زندگینامه مرحوم آیت الله عباس واعظ طبسی؛ نماینده ولی فقیه

مشخصات کلی عباس واعظ:

نام اصلی: عباس واعظ طبسی

زمینه فعالیت: نماینده ولی فقیه در خراسان

متولد: 1314

ملیت: ایرانی

بیوگرافی عباس واعظ:

نماینده ولی فقیه در خراسان، مدیر عالی حوزه علمیه خراسعباس واعظ طبسی (3 تیر 1314 در مشهد – 14 اسفند 1394 در مشهد) تولیت آستان قدس رضوی از انقلاب ایران در سال 1357 شمسی، نماینده ولی فقیه در خراسان، مدیر عالی حوزه علمیه خراسان، عضو مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام بود. طبسی که هم نماینده ولی فقیه در استان خراسان بود و هم عضو مجلس خبرگان رهبری ناظر بر عملکرد ولی‌فقیه، به روایت برخی از همشهری‌هایش قدرتی بیشتر از مقام‌های دولتی جمهوری اسلامی ایران داشت و برخی به کنایه او را والی خراسان می‌خواندند. برای معرفی شهردار مشهد و استاندار خراسان و سایر مقام‌های محلی، روسای دولت ناچار بودند نظر مساعد او را جلب کنند. او بیش از آن‌که به عنوان نماینده ولی فقیه یا عضو مجلس خبرگان رهبری شناخته شود، با آستان قدس رضوی و فعالیت‌های اقتصادی آن شناخته می‌شد.[1] عباس واعظ طبسی به پشتوانه درآمد حاصل از نذورات زائرین و وقف کنندگان آستان قدس رضوی و امان نامه خمینی مبنی بر معافیت مالیاتی آستان قدس، با ایجاد یک تشکیلات نظارتی منسجم اقتصادی این سازمان را به یکی از پر نفوذترین سازمانهای جمهوری اسلامی تبدیل کرده‌است که هم اکنون آستان قدس رضوی علاوه بر ایجاد تسهیلات فراوان برای زائران علی بن موسی الرضا مدیریت بزرگترین هلدینگ اقتصادی شرق کشور[2] را برعهده دارد.ان، عضو مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام بود. طبسی که هم نماینده ولی فقیه در استان خراسان بود و هم عضو مجلس خبرگان رهبری ناظر بر عملکرد ولی‌فقیه، به روایت برخی از همشهری‌هایش قدرتی بیشتر از مقام‌های دولتی جمهوری اسلامی ایران داشت و برخی به کنایه او را والی خراسان می‌خواندند. برای معرفی شهردار مشهد و استاندار خراسان و سایر مقام‌های محلی، روسای دولت ناچار بودند نظر مساعد او را جلب کنند. او بیش از آن‌که به عنوان نماینده ولی فقیه یا عضو مجلس خبرگان رهبری شناخته شود، با آستان قدس رضوی و فعالیت‌های اقتصادی آن شناخته می‌شد.[1] عباس واعظ طبسی به پشتوانه درآمد حاصل از نذورات زائرین و وقف کنندگان آستان قدس رضوی و امان نامه خمینی مبنی بر معافیت مالیاتی آستان قدس، با ایجاد یک تشکیلات نظارتی منسجم اقتصادی این سازمان را به یکی از پر نفوذترین سازمانهای جمهوری اسلامی تبدیل کرده‌است که هم اکنون آستان قدس رضوی علاوه بر ایجاد تسهیلات فراوان برای زائران علی بن موسی الرضا مدیریت بزرگترین هلدینگ اقتصادی شرق کشور را برعهده دارد.

اساتید:

عباس واعظ طبسی از محضر افرادی همچون محمدتقی ادیب نیشابوری، مدرس یزدی، حاج شیخ هاشم قزوینی، میرزا جواد آقا تهرانی، آیت الله میلانی، برخوردار گردید و فلسفه، فقه، اصول، کلام و سایر علوم اسلامی را نزد آنان با موفقیت آموخت.

سید حسین طباطبایی بروجردی واعظ طبسی را طلبه‌ای خوش فکر و به عنوان زبان حوزه‌های علمیه دانسته و با تقدیر و تفقد از ایشان نام می‌بردند.

وی به عنوان جایگاه عالی‌رتبه‌ترین مقام رسمی حوزه علمیه مشهد توانست شورای عالی حوزه علمیه خراسان را تشکیل دهد و حوزه علمیه این شهر را که ضلع سومی برای حوزه‌های علمیه قم و اصفهان محسوب می‌شود، به طور جدی گسترش دهد.

