شهر تنکابن کجاست؟

تنکابُن یا شهسوار یکی از شهرهای استان مازندران در شمال ایران است. این شهر از سمت غرب به شهرستان رامسر، از شرق به شهرستان چالوس، از جنوب به رشته‌کوه‌های البرز و از شمال به دریای خزر متصل است. مرکز این شهرستان شهر تنکابن است.

شهر تنکابن چهارمین شهرستان بزرگ مازندران است و پرجمعیت ترین شهرستان غرب مازندران است. وسعت این شهرستان 2140 کیلومتر است.

این شهرستان به عنوان مرکز جذب گردشگری مازندران تایید شده است. این شهر و شهرستان سرسبز لقب توریستی ترین، زیباترین و خوش آب و هواترین ناحیه شمالی رابرای خود به یدک می‌کشد. در سال 1385 در روزنامه اطلاعات به نام نگین درخشان شمال ثبت شد.. این شهرستان مرکز باغ‌های کیوی و پرتقال و چای است.. بزرگترین مرکز پروش و صادرکننده انواع گل ها و گیاه های زیبا و زینتی است.

مشخصات جغرافیایی

شهرستان تنکابن یکی از شهرستان‌های استان مازندران از نظر جغرافیایی در 52 درجه و 50 دقیقهٔ درازای خاوری و 49 درجه و 36 دقیقهٔ پهنای شمالی و 20 متر پایین تر از سطح دریای آزاد قرار دارد. شهر تنکابن درمسیر راه رشت – چالوس واقع شده و از شمال به دریای مازندران، از خاور به چالوس، از جنوب به سلسله جبال البرز و از باختر به شهرستان رامسر محدود می‌شود. براساس آخرین تقسیمات کشوری در سال 1391 مساحت این شهرستان بالغ بر 2140 کیلومتر مربع است. براساس آخرین آمار جمعیتی در سال 1389 جمعیت این شهرستان بالغ بر 202375 نفر بوده که از این رقم بالغ بر 48736 نفر جمعیت مرکز شهرستان تنکابن بوده است.

مسیرهای درسترسی به تنکابن عبارتند از: راه‌های ارتباطی تنکابن عبارتند از: راه تنکابن – رامسر به درازای 20 کیلومتر راه تنکابن – چالکرود به درازای 40 کیلومتر راه تنکابن – شانه تراش به درازای 43 کیلومتر

تاریخ ملی و مذهبی تنکابن

در مورد سکنه باستانی و بومی تنکابن باید گفت که آنها را منتسب به آماردها می‌دانند، در دوران بسیار کهن یعنی در زمانی که شاهنشاهان هخامنشی بر ایران فرمان می‌راندند، در کرانه جنوبی دریای خزر اقوام کادوسی و تپوری و آماردها می‌زیستند که پیوستگی نژادی آنها با نژادآریایی کاملاً مشخص نشده‌است. اما قدر مسلم، نژاد بومی این منطقه، به قبل از آریایی ها و حتی به انسان های نخستین که از آفریقا به اروپا و آسیا(گفتنی است که ابتدا به این منطقه عزیمت نمودند بعد به نقاط گوناگون دنیا مراجعت نمودند) آمده بودند، بر می گردد.

