سه تابلو از عشق؛ در ستايش عشق هاى ناب جشنواره چهلم

دوشنبه 2 اسفند 1400
نویسنده: علی جعفرزاده

عشق عنصر اصيل و هميشه جذاب سينماست. همواره به تصوير كشيدن رابطه هاى عاشقانه از دغدغه هاى ناب و جدى فيلمسازان بوده كه در ميان انبوه مخاطبان نيز طرفدار داشته است. در سينماى ما هم اين سوژه جذاب و پركشش همواره دستمايه ساخت فيلم هاى زيادى بوده كه گاه درخشيده اند و گاه از ياد رفته اند. گذشته از تحليل تاريخى پديده عشق، به سه تصوير ناب از آن در چهلمين جشنواره فيلم فجر مى پردازيم:

1- فرهاد و پروانه (ملاقات خصوصى)
عشق - فريب - عشق

عشق "پروانه" و "فرهاد" در ملاقات خصوصى، عشقى آشنا از داستان هاى عاشقانه روزگار ما و منعقد شده در بسترى از مناسبات عصر مدرن است. رابطه اى كه در بستر صدا و گفتگوهاى پنهانى تلفنى شكل مى گيرد و روند بارورى اش در كشاكش درام، از آن قصه هاى همدلى برانگيز است كه خيلى ها در اطرافمان تجربه كرده اند. رضايت "پروانه" در گام به گام پيوستن به دنياى عاشقانه "فرهاد " در پس ديالوگ هاى دلنشين و مجنون وار او و بازى كم نقص "پريناز ايزديار "، كاملا باور كردنى مى نمايد. اين تا ميانه ماجراست. تا خط تيره نخست؛ تا جايى كه مواد مخدر به ميان مى آيد؛ جايى كه از فريب و باندى كه دختران را گول مى زند تا از آنها به عنوان طعمه حمل مواد مخدر در بستر اتاق هاى ملاقات خصوصى زندان استفاده كند، سخن گفته مى شود.

اين جاست كه كنش ابتدايى "فرهاد" در فرار از مسئوليت خويش و به گردن "پروانه" انداختن گناه و ترجيح آزادى به عشق، روى اعصاب مخاطب است و مايوسش مى كند؛ اما خط تيره ديگرى در ميان است. آنجا كه فرهاد در نهايت بى تيشه و كوه، شيرينى عاشقانه در زندان را به فرار ترجيح مى دهد و عشق چون نخى دور انگشت گره مى خورد.

2- نصيبه و رسول (نگهبان شب)
عشق - ترحم - عشق

عشق "نصيبه" و "رسول" در همان سكانسهاى آشناى ابتدايى و با حضور "نصيبه" در كارگاهى كه "رسول"، اين جوان ساده ى شهرستانى نگهبان آن است، شكل مى گيرد. خط آشناى داستانى فقر و طبقات فرودست، مى رفت كه عاشقانه ى نگهبان شب را به سمت قصه هاى آشناى فيلم هاى دهه هاى پيش ببرد؛ اما "ميركريمى "هوشمندانه، در بسترى از المان هاى سياسى و اجتماعى، خط تيره اى ميان عشق و ترحم مى گذارد. "نصيبه" فكر مى كند رسول دلش به حال او سوخته و بخاطر ناتوانى در شنيدن، او را براى ازدواج برگزيده و "رسول" نيز فقر و منزلت اجتماعى خويش را دليل ازدواج "نصيبه" با خود مى داند؛ و اين سوءتفاهم در ديالوگى درخشان ميان "نصيبه"و "رسول" به ميان مى آيد.

اما اين قصه به خط تيره بعدى وصل مى شود. از يادآورى رنگى شدن لبها با لواشك تا فداكارى "رسول" براى خوشحال كردن نصيبه و خانواده اش. اين عشق است كه بال پرواز (و در استعاره اى مدرن چتر پرواز) مى شود. عاشقانه اى ساده و به شدت همدلى برانگيز در روايتى آشنا.

3- صفيه و مهدى (موقعيت مهدى)
وظيفه - عشق - وظيفه

داستان واقعى از شخصى واقعى، در ميان داستانك هاى احتمالاً واقعى از دوران معاصر. موقعيت مهدى موفقيت خود را مديون اين واقع گرايى دراماتيزه شده است. قصه شكل گرفتن رابطه "مهدى" و "صفيه" در سكانس ابتدايى خواستگارى، فصلى مهم در بازآفرينى تصوير "مهدى باكرى" است در ذهن مخاطب؛ اينبار انگار وظيفه خطير حضور در جنگ و فرماندهى لشكر، خط تيره اى در كنار خويش مى بيند تا به يك قصه ى كوتاه و عميق عاشقانه پيوند بخورد؛ بازى هاى كاملا باورپذير و بدور از اكت هاى اضافه "هادى حجازى فر" و "ژيلا شاهى" در كنار ميزانسن هاى نوستالژيك و متناسب با فرم و تاريخچه، به همدلى مخاطب با اين قصه عاشقانه كمك شايانى كرده است. از اعتراض ظريف و عاشقانه "صفيه" به "مهدى" كه چرا نگاهم نمى كنى، تا همراهى او با چراغ گردسوز تا دم در با مهدى براى بدرقه او در شبى تاريك و بى روشنى.

در نور كم عشق در ميان آن همه توپ و تير و تفنگ، اين باز هم وظيفه است كه خط تيره اى در كنار عشق مى گذارد و قصه اى كه پيش از ديدن فيلم هم با جزئيات مى دانستى به كجا ختم خواهد شد.

پسا نوشت:

بى نياز از توضيح است كه اين دست نويس نه درباره مهمترين و نه درباره عاشقانه ترين تصاوير جشنواره چهلم است.

#على_جعفرزاده