فعالیتهای انقلابی:

عباس واعظ طبسی به همراه علی خامنه‌ای و هاشمی نژاد روحانیونی بودند که هسته مرکزی فعالیتهای انقلابی در مشهد با محوریت حرم مطهر علی بن موسی الرضا (ع) را مدیریت می‌کردند.[12] وی شدیداً تحت تأثیر نواب صفوی بود و در طول سالهای 1331 تا 1334 در سخنرانیهای خود به مخالفت با رژیم پهلوی برخاست و سرانجام در سال 1334 مجدداً ممنوع المنبر شد و این منع تا هنگام سقوط رژیم پهلوی ادامه یافت.

عباس واعظ طبسی اولین بار در سال 1341 دستگیر و راهی زندان ساواک شد. چند بار قبل از این هم دستگیر شد اما منجر به زندانی نشد.

عباس واعظ طبسی در سال 1343 به همراه سیدحسن میردامادی نجف‌آبادی (از منسوبین علی خامنه‌ای)، سیدمحمود مجتهدی برادر آقای سیدعلی سیستانی مرجع تقلید و مرحوم مدرس یزدی نزد روح‌الله خمینی رفت و در جلسه‌ای با حضور خیل کثیری از مردم سخنرانی در خصوص اتفاقات 15 خرداد کرد. خمینی تحت تأثیر صحبتهای او به گریه افتاد و پس از آن دوباره در راه آهن قم دستگیر و به زندان قزل قلعه منتقل شد. در این دیدار امام خمینی در مورد ایشان گفت: من به شما از دو حیث ارادت دارم، بخاطر خودتان و به خاطر مرحوم والدتان، چه بسیار افرادی غیرمسلمان بودند که تحت تأثیر منطق و کلام مؤثر و پرجاذبه او به اسلام مشرف شدند و در کشورهای عربی موقعیت ویژه‌ای داشت.

عباس واعظ طبسی اولین بار در سال 1344 محمدجواد باهنر را در مراسمی که برای سخنرانی در رفسنجان دعوت شده بود ملاقات کرد. قبل از سخنرانی جلسه‌ای با باهنر داشت و موضوعات قابل طرح در سخنرانی را با یکدیگر مرور کردند. پس از سخنرانی به وی اعلام شد که ممنوع المنبر است. باهنر چند بار پس از انقلاب به مشهد آمد و از دانشگاه علوم اسلامی رضوی بازدید کرد و قرار بود در این دانشگاه به واعظ طبسی کمک کند کشته شد.

سمت‌ها:

عباس واعظ طبسی سمت‌های زیر را در جمهوری اسلامی ایران داشت:

• تولیت آستان قدس رضوی از انقلاب ایران در سال 1357 خورشیدی تاکنون،
• نماینده ولی فقیه در استان خراسان (رضوی، شمالی و جنوبی)
• مدیر عالی حوزه علمیه خراسان
• عضو مجلس خبرگان رهبری
• عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام

تولیت آستان قدس رضوی:

25 بهمن‌ماه 1357، توسط روح‌الله خمینی سرپرستی آستان قدس رضوی به واعظ طبسی محول شد. دو سال بعد یعنی در سال 1359، وی حکم تولیت آستان قدس رضوی را از روح‌الله خمینی دریافت کرد.[4]

حکم تولیت آستان قدس رضوی:

حکم انتصاب به تولیت استان قدس رضوی به شرح ذیل است: بسم الله الرحمن الرحیم/جناب آقای مستطاب حجت الاسلام جناب آقای عباس واعظ طبسی دامت افاضاته نظر به سابقه‌ای که جنابعالی در اداره امور آستان مقدس حضرت ثامن الائمه صلوات ا... و سلامه علیه و علی آبائه الطاهرین دارید و اعتمادی که دراین‌باره به جنابعالی می‌باشد به سمت تولیت آن آستانه مقدسه منصوب می‌شوید تا با کمال جدیت و به طور دقیق از متعلقات آنجا خصوصاً کتابخانه و خزینه و محتویات ضریح مقدس و موقوفات و سایر متعلقات آن آستان مقدس محافظت کامل را بفرمایید و از حیف‌ومیل و ضیاع اموال جلوگیری نمایید و حضرات خدام محترم با جنابعالی در این امر لازم تشریک مساعی خواهند نمود و آنچه لازم به تذکر است این مطلب می‌باشد که هیچ‌یک از نهادهای جمهوری اسلامی مانند جهاد سازندگی و همچنین وزارت ارشاد ملی و یا اشخاص عادی حق دخالت در موقوفات و سایر متعلقات آستان قدس را ندارد. از خدای تعالی موفقیت را در انجام وظایف الهی مسئلت دارم. والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته_18 جمادی الاولی 1400_15 فروردین ماه 1359 / روح ا... الموسی الخمینی

توسعه فضاهای زیارتی حرم امام رضا:

در طول دوران مدیریت واعظ طبسی بر آستان قدس رضوی فضاهای عبادی و زیارتی حرم امام رضا چندین برابر شد.

