بیوگرافی مامو ولده 

دو و میدانی نخستین رشته‌ای بود كه آفریقایی‌ها به لطف آن نام خود را بر سرزبان‌ها انداختند. نخستین دوندگان آفریقایی ورزشكارانی از كشورهای مستعمره بودند كه با مسابقه دادن برای كشورهای اروپایی نام‌آور شدند. امّا از اواسط دهه 50 میلادی دوندگان آفریقایی به شكل جدّی‌تری برای كشورهای خود مسابقه دادند. از جمله این دوندگان دمیسه وُلده ملقب به مامو بود كه با پرچم اتیوپی در المپیك 1956 شرکت کرد. ولده در 12 ژوئن 1932 در دری جیله متولد شد.

او نوزده ساله بود كه به پایتخت كشورش (آدیس آبه‌با) مهاجرت کرد و یكی از اعضای گارد محافظ امپراطور شد. مدتی بعد از طرف حكومت كشور خود به كره سفر كرد و از 1953 تا 1955 به عنوان یكی از نیروهای حافظ صلح در این كشور خدمت نمود. ولده نیز مثل اكثر بادیگاردهای امپراطور، شرایط جسمانی فوق‌العاده‌ای داشت و با تمرینات منظمی كه گارد محافظ مجبور به انجام آن بودند، به چنان آمادگی رسید كه موفق به حضور در المپیك ملبورن شد. او در 800 متر، 1500 متر و 400×4 مترتیمی برای كشورش مسابقه داد امّا با شكست‌های سختی مواجه شد.

ولده در المپیك رم (1960) غایب بود. او بعدها درباره غیبت خود گفت كه حكومت اتیوپی درصدد برآمد كه او را به عنوان یكی از نیروهای حافظ صلح به كنگو بفرستد تا شورش كنگو فروكش كند. این مسأله سبب مناقشه بین حكومت و كمیته ملّی المپیك اتیوپی شد امّا سرانجام ولده نتوانست در بازی‌ها حضور پیدا کند. در مقابل، سید موسی عثمان كه به جای ولده در دوی 800 متر شركت كرده بود مدعی بود كه ولده در مسابقه انتخابی شركت نمود امّا از او شكست خورد. به هر شكل خیزبلند ولده برای المپیك بعدی با یك تغییر بزرگ آغاز شد. او از آن به بعد به جای حضور در دوهای نیمه استقامت، برای حضور در مسابقات استقامت تمرین كرد. او در مسابقه ده هزار متر المپیك توكیو (1964) مقام چهارم را به خود اختصاص داد تا پس از آبب بیكیلا فاتح ماراتن، دومین دونده اتیوپی باشد كه برای كشورش صاحب عنوان شده است؛ عنوانی بدون مدال..

این دو دونده در ماراتن مكزیكوسیتی (1968) با یكدیگر به رقابت پرداختند. ارتفاع هولناك پایتخت مكزیك تنفس را برای دوندگان مشكل می‌ساخت این امر بیكیلا مدافع عنوان قهرمانی ماراتن را از پای انداخت امّا ولده نشان داد كه هرچه مسیر طولانی‌تر شود، درخشش او نیز بیشتر خواهد شد. او سرانجام پس از 2:23 ساعت از خط پایان عبور كرد و كشورش را برای سومین بار صاحب طلای المپیك نمود. ارزش كار وی زمانی بیشتر نمایان گشت كه همگان به خاطر آوردند كه این قهرمان چند روز قبل در مسابقه 10 هزار متر نیز حاضر شده و مدال نقره المپیك را به دست آورده بود.

چهارسال بعد او در حالی در ماراتن المپیك مونیخ (1972) شركت كرد كه چهل ساله شده بود. با این حال سریع‌تر از المپیك قبلی دوید! مدال برنز ماراتن، پاداش چندان مناسبی برای زحمات او نبود. در پایان مسابقه ولده با نمایش دادن كفش نامناسب خود در رقابت ماراتن، به همگان نشان داد كه مسؤولین ورزش كشورش چه شرایطی را بر وی تحمیل كرده‌اند! آخرین افتخار او یك سال بعد و با قهرمانی در مسابقات كشورهای آفریقایی به دست آمد.

بیست سال بعد، او به اتهام شركت در ترور سرخ در زمان دیكتاتوری منگیستو هایله ماریام محاكمه شد. ولده معتقد بود كه علی‌رغم حضور در بین نیروهای سركوبگر به شكل مستقیم در كشتن مردم دخالت نداشته است. او در ابتدای سال 2002 به شش سال حبس محكوم شد امّا با توجه به نه ماهی كه پیش از محاكمه در حبس گذرانده بود، بخشیده شد. با این وجود دیگرزمان زیادی به پایان دوران آزادی باقی نمانده بود. ولده در 26 می 2002 از دنیا رفت. یك پسر حاصل اولین ازدواج و دو فرزند دیگر حاصل ازدواج دوم او تنها یادگاری‌های وی بودند.