نگاهى به فيلمنامه چاقوکشی (Knives out)، كارگاه فيلمنامه نويسى

يكشنبه 21 اذر 1400
چكاوك شيرازى

• چاقوکشی (Knives out)
• 2019
• آمریکا

"رایان جانسون" کارگردان و فیلم نامه نویس فیلم "چاقوکشی" با ایجاد شبکه ای از شخصیت ها به قهرمان اصلی داستان یعنی مارتا، كمك بزرگى می کند. مهم ترین شخصیت در داستان، شخصیت اصلی یا قهرمان است. او همان کسی است که با مساله ی اصلی داستان روبرو است و کنش را در تلاش برای حل مساله، پیش می برد.
اما در چنین فیلم هایی که شخصیت های زیادی دارد که به کمک قهرمان می آیند، هر شخصیت در خدمت هدف داستان قرار می گیرد. هر شخصیت کارکرد یا نقش ویژه ای دارد که به داستان برای تحقق هدف کمک می کند. حال هر کدام از این شخصیت ها به عنوانی خاص نامیده می شوند.

مثلا شخصیتی حریف قهرمان است و شخصیت دیگر متحد او. کاراکتری حریف در لباس متحد است و دیگری متحد در لباس حریف. همه ی این ها طوری طراحی می شوند که ما با خصوصیات اخلاقی کاراکتر اصلی بیشتر آشنا شویم و او را در برخورد با هر یک از آن ها بهتر بشناسیم. در این جا تصمیم داریم مطالب گفته شده را با کاراکترهای فیلم " چاقوکشی" تطبیق دهیم.

از قهرمان اصلی شروع می کنیم. "مارتا" که دختری کم سن و سال از خانواده ای مهاجر است، از پیرمردی ثروتمند پرستاری می کند. ما با او زمانی آشنا می شویم که در حال خواب دیدن است. نه از آن خواب هایی که در خیلی از فیلم ها دیده می شود و هدفی هم ندارد، بلکه ما در خواب مارتا به ماجرایی که شاهدش هستیم پی خواهیم برد ضمن این که با شخصیت پیرمردی که مارتا از او محافظت می کرد، از روی نوشته های روی لیوانش آشنا می شویم. روی لیوان نوشته شده که خانه ی من قوانین من... که ما را متوجه ی شخصیت خانواده دوست و خودخواه “هارلان “می کند.

شخصیت “هارلان “با توجه به کهن الگوها، شخصیت پدر،پادشاه است که خانواده را تحت لوای خود دارد اما در عین حال آن ها را به اطاعت از یک سری قوانین ظالمانه که فکر می کند برایشان سودمند است، مجبور مى كند. "مارتا "دختر مهربانی است که درگیر ماجرای قتل یا خودکشی "هارلان " مى شود. او هم ترسیده و هم برای از دست دادن "هارلان "به شدت ناراحت است. "هارلان "متحد "مارتا "است کسی که برای نجات او از جانش می گذرد و همه جوره هوای مارتا را دارد.

حریف مارتا، "رنسوم " نوه ی "هارلان " است. حریف در لباس متحد که تقریبا تمام اعضای خانواده چنین ویژگی ای دارند و متحد در لباس حریف کارآگاه خصوصی با بازی "دنیل کریگ "که در ابتدا معلوم نیست چه کسی او را استخدام کرده است، هم چنین خدمتکار خانواده "فرن". داستان فیلم خاطره ی کتاب " خانه ی کج" آگاتا کریستی را برایم زنده کرد. خانواده ای که پدربزرگ و بزرگ خانواده در آن جا به قتل می رسد و قاتل در میان اعضای خانواده ی او و نزدیکانش است.

ما در داستان های آگاتا کریستی تا آخرین لحظه فریب شواهدی را می خوریم که نویسنده برایم به جا گذاشته اما در پایان همیشه غافلگیر می شویم. چاقوکشی هم از این قانون تبعیت کرده بود، با این تفاوت که گام بسیار بلندی روی به جلو برداشته بود، و آن این که ما به طور دقیق و با جزییات اتفاقی را که در آن شب برای هارلان افتاد ،دیدیم. "مارتا "که داروی اشتباهی را تزریق کرده بود به "هارلان "گفت که تا ده دقیقه ی دیگر خواهد مرد، "هارلان "که می دانست اگر بفهمند که "مارتا "عامل کشته شدنش است، خانواده اش را به برزیل برمی گردانند، با دادن دستوراتی به "مارتا" راه نجات او را نشانش می دهد و در همان لحظه ی گلوی خودش را می برد.

هیچ شکی نمی ماند که چه اتفاقی افتاده اما کاراکتر "مارتا "دختری خوش قلب و رئوف طراحی شده پس داستان نمی تواند این گونه باشد. تمام کنش ها و واکنش هایی که "مارتا "انجام می دهد داستان را جلو می برد اما ظاهرا قرار است مارتا را به سمتی سوق دهد که "مارتا" از آن می گریزد. ضمن این که تمام اطلاعات لازم در مورد قاتل در طول فیلم به ما داده می شود و وقتی دوباره به فیلم بر می گردیم کدهای راهنما را در می یابیم اما این کدها آن قدر ظریف به کار رفته اند که حواس ما را به خودشان معطوف نمی کنند. به طور مثال وقتی که عنوان شد "رنسوم "به مراسم خاکسپاری نیامده اما در مراسم خواندن وصیت نامه شرکت کرده، کدی بود که به ما داده شد. اما چون این حرف ها را از زبان دایی "رنسوم "که از او بدش می آید می شنیدیم، به بدخواهی تعبیر می شدند نه چیز دیگر.

استفاده از شبکه ی شخصیت درست پیش می رود زیرا ارتباط شخصیت ها با یکدیگر هم به درستی تعریف شده و همه ی آن ها به قهرمان ختم می شود. فیلم بر خلاف کتاب های کارآگاهی خشک و مکانیکی نبود، بلکه پر از رنگ های شاد و شوخی های بانمکی بود که در تضاد با فضایی که قاعدتا غمگین انگیز است، بسیار جالب توجه می نمود. علاوه بر خصوصیات اخلاقی "مارتا"، او یک خاصیت فیزیکی هم دارد و آن این است که وقتی دروغ می گوید یا به دروغ فکر می کند استفراغ می کند.

از این خصوصیت به بهترین نحو در طول فیلم استفاده شده است خصوصا در جایی که تله ای برای قاتل کار گذاشته بودند و وقتی "مارتا" با دروغی از او اعتراف کرد، بلافاصله روی صورت قاتل بالا آورد. این صحنه هم استفاده از این خاصیت "مارتا "در طول فیلم را توجیه می کرد هم قاتل را غافلگیر کرد و هم جنبه ی کمدی بسیار لطیفی به صحنه داد.
"چاقو کشی" با رعایت قوانین فیلم نامه نویسی می تواند کارگاه آموزشی خوبی برای علاقه مندان باشد.