با میراث‌شان به این‌جا می‌آیند به‌ویژه در ایام مقدس مانند روش هشانا یا یوم‌کیپور.

جغرافیا شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

این بخش به تمیزکاری نیاز دارد. محتویات این بخش ممکن است غیرقابل اعتماد و نادرست یا جانبدارانه باشند یا قوانین حقوق پدیدآورندگان را نقض کنند.

اورشلیم در 35 درجه و 13 دقیقه طول شرقی و 31 درجه و 50 دقیقه عرض شمالی واقع شده‌است. این شهر بر روی کوه‌های یهودا، که مقسم آب بین دره اردن در شرق و دریای مدیترانه در غرب است، بر روی دو تپه صخره‌ای به ارتفاع 750 متر از سطح دریا در میانه کوه‌های بیت‌ایل (یا بیت ئیل) در شمال و حبرون یا الخلیل در جنوب، در فلات قدس و الخلیل واقع شده‌است.

در جانب مغرب شهر دامنه کوه‌های یهودا گسترده‌است و در جانب مشرق دشت یهودا که تا دریای مرده ادامه دارد. فاصله این شهراز کناره غربی کوه‌های یهودا 15 تا 16 کیلومتر و از کناره شرقی آن تنها 2 کیلومتر است. بلندی ارتفاعات شمالی و جنوبی شهر به 1000 متر می‌رسد. چون بلندی شهر در میانه این دو ارتفاع کمتر از این‌است، شکل توپوگرافی این شهر به چیزی شبیه زین اسب بدل شده‌است.

این وضعیت با شکل ساخت‌شناختی کوه‌های یهودا، که همچون صخره‌ای یکپارچه و بدون دره‌است آن را به دژی تبدیل کرده که بر ناحیه وسیعی در پیرامون خود اشراف دارد. فاصله این شهر از ساحل مدیترانه 52 کیلومتر، و از دریای مرده 22 کیلومتر، و ارتفاع آن از سطح دریای مرده (که سطح آن از دریاهای آزاد پائین‌تر است) حدود 1150 متر است. اورشلیم از عمان 88 کیلومتر، از دمشق 290 کیلومتر، از بیروت 388 کیلومتر، و از قاهره 528 کیلومتر فاصله دارد.

این شهر در ملتقای راه‌های واصل بین شمال به جنوب و شرق به غرب در منطقه واقع شده و علاوه بر آن که از طریق راه‌های زمینی به شهرهای‌الخلیل، بیت‌لحم، رام‌الله و نابلوس می‌پیوندد، از طریق خط آهن نیز با تل‌آویو و یافا در ساحل مدیترانه مربوط است. فرودگاه قلندیه در بخش شمالی نیز ارتباط این شهر را با جهان خارج برقرار می‌کند.

حصار شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

حصار شهر اورشلیم گرداگرد شهر کهن را فراگرفته‌است.

این حصار دارای دروازه‌های است با نام‌های زیر:

• دروازه عمود
• دروازه ساهره
• دروازه جدید
• دروازه یافا
• دروازه مغاربه
• دروازه نبی داود
• دروازه اسباط

وضعیت اورشلیم یکی از مهمترین موضوعات در مناقشه اسرائیل و فلسطین بوده‌است، در سال 1947 قطعنامه 181 مجمع عمومی سازمان ملل متحد در مورد حکومت آینده فلسطین مقرر کرد تا این شهر برای یک دوره ده ساله تحت کنترل هیچ‌کدام از دو کشور فلسطین و اسرائیل قرار نگیرد و با یک رژیم ویژه بین‌المللی با نظارت سازمان ملل متحد اداره شود.

اما این طرح هیچگاه اجرایی نشد. با پایان جنگ 1948 بخش غربی شهر به تصرف اسرائیل و بخش شرقی به تصرف اردن درآمد و اسرائیل در جنگ شش روزه بخش شرقی را نیز تصرف کرد.

جامعه جهانی حضور اسرائیل در بیت‌المقدس شرقی و بخش‌های دیگر کرانه باختری رود اردن را «اشغال نظامی» می‌داند و به همین دلیل هم با ساخت شهرک‌های یهودی نشین در این مناطق مخالف است.

در 31 ژوئیه 1980 با تأیید کنست پایتختی (مجلس اسرائیل که سال‌هاست در اورشلیم یا همان بیت‌المقدس واقع است) اورشلیم طبق مرزهای تعیین شده توسط دولت اسراییل در سال 1967، به یک اصل قانونی در حقوق اسراییل تبدیل شد.