تپورها در مازندران و طبرستان، و کادوسی ها در گیلان سکونت داشتند. در مورد محل سکونت آمردها یاآماردهااطلاعات ما ناقص است. گروهی از مورخین محل سکونت آماردها را در نواحی کوهستانی بین آمل و تنکابن قلمداد کردند. چنین به نظر می‌رسد که محل سکونت آماردها بین دو طایفه کادوسی ها و تپورها بوده‌است، یعنی از آمل فعلی (رود اراز یا هراز) به طرف مغرب تنکابن تا دیلمان گیلان. کنت کورث در مورد مردها می‌نویسد: سربازان آماردی با لشکریان اسکندر مقدونی شجاعانه جنگیدند در جنگ گوگامل که آخرین جنگ داریوش سوم واسکندر بود تیراندازان چیره دست آماردی شرکت داشتند و رشادت بسیاری نشان دادند، پس از آنکه اسکندر پارس را غارت و شهرهای زیادی را ویران ساخت داخل ولایت ماردها شد، این قوم از مردمان دارای اخلاق و آداب خاصی بودند آنها مردمانی زحمتکش و دلیر بودند که اسکندر تنها و با تهدید به آتش زدن تمامی جنگل ها، موفق به تسلیم کردن آنها گردید و در ازای باز پس گرفتن اسبش(بوسیفال)، این مناطق را به حال خود واگذاشت. در دوره پادشاهان اشکانی، آمردهاازاستقلال داخلی برخوردار بودند و در مقابل قوای حکومت مرکزی ایران به شدت مقاومت می‌کردند. فرهاد اول شاهنشاه اشکانی سرانجام توانست آنها را پس از حدود 20 سال جنگ پیوسته و مقاومت، مغلوب و مطیع خود ساخته و تعداد زیادی از آنها را برای مرزبانی به قسمت شرقی کشور، بفرستد.پس از جابه جایی آمردها، به مرور زمان دیلمیان در این منطقه ساکن شدند و باقی‌مانده قوم مردها نیز در این قوم نوظهور و قدرتمند، ترکیب شدند. و پس از این تاریخ لفظ دیلم خاصه را به جهت وجه تمایز از دیلمان گیلان، برای این منطقه، به کار می رفته است.

در نتیجه بی گمان پیش از ورود و استقرار آریایی ها در این سرزمین، اقوام بومی در مناطق مختلف تنکابن می‌زیسته‌اند به ویژه استخوان هایی که در نواحی کوهستانی این منطقه پیدا شده، حاکی از آن است که اقوامی از آماردها (آمردها) در این دیار سکونت داشه‌اند. پس از ورود دین مبین اسلام به ایران نیز مردم این منطقه جز اولین کسانی بودند که خاضعانه و آگاهانه اسلام را پذیرفتند و جزء محبان اهل بیت و شیعه گردیدند؛ بطوریکه اولین حکومت های علوی در این منطقه شکل گرفت و مقابل دستگاه جبار سلسله عباسی به مبارزه پرداختند؛ از جمله سلسله آل بویه، اولین حکومتی بود که خلیفه عباسی وقت را شکست داد و بغداد را تصرف نمود و جشن ها و اعیاد و عزادارای های مذهبی را مرسوم نمودند. علاقه و شیفتگی مردمان این منطقه به اهل بیت به حدی بود که امروزه بیشترین بقعه متبرکه امامزادگان را در غرب مازندران می بینیم.

تاریخچه شهرستان تنکابن

شهرستان تنکابن (که نام پیشین آن قبل از انقلاب اسلامی؛ شهسوار بود) در تقسیمات کشوری، در استان گیلان تحت یک حکومت تقریباً خودمختار و تحت نظارت حکمرانان لاهیجان، شکل گرفت. ظاهراً تنکابن از اواخر دوره سلسله زندیه و اوایل دوره سلسله قاجار به دلیل اختلافات حکمران تنکابن با حاکمان رشت که مرکز گیلان محسوب می شد، از استان گیلان جدا و به مازندران که مرکز آن ساری بود پیوست. با توجه به مطالعات فراوان در حیطه نام این شهرستان، اینگونه بر می آید که از ابتدا هم تحت عنوان تنکابن نامیده می شده است (پسوند بُن که در زبان این منطقه بن تلفظ می‌شود به معنی پایینِ می‌باشد و در اسامی مکان‌های زیادی در منطقه شمال وجود دارد. در نتیجه تنکابن به معنی پای یا زیر تنکا می‌باشد).

