همه قهرمانان جام ملت های آفریقا (بخش سوم)

جام ملت های آفریقا 2023 با میزبانی ساحل عاج در حال برگزاری است. به همین بهانه مروری داریم بر آنچه در ادوار گذشته این مسابقات رخ داده است. بخش های اول و دوم این تاریخچه را در مقاله های پیشین آسمونی بخوانید.

1976 / اتیوپی

نهمین دوره مسابقات قهرمانی آفریقا از نوزدهم فوریه تا 14 مارس در اتیوپی برگزار شد. مسابقات در دو گروه چهار تیمی انجام شدو امتیازات زیر کسب شد.

گروه اول: گینه (5) مصر (4) اتیوپی (3) اوگاندا (0)
گروه دوم: مراکش (5) نیجریه (4)سودان (2) زئیر (1)

برای نخستین‌بار چهار تیم حاضر در نیمه نهایی، بازی‌های خود را به صورت دوره‌ای برگزار کردند و نتایج زیر را رقم زدند.

گینه (1ـ1) نیجریه / مراکش (2ـ1) مصر/ مراکش (2 ـ1) نیجریه

گینه (4ـ2) مصر/ نیجریه (3ـ2) مصر/ مراکش‌ (1ـ1) گینه

به این ترتیب مراکش نخستین کشوری بود که بدون پیروزی در برابر تیم دوم تورنمنت، قهرمان جام شد! در این مسابقات 18  بازی برگزار شد و 54 گل نیز به ثمر رسید.

1978 / غنا: پایان عمر جام عبدالله سالم

 وقتی غنا به میزبانی دهمین دوره جام ملت های آفریقا برگزیده شد، پیش‌بینی می‌شد که در پایان این دوره، تکلیف جام نقره‌ای عبدالعزیز عبدالله سالم مشخص خواهد شد. این جام به نام اولین رئیس CAF لقب گرفته بود که مصری بود. مسابقات از پنجم تا 16 مارس برگزار شد و تیم‌ها امتیازات زیر را کسب کردند:

گروه اول: غنا (5) نیجریه (4) زامبیا (3) ولتای علیا (0)
گروه دوم: اوگاندا (4) تونس (4) مراکش (3) کنگو برازاویل (1)

در نیمه نهایی غنا با یک گل تونس را شکست داد و اوگاندا (2ـ1) نیجریه را از پیش روی برداشت. اما مسابقه رده‌بندی فرجام خوشی نداشت. مسابقه تا دقیقه 42  با تساوی (1ـ1) پیش می‌رفت که با بیرون کشیدن تونس از میدان، نیمه کاره ماند و طبق مقرّرات، نیجریه به پیروزی (2ـ0) دست یافت. غنا هم با دو  گل اوپوکو آفری یی یه اوگاندا را (2ـ0) شکست داد و اولین تیمی لقب گرفت که در فتح جام هت تریک کرده است. جالب بود که در دهه 70  پنج تیم مختلف فاتح این بازی‌ها شدند!

1980 / نیجریه

قبل از آغاز دوازدهمین دوره بازی‌های جامی با عنوان جام اتحاد آفریقا Africa unity cap توسط هیأت عالی ورزش آفریقا به کنفدراسیون فوتبال این قاره اعطا شد تا به جای جام قبلی مورد استفاده قرار گیرد. این جام شامل قطعه‌ای استوانه‌ای بود که حلقه‌های المپیک در بالای نقشه‌ای از قاره آفریقا ـ که روی قطعه حکاکی شده بود ـ قرار داشت. البته کمتر ظرافتی بر روی این استوانه دیده می‌شد و آن‌چه بیشتر به چشم می‌آمد، هیبت این جام بود! این دوره از هشتم تا 22 مارس در نیجریه برگزار شد و در دو گروه، تیمها امتیازات زیر را کسب کردند.

