اقدامات برجسته حضرت خدیجه سلام الله علیها

حضرت خدیجه (س) از خاندانی اصیل و ممتاز بنابر ادله تاریخی 68 سال قبل از هجرت در مکه به دنیا آمد. اگر می‌خواهید با اقدامات برجسته حضرت خدیجه سلام الله علیها آشنا شوید این بخش آسمونی را بخوانید چرا که در این مطلب به معرفی اقدامات برجسته ایشان پرداخته‌ایم.

اقدامات برجسته حضرت خدیجه سلام الله علیها

حضرت خدیجه (س) به دلیل منش ارجمند و شخصیت ویژه به لقب هایی مفتخر گردیده که هر یک از القاب ترجمان بینش و منش والا و نشانگر بعدی از ابعاد چندگانه شخصیت ایشان است. برخی از القاب وی به استناد روایات، طاهره، مبارکه، صدیقه، زکیه، راضیه و کبری است. حضرت خدیجه (س) دارای کنیه‌هایی نیز بودند از جمله ام الزهرا، ام الصعالیک، ام الیتامی و ام المومنین.

حضرت خدیجه (س) از خانواده اشراف بود و میراثی داشت که آن را سرمایه نمود و به شرط مضاربه در کاروان بازرگانی «قریش» تجارت می‌کرد. ثروت او به اندازه ای بود که در عصر جاهلیت او را «بانوی قریش» می‌نامیدند. حضرت خدیجه (س) بر اثر تدبیر و سعی و کوشش در تجارت و امور اقتصادی و هوشمندی توانسته بود از ثروتمندان عصر خود باشد اما ناگفته نماند که هدف خدیجه (س) در تجارت، ثروت اندوزی نبود و هرگز تجارت را به عنوان وسیله‌ای برای کسب درآمدهای سرشار اما نامشروع به کار نبرد. ایشان هرگز در پی سودجویی و منفعت‌طلبی‌های شخصی و بی‌رویه نبود، بلکه تا سر حد امکان به درماندگان و یتیمان کمک می‌کرد و همان‌طور که ذکر شد او را به عنوان «ام‌الصعالیک» و «ام الیتامی» می‌خواندند و سرانجام نیز همه اموالش را در راه اسلام صرف کرد.

حضرت خدیجه(س) هر چه داشت را به پیغمبر اسلام (ص) بخشید و آن حضرت نیز به اعتراف دوست و دشمن کسی نبود که مال و ثروت بیاندوزد و چیزی برای روز مبادا نگه دارد و هر کس به او روی می‌آورد، دست خالی بر نمی‌گشت.

زمانی که بیست و پنج سال از عمر شریف پیامبر اکرم (ص) گذشته بود، ایشان با حضرت خدیجه (س) ازدواج نمود. ثمره این ازدواج پرخیر و برکت بنا به روایات تاریخی، شش فرزند است که شامل چهار دختر و دو پسر بوده‌اند.

حضرت خدیجه (س) که یار غمخوار پیامبر (ص) پیش از بعثت بود، پس از آن هم با تمام وجود حامی افکار و اندیشه‌های توحیدی او محسوب می‌شد. ایشان در حساس‌ترین شرایط زندگی پیامبر اسلام (ص)، چه آن زمان که وجود مبارکش در آستانه نزول وحی قرار داشت و همه چیز دگرگون شده بود و چه آن زمان که وحی الهی بر قلب پاکش نازل می‌شد و جهانی را به لرزه در می‌آورد، همواره رسول اکرم (ص) را به خوبی درک می‌کرد، آن حضرت را به درستی می‌شاخت و به امتیازات آن حضرت، پی برده بود. رسالت او را به روشنی فهمید و آن را با تمام جانش پذیرفت و با همه توان خود در راه تثبیت و گسترش آن ایستادگی کرد و به راستی که کمتر کسی می‌تواند این چنین حساس، فهمیده، باکمال و عمیق، عالم و واقع‌بین باشد.