ظاهراً نخستین بار در اواخر قرن نهم، مرعشی در تاریخ گیلان و دیلمستان از لفظ تنکابن برای این منطقه نام برده‌است. احتمالاً این نام، از نام «قلعة تُنکا» ــ که اولیاءاللّه آملی در 764 آن را در تاریخ رویان ثبت کرده ــ گرفته شده‌است. به نوشتة رابینو، تنکابن به معنای «پایین تنکا» است.

در مورد وجه تسمیه تنکابن، نظریه دیگری نیز بیان شده است؛ تنکابن یا تنک آب بن یعنی جائیکه جلگه ساحلی دریای مازندران تنک می‌شود. تنک به زبان بومی این منطقه به معنی اندک و کم است. آن قسمت از ساحل دریا که اندک از بن کوه فاصله دارد، به عبارت دیگر آن قسمت از ساحل دریا که با پهنای کمی از بن آب ظاهر شده‌است تنک آب بن یا تنکابن نامیده شده‌است.

البته دلیل دیگری نیز برای فلسفه این نام بیان شده که به علت تابستان های شرجی و طاقت فرسا و همچنین زمستان تقریباً سرد منطقه و شرایط کشاورزی در این آب و هوا، از واژه تن کاه به معنی کاهنده جسم و تن برای تعبیر سختی از تن کاه بن به تنکابن درآمده‌است. تنکابن زمانی به نواحی از رودسر تا محمود آباد اطلاق می شد که در زمان احمدشاه این گستره منطقه‌ای از رودسر تا نوشهر را در بر می‌گرفت و با ورود به عصر پهلوی اول این منطقه که محال ثلاث تنکابن نامیده می شد به تدریج از وسعت‌اش کاسته شد. به طور کلی شهرستان تنکابن امروز با تنکابن قدیم تفاوت‌های زیادی دارد. در 1320 خورشیدی بخش رودسر خود به شهرستان مستقل تبدیل واز تنکابن منتزع گردید (از شهرستان رودسر نیز شهرستان املش منشعب شده است). بعداً و در سال 1325 بخش نوشهر و چالوس نیز به شهرستان مستقل تبدیل واز تنکابن جدا شد. شهرستان تنکابن در سال 1327 خ. 37 دهستان داشت. در تقسیمات کشوری سال 1355 خ. مشتمل بود بر بخش های حومه و رامسر، دوازده دهستان و هشت شهر. پس از انقلاب اسلامی، بنا بر سابقة تنکابن، نام شهرستان شهسوار به تنکابن تغییر یافت. در 1364 خ. بخش رامسر از آن جدا و شهرستان مستقلی شد و اخیراً (سال 1389 خ.) نیز بخش های لنگا و کلارآباد نیز از این شهر جدا شده و تحت عنوان شهرستان عباس آباد در بخش شرقی این شهرستان بزرگ، به کار خود ادامه می‌دهند.

اکنون شهرستان تنکابن دارای محدوده‌ای از پل چالکرود در غرب شیرود و در شرق شهرستان رامسر آغاز و تا پارک ملی خشکه‌داران در شرق نشتارود در مرز شهرستان تازه تاسیس عباس‌آباد، امتداد دارد که گستره ی وسعت این شهرستان بزرگ تا مرز شهرستان چالوس میباشد و گستره ی اداری آن به عنوان معاونت کل استان از رامسر تا نوشهر میباشد..... همانطور که مشاهده می کنید منطقه تنکابن به دلیل وسعت و گستردگی زیاد، یکی از مناطق مهم و استراتژیک در منطقه شمال کشور محسوب می شد که حکمرانان آن، تحت یک حکومت تقریباً مستقل، آن را اداره می کردند و بیشتر اوقات از حکومت مرکزی وقت کشور، ابلاغیه و دستور می گرفتند.