در پاسخ شورای امنیت سازمان ملل متحد طی قطعنامهٔ 478 در همان سال اسراییل را برای اتخاذ این قانون سرزنش کرد، و تأکید کرد که این مخالف قانونهای بین‌المللی است، و از اطلاق پذیری کنوانسیون 1949 ژنو بر بخش غربی اورشلیم جلوگیری نخواهد کرد، زیرا این شهر جزء فرمانداری اورشلیم تحت قدرت ملی فلسطین پنداشته می‌شود. سازمان آزادی‌بخش فلسطین مرکزی را در بخش شرقی اورشلیم اداره می‌کرد که به دستور وزارت کشور اسراییل بسته شد.

تنش پایتخت اسرائیل و شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

دونالد ترامپ ریاست جمهوری آمریکا در تاریخ 6 دسامبر 2017 میلادی با توجه به مصوبهٔ سال 1995 کنگره ایالات متحده دربارهٔ انتقال سفارت این کشور به اورشلیم، دستور اجرایی شدن این مصوبه را صادر کرد و این شهر را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت.

در انتشار این خبر ترامپ اشاره‌ای به تقسیم اورشلیم غربی و قدس شرقی به عنوان پایتخت اسرائیل و فلسطین نکرده و بی‌بی‌سی فارسی با لحنی بی‌پرده به نقل از وی گفت: «دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا بیت‌المقدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت». این لحن ترامپ باعث بالا گرفتن تنش‌ها بین دو طرف اسلامی و یهودی شد.

بلافاصله با انتشار گفته‌های ترامپ صداهای فارسی‌زبان مطرح اسرائیل در بی‌بی‌سی فارسی به موضوع تقسیم بیت‌المقدس بین اسرائیل و فلسطین اشاره کردند.

ترامپ در سخنانش تأکید کرده بود که رسمی شدن بیت‌المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل برای آمریکا، موضع‌گیری کاخ‌سفید به نفع یکی از طرفین درگیر نیست و تصمیم نهایی دربارهٔ مرزبندی و تقسیم بیت‌المقدس با اسرائیل و فلسطینیان است.

به رسمیت شناختن یا نشناختن مرزهای 1967 اسرائیل

حسین علیزاده که دیپلمات سابق جمهوری اسلامی ایران است دربارهٔ اینکه برخی منکر وجود کشور اسرائیل می‌شوند گفت: دسامبر 2012 در دوران محمود احمدی‌نژاد، محمود عباس قطعنامه‌ای را در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به رای گذاشت که از نقشه تاریخی سرزمین فلسطین به نسبت 22 به 78 بین فلسطین و اسرائیل تقسیم می‌شد تا صلح برقرار شود که رای بسیاری آورد از جمله رای مثبت جمهوری اسلامی ایران به عنوان رئیس جنبش عدم تعهد در آن زمان که به 120 عضو جنبش عدم تعهد توصیه کرد که به طرح محمود عباس رای مثبت بدهند.

از طرفی افزود که سید علی خامنه‌ای نیز در گفته‌هایش مخالفتی با مرزهای 1967 برای تشکیل کشور فلسطین نداشته‌است چیزی که مورد تأیید حماس نیز می‌باشد و در اردیبهشت 1396 خالد مشعل گفته‌است: «در سند سیاسی جدید حماس آمده‌است که برپایی کشور مستقل فلسطین در مرزهای 1967 یک توافق ملی است» اما از طرفی به نقل از خبرگزاری‌های ایران در حالی که حماس فراخوان آشکار نابودی اسرائیل را حذف کرده همچنان کشور اسرائیل را به رسمیت نمی‌شناسد و سعی می‌کند که نزاع را به جای یهودیان (یا یهودیت) روی صهیونیسم (به گفته وی اشغالگر) متمرکز کند از این رو دیوید کیز سخنگوی نخست‌وزیر اسرائیل این رویکرد حماس را صلح‌آمیز ندانسته و حماس را در تلاش برای فریب جامعه جهانی برای کاهش فشارها می‌داند و کیز می‌گوید که حماس در تلویزیون عربی زبان خود و مسجد و مدرسه هر روز تبلیغ می‌کند که: «اسرائیل را از بین ببرید؛ و نسل یهودیان را باید از بین برد.»

از بین سرزمین‌های اشغال‌شده توسط اسرائیل بعد از 1967، در 1982 نیروهای دفاعی اسرائیل از شبه‌جزیره سینا عقب‌نشینی یک‌جانبه کرده و مطابق معاهده صلح اسرائیل و مصر این منطقه دیگر اشغالی شناخته نشد.

