بلاک چین را بهتر بشناسیم

با توجه به پیشرفت تکنولوژی و سنتی شدن استفاده از ارزهای کاغذی، رفته رفته بانکداری به سمت بانکداری الکترونیک و تکنولوژی های مالی پیش می رود. استفاده از نرم افزارها، اینترنت و در حالت کلی فین‌تک در زندگی روزمره در حال پیشرفت است. اما تاکنون به این موضوع فکر کرده اید که در صورت نبود بانک ها، فرایندهای مالی چگونه پیش خواهد رفت؟ در صورتی که این تبادلات مالی بدون نظارت سازمان ها و نهادهای دولتی انجام شود، چه خواهد شد؟ اینجاست که موضوعی با نام بلاک چین خودنمایی می کند.

بلاک چین چیست؟

بلاک چین (Blockchain)، در لغت به معنای زنجیره ای از بلاک ها می باشد. در حالتی کلی بلاک چین نوعی از دیتابیس است که اطلاعات در آن ذخیره می شود. موضوعی که بلاک چین را نسبت به سایر دیتابیس ها متمایز میکند، عمومی بودن آن و متعلق نبودن آن به سازمانی خاص است. بلاک چین به طور کلی بستر اصلی برای انتقال، خرید و یا بدست آوردن ارزهای دیجیتال است و هر ارز دیجیتال، بلاک چین مربوط به خود را دارد.

بلاک چین را می توان یک شبکه در نظر گرفت. به عنوان مثال، یک عنکبوت را در حالت کلی در نظر بگیرید. هر تکه از تاری را که این عنکبوت تولید می کند، اگر یک بلاک در نظر بگیریم، این تار با اتصال به سایر تارهای موجود باعث اثبات و استقامت بالای شبکه تارهای تولید شده می شود. بلاک چین نیز دقیقا همین است. با اتصال بلاک های مختلف که حاوی اطلاعات مختلف هستند، به یکدیگر، باعث ایجاد یک شبکه بسیار بزرگ می شوند که همگی به نوعی به هم وابسته هستند.

آشنایی با اصطلاحات بلاک چین

اگر همچنان با مفهوم بلاک چین آشنا نشدید، هیچ اشکالی ندارد! دانستن تئوری موضوع به معنی آشنایی کامل نیست. برای آنکه با مفهوم کلی بلاک چین آشنا شوید، می بایست برخی از اصطلاحات مهم را شناخت و با به هم پیوند دادن آنها می توان یک درک کامل از بلاک چین را بدست آورد. به همین منظور می بایست تعاریف مختلف را معرفی کرد.

گره یا Node

هر سیستمی که در بلاک چین در حال کار می باشد، گره نامیده می شود. این گره ها مسئول نگه داری اطلاعات کپی شده از بلاک چین هستند. گره ها همان شواهد قراردادها هستند. به این منظور که شما حین عقد یک قرارداد، از چندین شاهد استفاده می کنید تا صحت این قرارداد را تضمین کنند. نودها نیز مسئول همین کار هستند. به این منظور که یک کپی کلی از بلاک چین را ذخیره می کنند و در صورت ایجاد مغایرت در بلاک چین، از ورود و تولید بلاک مغایر جلوگیری می کند.

بلاک (Block)

بلاک ها را می توان یک پوشه در نظر گرفت. پوشه ای که حاوی کاغذهای متعددی است که اطلاعات بسیار مهمی را در خود دارند. اطلاعات در بلاک ها ثبت می شوند و این بلاک ها با داشتن یک مشخصه منحصر بفرد، به بلاک قبلی متصل می شود. با اتصال چندین بلاک به یکدیگر یک زنجیره بلوکی تشکیل می شود که به آن بلاک چین می گویند. بلاک ها قبل از متصل شدن به زنجیره، در ابتدا می بایست اعتبار سنجی شوند و در صورتی که اطلاعات موجود، توسط نودها تایید شود، به زنجیره اضافه خواهد شد.

هر بلاک در حالت کلی سه بخش اصلی دارد:

• دیتا و اطلاعات مربوط به عملیات انجام شده
• نانس (Nonce)، که یک مجموعه عدد 32 بیتی است که به صورت تصادفی حین ایجاد بلاک تولید می شود.
• هش (Hash)، که یک مجموعه عدد  256 بیتی است که بعد از نانس قرار میگیرد و با تعداد زیادی صفر آغاز می شود و عددی کمتر از یک می باشد.

روش کار بلاک چین

یک تولید کننده زنجیر را در نظر بگیرید. حلقه اولی که ساخته می شود، به عنوان حلقه سردسته شناخته می شود و سپس دیگر حلقه های ایجاد شده به ترتیب به حلقه قبلی خود متصل می شود. بلاک چین نیز دقیقا همانند یک زنجیر است. بلاک اول و سردسته با نام بلاک جنسیس شناخته می شود. سایر بلاک ها بعد از تایید شدن به ترتیب به بلاک قبلی خود متصل می شود و برای نشان دادن آنکه این بلاک به بلاک قبلی متصل است، از نوعی شناسنامه استفاده می کند که در شکل زیر می توان آنرا مشاهده کرد.

همانطور که ملاحظه می کنید. بلاک جنسیس چون به بلاک قبلی متصل نیست، هش قبلی ندارد و تنها هش مربوط به خود بلاک بر روی آن ذکر می شود و به جای هش قبلی عبارت 0000 قرار میگیرد. بلاک های بعدی، نیز هش مربوط به خود را دارد، اما هش قبلی آن، دقیقا برابر با هش اصلی بلاک قبلی است و به همین صورت این زنجیره ادامه می یابد. در اصل استفاده از هش قبلی نشان می دهد که این بلاک به چه بلاکی متصل بوده است.

