نقد فیلم وقتی پروانه شدم

دوشنبه 22 فروردین 1401

چکاوک شیرازی

وقتی پروانه شدم، رفتارهای غیر منطقی

فیلم "وقتی پروانه شدم" یکی از اعجازهای سینمای ایران است زیرا در عین این که فیلمی دراماتیک و یا شاید تراژیک است در عین حال صحنه های بسیار خنده داری هم آفریده است.
داستان فیلم وقتی پروانه شدم از این قرار است که‌ در پی یک درگیری خانوادگی بین زن و شوهری، مرد از پله ها سقوط می کند و می میرد.
خب تا این جا هنوز اتفاق خنده داری نیفتاده بلکه باید این صحنه بسیار هم غمگینانه باشد. اما این طور نیست بازی نه چندان خوب "میترا حجار" و پسر بچه ای که نقش پسر این خانواده را بازی می کند به حدی توی ذوق می زند و بیرون از فضا و داستان فیلم قرار گرفته است که بیننده کوچکترین احساس ناراحتی از دیدن این صحنه، پیدا نمی کند.
اما صحنه های خنده دار از این پس یکی پس از دیگری جلوی چشمان مخاطب رژه می روند.
در ابتدا که زن هیچ احساسی نسبت به این اتفاق ندارد. حتی اگر او از شوهرش تا سر حد انفجار هم متنفر بوده است در چنین شرایطی حداقل احساسی که دارد این است که شوکه شود. اما "میترا حجار" با صدا و‌ لحنی تصنعی فقط می‌گوید که خودش از پله ها افتاد!
بعد از آن شاهدیم که به صورت مداوم  شاید ده بار، جنازه ی شوهرش را از پله ها بالا و پایین می برد.

کاش فیلم سازانی که تصمیم به اتلاف وقت خودشان و مخاطبانشان دارند حداقل تحقیق کوچکی در این زمینه انجام دهند که پی ببرند اگر کسی جنازه ای را مدام از پله ها بالا و پایین ببرد و سرش را این ور و آن ور بکوبد، هنوز هم آثار کبودی روی سر و صورت او شکل می گیرد. دست کم جایی از پوست شکافته می شود.
این طور هم که از گفته ها پیداست جنازه ها بعد از سه روز متعفن می شوند به طوری که تحمل بوی آن غیر ممکن می گردد اما گویا جنازه ی "مرتضی" مومیایی شده است که تنها با چند بار اسپری کردن خوشبو کننده و دود کردن اسفند اثرات بو از بین می رود. همسایه ها هم متوجه ی چیزی نمی شوند.
اصلا همان که مادر و پسر جسد را با خود تا دم پنجره می برند که وانمود کنند مرتضی هنوز زنده است، خودش باعث‌ پخش شدن بو نمی شود؟
این ها قسمت خوب فیلم هستند که شاید اندک دقتی روی آن ها شده باشد.
مسئله ی مهم رفتار زن است که به حدی جنون آمیز و غیر منطقی است که به نظر می رسد شخصیت او را همان سر صحنه ی فیلمبرداری ساخته اند.
طوری با یک جسد رفتار می کند که انگار با عروسکش بازی می کند. از طرفی مدام بدگویی پدر مرده را جلوی بچه ی یتیمش می کند و از آن طرف پسرش را وا می دارد که جسد را ماساژ دهد که پدرش را خوشحال کرده باشد. کاری که باعث می شد مخاطب هر لحظه منتظر متلاشی شدن جسد شود.
اصلا می دانید چرا این زن و شوهر دعوایشان شد؟ دليلش هر چه بود اما با آن صحنه هایی که پسر از مادرش دید او از اين به بعد صد در صد تبدیل به یک قاتل جانی می شود!
ناگهان زن تصمیم می گیرد روی پای خودش بایستد. به بوتیک لوکسی برای کار مراجعه می کند. بوتیکی خوش سر و پز با فروشنده هایی مودب، اما مدیریت پاهایش را روی میز گذاشته و شعور و سواد حرف زدن ندارد.
زن با حقه ای که می‌زند!! در آن جا کاری می گیرد اما معلوم نیست این کار دقیقا چیست که وضع زندگی آن ها زیر و زبر می شود. با یک حساب و کتاب سر انگشتی هم می شود فهمید خانه ای که او می فروشد انقدری نیست که پولش به اجاره کردن پنت هاوس برسد و حقوق یک فروشنده هم کفاف دک و پز جدید او را نمی دهد.
یکی دیگر از صحنه های خنده دار این فیلم موتورسواری زن بود که معلوم نبود اصلا چرا این کار را کرده است. مثلا می خواست کسی به نبودن مرتضی شک نکند؟ مگر به همه نگفته بود که او به جنوب رفته؟
وقتی در نوشتن و ساختن يك فيلم انچنان دقت نمی شود نتیجه ای جز این ندارد که متاسفانه فیلمی ساخته می شود که نه تنها سازنده و اموزنده نيست، بلكه بد اموزی هم دارد.