در تاریخ پرفراز و نشیب اسلام، کمتر کسی از جامعه زنان، چون حضرت خدیجه کبری درخشیده است. خدیجه (س) بانویی است که بزرگترین افتخارش همسری پیامبر اکرم (ص) است. ایشان چنان شخصیتی داشت که حتی سال‌ها پس از رحلت او، پیامبر اکرم (ص) هر گاه نام او را می‌شنید اشک بر گونه‌اش جاری می‌شد.

یکی از امتیازات و ویژگی‌های برجسته حضرت خدیجه (س) انتخاب شایسته و بایسته و هوشمندانه او و پیشتازی‌اش در گزینش اسلام و گرایش به پیام زندگی‌ساز و عدالت‌آفرین آسمانی است که تحسین‌برانگیز و تاریخ‌ساز و الهام‌بخش است. اسلام آوردن خدیجه (س) بر آغاز دعوت عمومی پیامبر اکرم مقدم بوده است و حضرت خدیجه (س) نخستین کسی بود که مسلمان شد.

آنچه از احادیث، روایات و اعترافات علماء و دانمشندان اسلامی و همچنین شواهد تاریخی به دست آمده این است که حضرت خدیجه (س) در پذیرفتن اسلام جز پیشگام‌ترین افراد و به اصطلاح قرآن «السابقون الاولون» هستند که در صدر اسلام ملاک مهمی برای فضیلت و برتری بوده است.

حضرت خدیجه (س) برای تقویت ایمان و اطمینان قلبی‌اش، تلاش‌های فراوانی در جهت معرفت، شناخت کمالات، روحیات و صفات پیامبر (ص) انجام دادند و در زمینه‌ها و ابعاد مختلفی حامی اسلام و پیامبر (ص) بودند.

نقش فرهنگی ـ اجتماعی حضرت خدیجه (س)

• تصدیق پیامبر اکرم (ص)

یکی از راه‌های مبارزه قریش و دشمنان پیامبر (ص) برای خدشه‌دار کردن چهره ملکوتی حضرت رسول (ص)، توسل به حربه تهمت بود. تهمت‌هایی مانند دروغگویی و جنون که قرآن در آیات زیادی به این تهمت‌ها اشاره می‌کند. از جمله اقداماتی که حضرت خدیجه (س) در زمینه فرهنگی و اجتماعی انجام داد تصدیق و تأیید پیامبر (ص) بود و این یکی از کارهای مهمی است که دارای آثار مثبت زیادی در جهت پیشبرد اهداف مقدس پیامبر (ص) و ناکامی دشمن و ایجاد سستی و تزلزل در عقاید خرافی آنان داشته است. اهمیت تصدیق پیامبر (ص) توسط خدیجه (س) زمانی آشکارتر می‌شود که بدانیم تصدیق پیامبر در آن شرایط سخت و دشوار چقدر باارزش بوده است.

• کمک های روحی و روانی به پیامبر (ص)

یکی دیگر از اقدامات فرهنگی و معنوی حضرت خدیجه (س) همکاری با پیامبر (ص) جهت زدودن و یا حداقل کم‌کردن فشار ناراحتی‌ها و مشکلاتی است که به شخص پیامبر (ص) تحمیل کرده بودند.

• کاهش نگرانی های پیامبر اسلام (ص)

وقتی که وحی بر محمد (ص) نازل شد، ایشان از جلال و جبروت خدا از حال رفت. حضرت خدیجه (س) تا آخرین لحظات حیاتشان دل‌آرام رسول الله و تسلی‌دهنده به ایشان بودند و با برطرف کردن غم و اندوه ایشان و تبدیل آن به نشاط و شادی مقوم قلب مبارک رسول الله بودند. خداوند به وسیله ایشان غم و اندوه آن حضرت را از بین می‌برد.

• تسکین دادن ناراحتی های ناشی از آزار دشمنان اسلام

حضرت رسول اکرم (ص) هنگامی که رسالت خود را آغاز کردند با دشمنی سرسختانه دشمنان اسلام مواجه گردیدند. در این میان فقط چند نفر بودند که از آن حضرت حمایت کردند که یکی از آن‌ها حضرت خدیجه(س) بود. 