گروه اول : نیجریه (5) مصر (4) ساحل عاج (2) تانزانیا (1)
گروه دوم : الجزایر (5) مراکش (3) غنا (3) گینه (1)

در گروه دوم دو تیم مراکش و غنا حتی تفاضل گلی یکسان داشتند. اما گل زده بیشتر زمینه صعود مراکش را فراهم آورد. هر چند که آنها در نیمه نهایی با یک گل از نیجریه باختند و حریف مصر شدند که پس از تساوی (2-2) در ضربات پنالتی (2-4) از الجزایر باخته بود. تیم مراکش با مربیگری ژوست فونتن ( ستاره تیم ملّی فرانسه در جام جهانی 1958 ) در دیدار رده‌بندی (2-0) پیروز شدند و عنوان سوم جام را به خود اختصاص دادند. نیجریه میزبان نیز سه گل به الجزایر زد و قهرمانی خود را جشن گرفت. در این جام در 16 بازی 35 گل به ثمر رسید و میانگین 2.19 گل برای هر بازی به جای ماند. ضمن آن‌که کریستین چوگوو نیجریه‌ای بهترین بازیکن تورنمنت شد.

1982 / لیبی

سیزدهمین دوره مسابقات با قحطی گل مواجه شد تا جایی که در 16 بازی تنها 32 گل به ثمر رسید. از نکات جالب این دوره از رقابت‌های جام ملت های آفریقا نتایج تیم کامرون بود. حذف با 3 تساوی، 1 گل زده و 1 گل خورده. نتایجی که عیناً چند ماه بعد در جام جهانی اسپانیا نیز تکرار شد! در این بازی‌ها در دو گروه امتیازات زیر کسب شد:

گروه اول : لیبی (4) غنا (4) کامرون (3) تونس (1)
گروه دوم : الجزایر (5) زامبیا (4) نیجریه (2) اتیوپی (1)

در نیمه نهایی لیبی (2-1) زامبیا را شکست داد. اما تساوی (2-2) غنا و الجزایر کار را به وقت اضافی کشاند تا برد (3-2) غنا پرگل‌ترین دیدار تورنمنت را رقم بزند! غنایی‌ها در فینال نیز مقابل میزبان (1-1) مساوی شدند.  اما در ضربات پنالتی در 8 ضربه به برتری (7-6) دست یافتند و برای چهارمین بار قهرمان قاره سیاه شدند. این نخستین باری بود که یک تیم دیدار فینال را به لطف ضربات پنالتی برنده می‌شد. زامبیا نیز (2-0) الجزایر را شکست داد و سوم شد. در این دیدارها جورج الحسن غنایی با 3 گل، برترین گلزن و فوزی العیساوی از لیبی برترین بازیکن تورنمنت لقب گرفتند.

1984 / ساحل عاج

موج مهاجرت بازیکنان آفریقایی به لیگ‌های اروپایی ـ که از چند سال قبل آغاز شده بود ـ لحظه به لحظه سرعت می‌گرفت. درخشش آفریقایی‌ها در جام جهانی 1982 توجه جهانیان را به فوتبال آفریقا جلب کرده بود و این امر کیفیت رقابت‌های جام ملت های آفریقا 1984 را افزایش داد. دو شهر آبیجان و بوآکه از چهارم تا 18 مارس پذیرای برترین‌های قاره سیاه بودند و در پایان دور گروهی، امتیازات زیر رقم خورد:

گروه اول: مصر (5) کامرون (4) ساحل عاج (2) توگو (1)
گروه دوم: الجزایر (5) نیجریه (4) غنا (2) مالاوی (1)

هر دو دیدار نیمه‌نهایی به ضربات پنالتی کشیده شد و کامرون (5-4) الجزایر را شکست داد و نیجریه پس از تساوی (2-2) مقابل مصر، این تیم را (8-7) بُرد. دو دیدار پایانی جام نیز (3-1) خاتمه یافت. الجزایر تیم شگفتی‌ساز جام جهانی 82 به لطف گلهای رباح ماجر و الاخضر بلومی ستارگان خود در آن جام، دیدار رده‌بندی را پیروز شد و شیرهای رام‌نشدنی کامرون نیز با همین نتیجه نیجریه را شکست داد و اولین قهرمانی خود در آفریقا را جشن گرفتند. در این دیدارها تعداد گلها به 39 افزایش یافت و میانگین گل به 44/2 رسید. طاهر ابوزید مصری با 4 گل برترین گلزن رقابت‌ها شد و تئوفیله آبه‌گا کامرونی عنوان برترین بازیکن رقابت‌ها را به دست آورد.