شکوه گسترش حرم امام رضا:

افزایش تصاعدی زائران، عدم گنجایش فضاهای باز و سرپوشیده حوزه حرم و رواق‌ها، عدم سهولت زیارت و آمد و رفت انبوه زائران و ... ، واعظ طبسی به عنوان تولیت آستان قدس رضوی را وا داشت به راه‌هایی فکر کند که ضمن در نظر گرفتن مسائل اجتماعی، فرهنگی زیارتی و خدماتی، بهترین و آرام‌ترین فضاهای لازم برای زیارت و نیایش زائران فراهم شود. روند احداث فضاهای زیارتی، فرهنگی و خدماتی به‌سرعت افزایش یافت، به‌گونه‌ای که طی سال‌های اخیر، حجم عملیات اجرایی بالغ بر پنج برابر بناهای قبل از پیروزی انقلاب اسلامی است. زیربنای اماکن در طول 12 قرن، حدود 12 هکتار بود، در صورتی که از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون به 90 هکتار رسیده است. احداث بناهای سرپوشیده و فضاهای باز جدید، همراه با توسعه و ترمیم بناهای گذشته، از رویکردهای اصلی این ساخت و سازها بوده، ضمن این‌که آستان قدس رضوی در این سال‌ها از توسعه فضاهای فرهنگی هم غافل نمانده است. با احتساب تلاش‌های اخیر، از آغاز پیدایش حرم تاکنون، 26 بنای سرپوشیده به نام رواق، 9 فضای باز به نام صحن و 4 مدخل ورودی به نام بست در اطراف مضجع شریف رضوی ساخته شده است.[16]

مدیریت موفق اسلامی:

عباس واعظ طبسی یکی از موفق‌ترین روحانیونی است که در مناصب مدیریتی در جمهوری اسلامی قرار گرفته است. وی با ایجاد جریان مدیریت موفق اسلامی به عنوان یک سبک مدیریتی جدید تمامی موفقیت‌های آستان قدس رضوی در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی را به این سبک مدیریت نسبت داد.

حفاظت و صیانت از موقوفات:

واعظ طبسی از همان ابتدای شروع کار در پست سرپرستی و سپس تولیت آستان قدس رضوی مهمترین وظیفه آستان قدس رضوی را حفاظت و صیانت از موقوفات امام رضا اعلام کرد؛ و در طول دوران تصدی پست تولیت آستان قدس رضوی با حفظ و حراست از اموال آستان قدس رضوی این را ثابت کرد.

ایجاد بزرگترین هلدینگ اقتصادی شرق کشور:

عباس واعظ طبسی با بهره‌گیری از معارف اهل بیت و سیستم مدیریتی که بعدها به مدیریت موفق اسلامی مشهور شد در طی سال‌های پس از پیروزی انقلاب 1357، به پشتوانه درآمد حاصل از نذورات زائرین و وقف کنندگان آستان قدس رضوی، با ایجاد یک تشکیلات نظارتی منسجم اقتصادی این سازمان را به یکی از موفق‌ترین سازمانهای جمهوری اسلامی تبدیل کرده‌است که هم اکنون آستان قدس رضوی علاوه بر ایجاد تسهیلات فراوان برای زائران علی بن موسی الرضا مدیریت بزرگترین هلدینگ اقتصادی شرق کشوررا برعهده دارد.

درگذشت:

آیت الله واعظ طبسی روز جمعه 7 اسفند 1394 پس از شرکت در انتخابات، دچار عارضه مغزی و وقفه تنفسی شد و به سرعت به اورژانس بیمارستان امام رضا مشهد انتقال داده شد .

سرانجام پس از یک هفته فرو رفتن در کمای عمیق، در ساعت 2 بامداد روز جمعه چهاردهم اسفند 1394 در سن 80 سالگی درگذشت. در پی درگذشت او، سه روز عزای عمومی در خراسان ها اعلام شد و تمام ادارات و مدارس مشهد شنبه 15 اسفند 1394 تعطیل شد.

مراسم تشییع جنازه و خاکسپاری او ساعت 9 صبح، شنبه 15 اسفند 1394 برگزار شد.

آیت الله خامنه ای ، رهبر انقلاب اسلامی بر پیکر ایشان نماز خواند ، در این مراسم سران قوا حضور داشتند. ایشان در رواق توحیدخانه در حرم امام هشتم شیعیان به خاک سپرده شد.