همچنین در سپتامبر 2005 به‌طور یک‌جانبه اعلام آزادی نوار غزه را اعلام کرد اما تا سال 2009 به گزارش سازمان عفو بین‌الملل اسرائیل کنترل حریم هوایی غزه، آب محلی، برق و ارتباطات آن را در دست داشته و خروج و ورود کالا و مردم به صورت هوایی یا دریایی از غزه و مرز آن با مصر را کنترل می‌کند همچنین حمله‌های کنترل شده در غزه از جمله دستگیری مردان تحت تعقیب یا عملیات‌هایی اصطلاحاً کشتارهای هدف‌گیری‌شده که در حملات هوایی حجم بالایی از غیرنظامیان نیز در آن گزارش شدند و همچنان از سوی سازمان ملل، آمریکا، بریتانیا و غیره همچنان نیروی اشغالگر در نوار غزه شناخته می‌شود اگرچه اسرائیل انکار می‌کند.

ضمیمه شرق اورشلیم و بلندی‌های جولان به اسرائیل توسط هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشد (قطعنامه 497 سازمان ملل).

پیش از این اظهارات ترامپ به ویژه در دولت اوباما طی سال‌های گذشته زمانی که توافق صلح بین فلسطینیان و اسرائیل با تشکیل کشور و دولت فلسطین پررنگ شده بود شعار خمینی مبنی بر «اسرائیل باید از صفحه روزگار محو شود.» در آستانه نوروز 1395 روی موشک‌های مانور موشکی سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران قرار داده شد و جمهوری اسلامی از هر گونه ارتباطات ورزشی یا رفت‌وآمد با اسرائیل ممانعت کرد.

اشغال بخش فلسطینی توسط اسرائیل

اسرائیل از 1980 منطقه شرقی اورشلیم بزرگ که به بخش فلسطین اشغالی معروف است را رسماً به خاک خود اضافه کرد اما مورد تأیید جامعه جهانی قرار نگرفت. شهر قدیمی که هیکل سلیمان در آن است از نظر یونسکو متعلق به هیچ کشوری (نه فلسطین نه اسرائیل) نمی‌باشد و در مرز اورشلیم شرقی و غربی واقع است.

یونسکو سال 2011 مجدد تأکید کرد که موضع خود را تغییر نداده و مطابق با قطع‌نامه‌های سازمان ملل متحد منطقه شرقی اورشلیم را منطقه فلسطینی اشغالی از اورشلیم مدرن یا بزرگ عنوان کرد که معضل کلی اورشلیم باید در مذاکرات دوطرفه قطعی حل شود. از زمان اشغال منطقه شرقی توسط اسرائیل شهرک‌سازی در این منطقه از شهر مقدس ادامه داشته‌است.

ترامپ و اسرائیل در تضاد با سازمان ملل

دسامبر 2017 پاپ فرانسیس و دبیرکل سازمان ملل متحد، آنتونیو گوترش مخالفت اکید خود را با تصمیم یک‌طرفه ترامپ عنوان کردند. شورای امنیت سازمان ملل پیش‌نویس قطعنامه‌ای را مبنی بر تجدیدنظر در تصمیم کاخ سفید مطرح کرد که با موافقت تمام اعضا مواجه شد اما توسط آمریکا وتو شد (حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد) و بنیامین نتانیاهو در پیامی ویدئویی از ترامپ و هیلی تشکر کرد. نیکی هیلی، سازمان ملل را به دشمنی با اسرائیل متهم کرد.

مراکز آموزشی شهر اورشلیم یا قدس فلسطین

دانشگاه عبری اورشلیم بر بالای تپه‌ای به نام کوه اسکوپوس قرار دارد. این دانشگاه، یکی از برترین دانشگاه‌های اسرائیل است.

مرکز درمانی هداسا، از بیمارستان‌های دانشگاهی اسرائیل و یکی از برترین بیمارستان‌های اسرائیل است که بر بلندی‌های کوه اسکوپوس در اورشلیم واقع شده‌است.

دانشگاه قدس نیز دانشگاهی فلسطینی است که در قسمت شرقی شهر اورشلیم واقع شده‌است.

کتابخانه ملی اسرائیل با 5 میلیون نسخه دارایی، مالک بزرگ‌ترین کتابخانه جهان به زبان عبری نیز در شهر اورشلیم واقع شده‌است.