کشاورزی در ایران چگونه است ؟

آسمونی : ایران نخستین کشور دنیاست که در آن کشاورزی و زراعت آغاز گردیده‌است.تقریباً یک سوم زمین‌های ایران قابلیت کشاورزی را دارند اما به دلیل خاک نامرغوب و نامناسب بودن توزیع آب در بیشتر نواحی، در اکثریت زمین‌های قابل کشت در ایران کشت و زرعی انجام نمی‌شود. فقط 12٪ از وسعت ایران تحت عملیات کشاورزی می‌باشند (شامل باغات، تاکستان‌ها و زمین‌های قابل کشتکاری) اما کمتر از یک سوم از زمین‌های قابل کشتکاری تحت آبیاری بوده و مابقی تحت کشاورزی خشک می‌باشند. شمال و شمال‌غرب ایران دارای خاک حاصلخیز هستند.

ایران در زمینه کشاورزی و باغداری، در خصوص برخی تولیدات دارای رتبه‌های بالایی است. بنا بر آمار سال 2007، این کشور در تولید خیار در جهان دارای مقام دوم، بادام مقام چهارم، سیب مقام پنجم گیلاس سوم، انجیر مقام سوم،پسته مقام اول،طالبی مقام چهارم، گردو مقام چهارم، زردآلو مقام دوم،خرما مقام دوم، نخود مقام چهارم،هندوانه مقام پنجم،می‌باشد.

ایران نخستین کشور دنیاست که در آن کشاورزی و زراعت آغاز گردیده‌است و انسان اولیه برای اولین بار در فلات ایران به کشت و آبیاری و پرورش دام مشغول شده‌است. در قرن اول پیش از میلاد ایرانی‌ها همه درختان میوه‌ای که در یونان کشت می‌شده (به استثنای زیتون) کشت می‌کرده‌اند. با هجوم اسکندر کشاورزی ایران رو به زوال گذاشت و بسیاری از مزارع از بین رفت و این وضع تا زمان به حکومت رسیدن اردشیر بابکان ادامه یافت. ساسانیان به بازسازی قنات‌ها و تشویق و گسترش کشاورزی، باغبانی و دامپروری پرداختند. پس از ساسانیان تا حمله مغول، کشاورزی ایران به تناوب دچار رکود (در زمان بنی امیه) و پیشرفت (در زمان بنی عباس و حکومتهای محلی) گردید.

دانشمندان این سرزمین در خلال مطالعه درباره ویژگی دارویی گیاهان به امور کاملاً فنی نیز می‌پرداختند و دستگاه‌هایی برای بهره برداری از آب تهیه دیدند که از آن جمله می‌توان چرخ چاه خودکار را نام برد.

رتبه‌های جهانی تولید محصولات کشاورزی

رتبه 1 در تولید : زعفران، پسته، خاویار، زرشک، میوه توتی انار

رتبه 2 در تولید : زرد الو، خرما

رتبه 3 در تولید : هندوانه، گیلاس، طالبی، سیب، خیار

رتبه 4 در تولید : گوسفند، میوه جات، به، پشم، بادام، گردو

رتبه 5 در تولید : سبزیجات، رازیانه، نخود

رتبه 6 در تولید : آجیل، شیر گاو، گوجه فرنگی

رتبه 7 در تولید : انگور، پیاز، آلبالو، کیوی، شیر گوسفند

رتبه 8 در تولید : ادویه جات، هلو، نارنگی، لیمو (زرد و سبز)، پرتقال، شیر بز، کدو، کدو تنبل، خرچه میوه‌ای که در آذربایجان غربی می‌روید

رتبه 9 در تولید : عدس

رتبه 10در تولید : خرمالو، چای، عسل

آبیاری و زمین‌های تحت کشت

با وجود اینکه ایران کشور وسیعی است، رویهم‌رفته خاک ایران برای کشاورزی در ابعاد بزرگ آنچنان مناسب نیست. تنها 12٪ از مساحت ایران یعنی کمتر از 200 هزار کیلومتر مربع تحت عملیات کشاورزی می‌باشد. هنوز 63٪ زمین‌های با ظرفیت کشت و زرع دست نخورده هستند. در ایران از 50٪ تا 60٪ ظرفیت و استعداد زمین‌هایی که تحت عملیات کشاورزی است (185 هزار کیلومتر مربع) استفاده می‌گردد. در ایران هم زمین‌های نیاز به آبیاری و هم زمین‌های باران-سیر وجود دارد. زمین های زیر کشت ایران در حدود شانزده میلیون هکتار برآورد میشود و از این زمینها حدود نیمی از آن کشت آبی و نیمی دیگر به صورت دیم کشت میشود.

واردات و صادرات

ارزش تجارت محصولات غذایی و کشاورزی ایران در سال 1392-1391 بالغ بر 18 میلیارد و 412 میلیون دلار بوده و از این مقدار 5٫2 میلیارد دلار مربوط به صادرات غذایی و کشاورزی و 13 میلیارد و 214 میلیون دلار نیز مربوط به واردات محصولات غذایی و کشاورزی کشور بوده است.

10 محصول عمده صادرات غذایی و کشاورزی کشور در سال 1392-1391 به شرح زیر بوده است:

انواع پسته خندان (706٫3 میلیون دلار)، رب گوجه فرنگی (169٫9 میلیون دلار)، مغز پسته تازه یا خشک (151٫4 میلیون دلار)، ماست بجز فراورده‌های تعذیه کودکان شیرخوار (144٫7 میلیون دلار)، بستنی و سایر شربتهای یخ‌زده حتی دارای کاکائو (140٫9 میلیون دلار)، شیرینی همچنین شکلات سفید بدون کاکائو (137٫8 میلیون دلار)، تیزابی بی‌دانه انگور خشک کرده (133٫6 میلیون دلار)، هندوانه (130٫1 میلیون دلار)، بیسکویتهایی که به آنها مواد شیرین‌کننده افزوده‌اند (127٫2 میلیون دلار) و پنیر (125٫1 میلیون دلار).

10 محصول عمده واردات غذایی و کشاورزی کشوردر سال 1392-1391 به شرح زیر بوده است:

برنج (2٫3 میلیارد دلار)، کنجاله سویا (1٫827 میلیارد دلار)، دانه ذرت دامی (1٫526 میلیارد دلار)، دانه سخت گندم (1٫273 میلیارد دلار)، شکر تصفیه نشده (832٫2 میلیون دلار)، روغن خام سویا (765٫6 میلیون دلار)، پالم اولئین (637٫8 میلیون دلار)، قطعات گوشت بی استخوان یخ زده از نوع گاو (378٫6 میلیون دلار)، موز سبز تازه یا خشک کرده (352٫8 میلیون دلار) و کره بسته‌بندی شده به صورت بسته‌های بیش از 500 گرم (268٫2 میلیون دلار).