نقش ماینرها در ایجاد بلاک چین

ماینرها مسئول ساخت این بلاک ها هستند. این طور تصور کنید که بنده قصد دارم محصولی را از فردی به قیمت 1 بیت کوین خریداری کنم. بعد از اقدام به خرید، یک سری اطلاعات در این خصوص منتشر می شود که تا زمانی که مورد تایید قرار نگیرد، فرایند خرید نهایی نخواهد شد. وظیفه اصلی ماینرها تصدیق اطلاعات منتشر شده است. به این صورت که آیا من در کیف پول خودم واقعا یک بیت کوین جهت مصرف دارم یا خیر؟ 

در صورتی که این اطلاعات تایید شود، بلاک ساخته خواهد شد. اما ساخت بلاک به این راحتی بیان شده است. ساختن و تولید یک بلاک همانگونه که اشاره شد، به ساخت یک هش و نانس منحصر به فرد نیاز دارد. در نتیجه ساخت بلاک توان بسیار زیادی را لازم دارد و نرم افزارهای بسیار قدرتمند را برای حل مسائل پیچیده ریاضی می طلبد.

در صورتی که هش و نانس تولید شده، توسط نودها تایید شود، بلاک به شبکه اضافه خواهد شد و این فرایند گواهی انجام کار نامیده می شود. به این منظور که بلاکی که توسط یک ماینر تولید شده است، کاملا صحیح و درست بوده و هیچ مشکلی در بلاک تولید شده وجود ندارد و صحت آن توسط سایر کاربران و نودها تایید می شود. به این صورت در حالتی که بلاک تولید شده درست نباشد و به نوعی دستکاری شده باشد، نودها آنرا تایید نخواهند کرد و به این صورت امنیت بلاک چین تضمین می شود.

این فرایند پیچیده در صورتی که تکمیل شود، فرد ماینر به ازای دستمزد، یک کارمزد دریافت می کند که به آن ماین کردن گفته می شود. به این منظور که فرد در ازای خدمتی که به شبکه بلاک چین کرده است، مقداری را به عنوان دستمزد به دست می آورد.

امنیت در بلاک چین

وجود نودها باعث ایجاد امنیت کامل می شود. همچنین استفاده از هش با مجموعه اعداد 256 بیتی باعث می شود که دست بردن در آنها بسیار سخت باشد. علاوه بر این مورد، در صورتی که هش یک بلاک با فرایندهای مختلف تغییر کند، از آنجایی که این هش، در بلاک بعدی نیز وجود دارد، مغایرت بین این دو، باعث می شود که نودها به سرعت تغییر هش را تشخیص دهد. در نتیجه امنیت بلاک چین تضمین می شود. وجود ویژگی اجماع، ناظر بر همین موضوع است. تمامی اعضا به نوعی صحت اطلاعات تولید شده را چک می کنند و در صورتی که به نتیجه یکسان برسند، فرایند یا با موفقیت مواجه می شود و یا صحت کار تصدیق نمی شود و از ادامه کار جلوگیری می کنند.

بلاک چین در یک نگاه

بلاک چین، تکنولوژی جدیدی به حساب نمی آید اما با ترند شدن آن، دیدگاه ها و آینده نگری های جدیدی در این موضوع ایجاد شده است. با شیوع ویروس کرونا و کسب درآمد از داخل منزل، جایگاه رمزارزها به شدت با صعود مواجه شد. این مقوله باعث می شود تا در کنار آنکه شخص با انجام یک سری فرایندهای ساده، بتواند درآمد کسب کند، بسیار جذاب است و نیروی محرکه رمزارزها در حالت کلی به حساب می آید. 

البته باید در نظر داشت که ورود به دنیای رمز ارز، بلاک چین و حتی متاورس، نیازمند شناخت کامل است و درصورت ناآشنایی می تواند باعث بروز اشتباه شود. در حالت کلی مزایای بلاک چین را می توان به صورت زیر بیان کرد:

امنیت بسیار بالا

بلاک چین از آنجایی که توسط نودها بررسی می شود و رمزنگاری های بسیار قدرتمندی دارند از امنیت بسیار بیشتری نسبت به بانک ها برخوردار هستند.

کسب درآمد جانبی

ماینینگ و یا کسب درآمد از طریق تصدیق انجام معاملات را می توان یک راه جانبی برای درآمد زایی دانست.

سیستم گسترده و توزیع شده

از آنجایی که سیستم بلاک چین کاملا بین کاربران توزیع شده است، به سازمان خاصی وابسته نیست و علاوه بر امنیت بالا، معاملات با سرعت بالاتر و بدون واسطه انجام میگیرد.

معایب اصلی بلاک چین نیز به صورت زیر است:

فسادهای مالی

از آنجایی که نظارت خاصی به صورت ارگانی بر روی بلاک چین وجود ندارد و تنها نظارت بر اعمال معاملات معطوف می شود، احتمالات مختلف فساد مالی را باید در نظر گرفت.

تراکم زیاد ماینرها و مصرف برق

با توجه به آنکه برای انجام محاسبات بسیار پیچیده ریاضی، می بایست قدرت بسیار زیادی صرف شود، مصرف برق بالا خواهد رفت این وضعیت با بروز ویروس کرونا به حدی وخیم تر شد که در ایران بسیاری از مزارع فارم بیت کوین، غیرقانونی خوانده شد و جمع آوری آنها تا حدودی صورت گرفته است.

در انتها لازم به ذکر است که بلاک چین تنها در همین موارد اعلام شده محدود نمی شود. این مقاله صرفا به منظور آشنایی کلی با بلاک چین نوشته شده است و مفاهیم کلی بلاک چین را مشخص می کند.