• ارشاد و هدایت مردم به سوی خدا و پیامبر اکرم (ص)

یکی دیگر از کارهای فرهنگی حضرت خدیجه (س) تبلیغ و ارشاد مردم بود. او در مدتی که همسر پیامبر (ص) بود، با عمل و زبان مردم را به سوی حقیقت و کمال راهنمایی می‌کرد. حضرت خدیجه (س) همسر گرامی پیامبر (ص)، سه سال همراه پیامبر (ص) و علی (ع) در تبلیغ عملی - که یکی از موارد آن نماز و نیایش است - شرکت داشت و به این ترتیب جمعیت مسلمین رفته‌رفته افزایش یافت و زمینه برای دعوت علنی آماده گشت. علاوه بر تبلیغ عملی، خدیجه (س) در مواردی هم در بین بعضی از افراد به تبلیغ زبانی می‌پرداختند و به معرفی پیامبر (ص) و کمالات وی اقدام می‌کردند.

حمایت و نقش اقتصادی حضرت خدیجه (س)

پیامبر (ص) فرمود: "هیچ مالی هرگز به من سود نرسانید آن گونه که ثروت خدیجه برای من سود رسانید". نقش تاریخی و فداکاری‌های اقتصادی حضرت خدیجه (س) در یاری رسول الله (ص) که مشکلات فراوانی را از پیش پای ایشان برداشت و منجر به آرامش روحی ایشان گردید بسیار مشهود است.

پیامبر (ص) از اموال خدیجه (س) بردگان تحت شکنجه را خریداری می‌نمود و بدهکاران را از قید بدهکاری آزاد می‌کرد. به بینوایان و تهیدستان کمک می‌کرد و مسلمانانی را که از مکه به مدینه هجرت می‌کردند و مشرکان اموال آن‌ها را مصادره می‌نمودند، با مال خدیجه (س) بی‌نیاز می‌نمود تا خود را به مدینه برسانند.

از همه مهم‌تر در ماجرای محاصره اقتصادی قریش که مدت سه یا چهار سال به طول انجامید، همه اموال خدیجه (س) صرف حمایت از محاصره‌شدگان و رسول الله (ص) شد. بنابراین حمایت اقتصادی خدیجه (س) در واقع کلید مقاومت و شکستن این محاصره بود. حضرت خدیجه توانست با بذل مال خویش یاران اسلام را که در آغاز حیات خود، چون شاخه نو رسته بود در مقابل امواج خروشان دشمنان حفظ کند و زمینه رشد و شکوفایی اسلام و مسلمین را فراهم نماید و به استناد تاریخ رسول اعظم در مکه تا زمانی که خدیجه کبری زنده بودند در کفایت وسیع و بی‌نیاز از همه بودند.

حضرت خدیجه (س) با وجود مبارکش با ایثار و عطوفت و مهربانی و عشق، حامی وجود مبارک رسول الله بود و با انفاق مال خویش در راه استحکام و تحکیم اسلام موانع و مشکلات را از راه مسلمانان کنار زد. ایشان سخت‌ترین مشکلات را به خاطر حفظ ایمان به خدا و دفاع از اسلام و رهبر بزرگوار آن متحمل شد و از آن جا که از رسول الله حمایت همه‌جانبه داشتند و مایه آرامش و تسلی خاطر ایشان در برابر طوفان‌های حوادث سهمگین و اندوه‌های فراوان آغاز رسالت بودند، گویی که از تمام مسلمین حمایت کرده‌اند، چرا که راهنما و راهبر و مرشد و مریدشان را حمایت نمودند.

حضرت خدیجه(س) هر روز قدمی تازه در راه نیل به اهداف عالی اسلام برداشت و بالاخره در سال دهم بعثت بعد از سه سال محاصره در شعب ابی طالب این بانوی بزرگ و فداکار وفات یافت. حضرت خدیجه (س) از نظر ایمان و عقیده به جایی رسید که خدا و پیامبر (ص) و ملائکه او را دوست داشتند و بر ایمان او مباهات می‌کردند و او را افضل زنان پیامبر (ص) و به عنوان یکی از بزرگترین زنان جهان معرفی می‌نمودند.