دانشگاه

این شهر دارای یک واحد دانشگاه آزاد می‌باشد که یکی از مراکز قدیمی و مهم دانشگاه آزاد اسلامی در ایران و دارای رشته های بیولوژی (تمامی گرایش ها) در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد، پزشکی (رتبه چهارم علمی) و هنر می‌باشد. با فضایی مجهز، زیبا و رتبه دانشگاهی الف کشوری در بین واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی. این دانشگاه در سال 1365 هجری شمسی تاسیس شده است. همچنین دارای یک مرکز دانشگاهی پیام نور که در بخش خرم آباد قرار دارد و چند موسسه آموزش عالی غیر دولتی-غیر انتفاعی (آیندگان، رودکی و شفق) و دو مرکز آموزش عالی علمی-کاربردی (مهستان سبز شمال و قارچ صدفی) است.

دانشگاه و دانشکده‌ها

دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن

دانشکده فنی و حرفه ای سما (وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی)

دانشگاه پیام نور مرکز تنکابن

موسسه آموزش عالی غیر دولتی-غیر انتفاعی آیندگان

موسسه آموزش عالی غیر دولتی-غیر انتفاعی رودکی

موسسه آموزش عالی غیر دولتی-غیر انتفاعی شفق

مرکز آموزش عالی علمی-کاربردی مهستان سبز شمال

مرکز آموزش عالی علمی-کاربردی قارچ صدفی

اقتصاد

از محصولات مهم آن انواع مرکبات، برنج، چای و کیوی بسیار فراوان را می‌توان نام برد.

محصولات مهم زراعی تنکابن

محصولات مهم زراعی این شهرستان عبارت است از: برنج، چای (رتبه اول تولیددرمازندران)، گندم، خرمالو (یکی ازمهمترین تولیدکنندگان درسطح کشور) جو، لوبیا، انواع صیفی و علوفة دامی. مرکّبات آن، از جمله پرتقالِ (که ازتولیدکنندگان مهم درسطح کشوراست)، مشهور است. همچنین کیوی (90٪تولیدی کشور)، فندق، گلابی، سیب، آلو و آلوچه درآن به عمل می‌آیدکه بعضی از این میوه‌ها صادرمی شود، درضمن این شهرستان یکی ازمهمترین تولیدکنندگان گل وگیاه درسطح استان است که سالانه مقدارزیادی ازآن به کشورهای حاشیهٔ دریای خزرصادرمی گردد. پرورش گاو، گوسفند، بز، گاومیش، اسب، طیور و زنبور عسل، بویژه در میان بند، از مشاغل رایج آنجاست. واحدهای صنعتی پرورش دام نیز در آنجا فعالیت دارند. شیلات در کرانه‌های آن تأسیسات ماهیگیری دارد و شغل بعضی اهالی ماهیگیری است وهمچنین می‌توان ازکارگاههای تولیدماهی قزل آلا (رتبه دوم تولیددرمازندران) نام برد.

صنایع جدید و معادن، و صنایع دستی تنکابن

این شهرستان دارای اداره ویژه صنعت و معدن و تجارت است که حوزه غرب مازندران را تحت پوشش قرار می دهد. از صنایع جدید و شهرک های صنعتی می توان کارخانه های تولید چای (از جمله در مناطق قلعه گردن و سلیمان آباد) و برنج (مناطق مختلف شهرستان تنکابن)، کارخانه‌های تولید موادغذایی (از جمله عسل سیالان و علم کوه) و شهرک صنعتی البرز واقع در سلیمان آباد را نام برد. دارای معدن سنگ آهک در چهارده کیلومتری جنوب غربی شهر تنکابن (نزدیکی روستای یوسف آباد) است. برخی نیز به منابع نفت در آنجا اشاره کرده اند که وجود چند آتشکده قدیمی در حوالی روستاهای توشکون و همش بور و وجود منابع گاز در منطقه نعمت آباداز توابع دهستان بلده، می‌تواند گواهی برآن باشد؛ همچنین در زمان امیراسعد تنکابنی فرزند ارشد سپهسالار اعظم، وسایل زیادی برای استخراج نفت آورده شد که از نتیجه آن اطلاعی در دسترس نیست، و همچنین در کوه های نیل کلایه گلیجان و دوهزار، معادن زغال سنگ، مشاهده شده‌است. از صنایع دستی؛ نمدمالی و گلیم بافی، چادرشب بافی و جوراب بافی دارد.

