آشنایی با شهر ساری

ساری از بزرگترین شهرها و پایتخت پیشین ایران و مرکز استان مازندران و شهرستان ساری در شمال ایران، پرجمعیت‌ترین شهر استان مازندران و پر جمعیت ترین شهر در شمال کشور است. آسمونی در این بخش قصد دارد شما را با شهر ساری بیشتر آشنا کند. آشنایی با شهر ساری به مردم اهل ساری، سارَوی گفته می‌شود. همچنین براساس اکتشافات اخیر، قدمت سکونت انسان در ساری به پنج هزار سال می‌رساند. ساری پایگاه آغامحمدخان کمی پیش از تاجگذاری قاجاریه بوده‌است. ساری به سه منطقهٔ شهری تقسیم می‌شود و طبق سرشماری 1395، جمعیت آن 309٬820 نفر بوده‌است. نمایندگان این شهر در مجلس شورای اسلامی آقایان محمد دامادی و علی‌اصغر یوسف‌نژاد می‌باشند. فرماندار این شهر مجید حسین زادگان و شهردار مهدی عبوری می‌باشد. همچنین امام جمعه این شهر نورالله طبرسی می‌باشد. پیشینه تا زمان حمله اعراب به ایران و پیروزیشان در این سرزمین، مازندران یکی از ساتراپ‌های ایران به‌شمار می‌آمد که مرکز آن همین شهر ساری بود؛ ولی مردم این منطقه مخالفت‌های بسیاری انجام می‌دادند که باعث شد از دوره هخامنشیان پادشاهان ایران برای این منطقه فردی را موظف کردند که به زادراکرتا (ساری) بیاید و منطقه را تحت امنیت داشته باشد.

عمارت تابستانی آقا محمد خان قاجار در ساری. از اواخر دوره ساسانیان تا اوایل صفویان شهر ساری پایتخت دو سلسله باوندیان و قارنوندیان بود. سلسله قارنوندیان در زمان هارون الرشید با مرگ مازیار برافتاد و ولی باوندیان تا 750هجری در ساری و فریم حکومت می‌کردند که از نظر مدت زمان حکومت طولانی‌ترین سلسله مستمر پادشاهی جهان حتی از طولانیتر از سلسله‌های فراعنه در مصر می‌باشد. در این سال حکومت تازه بنیان کیاهای جلال باوندیان را سرنگون کرد و در ساری مستقر شد؛ ولی مردم از این شاهان زورگو راضی نبودند بنابرین مرعشیان و سپس صفویان به این شهر دست یافتند. شاهان صفوی به این شهر علاقه‌مند شدند و در زمان ایشان پایتخت تابستانی صفویان در فرح‌آباد ساری بود. پس از صفویان ساری به دست نادرشاه افتاد. پس از مدتی دوباره قاجاریان مرکزیت را به ساری برگرداندند و برای مدت کوتاهی پایتخت ایران بوده‌است و تا کنون ساری مرکز استان مازندران مانده‌است.

بنیان و نامگذاری ساری از جمله شهرهای بسیار قدیمی ایران است. براساس اکتشافاتی که در منطقه نوده در جنوب ساری به عمل آمده، تکه سفالهایی دست‌ساز از دوره مس سنگی با پوشش قرمز و نقوش هندسی سیاه یا قهوه‌ای تیره، یک قطعه دور ریز تولید ابزار سنگی از جنس فلینت به رنگ کرم و سفال‌هایی از دوره مفرغ در طیف خاکستری تیره، سیاه و سنگ چین معماری شناسایی شده که نشان از قدمت 6 هزار ساله شهر ساری دارد. بنای ساری مرکز استان مازندران را بر اساس نوشته حمدالله مستوفی و دیگر مورخان به تهمورث دیوبند از پادشاهان اساطیری ایران، عده‌ای به فریدون شاه پیشدادی و برخی هم به توس پسر نوذر نسبت می‌دهند. ساری در قرن اول هجری به دست فرخان ابن دابویه بربری محله‌ای تجدید بناشده‌است. ریشه نام ساری نامشخص است. چند گمانه‌زنی غیر علمی در این مورد وجود دارد که عبارت است از: یونانیان باستان آن را زادراکارتا، پایتخت تمدن هیرکانیا، ذکر می‌کنند، اشپیگل شرق‌شناس و نئونازیست آلمانی آورده که نام ساری کنونی برگرفته از نام قوم سائورو بوده که پیش از اقوام آریایی به ایران در شهر باستانی اسرم، که هم اکنون نام دهی در 10 کیلومتری ساری است، زندگی می‌کرده‌اند. ادوارد پولاک گمان دارد که نام ساری دگرگونی واژگانی سادراکارتا می‌باشد، دکتر اسلامی نیز در کتاب خویش نوشته که احتمال آنکه زادراکارتا از نام زردگرد، باشد نیز است. در کتاب تاریخ باستان نام سارو به معنی شهر زرد برای ساری به کار می‌رود؛ که دلیل آن را وجود درختان متعدد مرکبات خصوصاً نارنج و لیمو می‌داند. همچنین ذکر می‌کند که احتمالاً زادراکارتا و سارو یکی هستند. ظهیرالدین مرعشی نیز در کتاب «تاریخ طبرستان و رویان و مازندران» به روایت نوشته‌است که فرخان بزرگ شهر ساری را به نام فرزندش، سارویه ساخته‌است.   پس از اسلام گیلان و مازندران تنها سرزمینهایی در آسیای غربی هستند، که در زمان حمله تازیان (اعراب) به ایران توسط ایشان فتح نشده‌است، زیرا گیلان و مازندران از همه طرف محفوظ هستند و راه‌های ورودی به این خطه‌ها بسیار سخت بوده‌است. کوهستان‌های البرز باعث شده که سپاه اعراب نتواند وارد گیلان و مازندران شوند و این باعث شد که این سرزمین‌ها هیچگاه با زور و ظلم فتح نگشتند؛ ولی در دوران اندرزاها رسم بر این بود که شاهان ساری و شهریارکوه به کسانی که از ترس خلفای عباسی به مازندران پناه می‌آوردند، اموال بسیار و پناهگاهی برای معیشت می‌داد و بر همین اساس بسیاری از شیعیان و سیدان علوی، که با جور خلفای عباسیان مخالف بودند، به ساری یا آمل فرار می‌کردند. این سادات به مرور زمان مردم مازندرانی را که هنوز به زرتشت ایمان داشتند به دین اسلام آشنا کردند و طی مدتی سراسر مازندران به مذاهب مختلف تشیع گرویدند و سلسله‌های مختلف به مذهب تشیع روی آوردند.[نیازمند منبع] نخستین مسجد جامع ساری پس از مرگ اسپهبد خورشید دابویی و سقوط حکومت وی در مهرماه 140هجری شمسی، توسط مسلمانان و به امر ابوالخطیب بنیان نهاده شد.   پایتخت ایران آغا محمد خان قاجار در سال 1151 خورشیدی در ساری مدعی سلطنت بر ایران شد و پایتخت خود را این شهر اعلام نمود و زرگران شهر تاجی از جواهر برای او ساختند و در نوروز آن سال در ساری بر سر نهاد، پس از تصرف قفقازیه و سرکوب کلیه امراء و حکام داخلی و پذیرش اطاعت و فرمان خان قاجار از سوی کلیه نواحی به استثنای مشهد و خراسان که هنوز زیر فرمان شاهرخ میرزا و فرزندش نادر میرزا بود، آقا محمد خان تهران در تهران مستقر شد و آن را دارالخلافه نامید.