کشاورزی و دام داری

کشاورزی، دامداری و باغداری اساس اقتصاد شهرستان تنکابن را تشکیل می‌دهند. آب کشاورزی شهرستان تنکابن از رودها و چشمه ها تأمین می‌شود و محصولات کشاورزی آن برنج، گندم، جو، سبزیجات، گل گاوزبان، گیاهان زینتی، چای، مرکبات، کیوی، فندق، گردو، گلابی، سیب، آلو، آلوچه، خرمالو و انجیر هستند. باغ‌های متعدد مرکبات در سرتاسر شهرستان تنکابن پراکنده هستند؛ انواع مرکبات، کیوی، برنج، گل های زینتی و چای مهم‌ترین صادرات این شهرستان را تشکیل می‌دهند.

پوشش گیاهی تنکابن

پوشش گیاهی تنکابن مشتمل است بر: توسکا، شمشاد، بلوط، مَمْرَز، افرا، راش، زبان گنجشک، گون، گل گاوزبان و مراتعی برای چرای دام. از جانوران نیز دارای شغال، گراز، پلنگ، خرس، قِرقی و قوش است. در رودهای آن انواع ماهی یافت می‌شود، از جمله قزل آلا، سفید، آزاد، کفال و کپور.

دشت دریاسر

جاده آسفالته دو هزار از سه راهی خرم آباد و قبل از پل چشمه کیله آغاز و با عبور از شهر خرم آباد و دو راهی لتاک و پارک چالدره با طی مسافت 40 کیلومتر به کلیثم می رسد از این نقطه در شرق جاده ها به صورت پیاده در حدود 5/1 ساعت در مسیر صعود به قله سیالان دشت زیبای دریا سر وجود دارد. این منطقه 200000 متر مربع مساحت دارد، ارتفاع دشت از این صحرا 1800 متر بوده و به این خاطر در تابستان دارای آب و هوای بسیار مطبوعی است. وجود کوه های زیبای هر تنگ لات خان بن، سیاه کل و کل تلا، کوههای پوشیده از گیاهان، چشمه ها و رودهای پر آب دریاسر را بعنوان یکی از جاذبه های منحصر بفرد کشور معرفی می کند.

منطقه ییلاقی سه هزار

مسیر دسترسی تنکابن به خرم آباد پس از عبور از قلعه گردن به سمت جنوب امتداد یافته و دو راهی لتاک در جانب شرقی وارد یک جاده خاکی می شود که به طرف منطقه زیبای سه هزار ادامه پیدا می کند دره سه هزار منطقه ای بکر، زیبا با چشم اندازهای بدیع، ‌چمنزارها، ‌جنگلهای مرتفع و جلگه ای، رودخانه پر آب سه هزار یک مانده است آب و هوای مطبوع به همراه آبشار و چشمه های آب گوارا و آرامش رویایی این منطقه برای گروههای توریستی مشتاق آرامش و طبیعت کاملاً ایده‌آل است.
پس از طی کردن مسافتی د رحدود 35 کیلومتر با وسیله نقلیه در صورت 30 کیلومتر پیاده روی در دو کیلومتری شمال شرق روستای میان رود در غرب رودخانه پرور آب معدنی شلف قرار دارد که مواد قلیایی، ‌نمکی، آهکی، فسفر،‌ اکسید آهن،‌ سیلیس،‌ پتاس، آلومین، کلر،‌ سود،‌ کربنات،‌ منیزیم و اسید سولفوریک تشکیل شده و با دارا بودن خواص طبی فراوان برای درمان بیماریهای مختلف،‌ نظیر امراض کلیوی سوء هاضمه و نقرس، امراض جلدی و درد روماتیسم مفید است این آب معدنی به همراه مناظر زیبای طبیعی اطراف مورد علاقه ورزشکاران و طبیعت گردان می باشد.