تاریخ معاصر رشد و ترقی ساری پس از قاجاریان بوده‌است. نظام شهری نوین ساری از آن زمان باقی‌مانده‌است و ساری یکمین شهر ایران بوده‌است که ساخت راه‌آهن سراسری ایران از آنجا آغاز گشت و پس از رضاشاه و در هنگام جنگ جهانی دوم به تصرف نیروهای شوروی درآمد و پس از جنگ جهانی نیز فرودگاه دشت ناز ساخته گردید و طرح‌های توسعه به سمت خاور به وجود آمد و پس از انقلاب نیز، جاده‌های اطراف شهر توسعه داده شد.   بلدیه یا شهرداری ساری هم‌زمان با تأسیس بلدیه ساری، قانونی به تصویب مجلس رسید که بر آن اساس انجمن بلدیه وظیفه یافت نسبت به انتخاب شهردار با رأی مردم اقدام کند. در سال 1290 شمسی با پیشنهاد دولت وقت مبنی بر انفصال انجمن بلدیه موافقت گشت و در سال 1299 ضیاءالدین طباطبایی نهاد مستقلی مانند بلدیه را که به دولت وابسته بود را ساخت و در سال 1300 شمسی اداره بلدیه رسماً وابسته به دولت شد. آغاز به کار بلدیه در ساری مربوط به سال 1298 می‌باشد و «احمد ممنون» به عنوان نخستین شهردار ساری در سال 1301 معرفی شد.   حوادث تلخ تاریخی سال 323 سیلاب و طغیان تجینه رود (تجن). سال 326 سیل و با گل و لای یکسان شدن ساری. سال 426 حمله سلطان محمود غزنوی و ویرانی‌های وی. سال 598 آتش‌سوزی در ساری. سال 795 حمله تیمور و به خاک و خون کشیدن ساری و مردمانش. سال 1017 زمین لرزه بزرگی در ساری روی داد. سال 1045 حمله روس و آتش کشیدن فرح آباد و ساری. سال 1098 زلزله هولناک در ساری. سال‌های 1194–1205 جنگ‌های داخلی برادران و دشمنان آقا محمد خان قاجار. سال 1223 زلزله بزرگ در ساری سال 1235 بیماری طاعون. سال 1320 بیماری تیفوس.

وضعیت طبیعی جغرافیای ساری نقشهٔ آب و هوایی ایران؛ شهر ساری در شمال کشور قرار گرفته و آب و هوای آن خزری است. شهر ساری واقع در کوهپایه‌های رشته کوه البرز دارای دو بخش کوهستانی و دشت می‌باشد در طول جغرافیایی 53 درجه و 5 دقیقه و عرض 36 درجه و 4 دقیقه از خاور به فاصله حدود 10 کیلومتر به شهرسورک و شمال خاوری به فاصله حدود 25 کیلومتر به نکا و به فاصله 45 کیلومتر به بهشهر و 130 کیلومتر به گرگان و 690 کیلومتر به مشهد و از شمال به فاصله 27 کیلومتر به دریای مازندران و از شمال به فرح آباد و جویبار و لاریم و از باختر به فاصله 10 کیلومتر به قائمشهر و از باختر به بابل به فاصله تقریبی 50 و آمل به فاصله تقریبی 70 کیلومتر و از جنوب به فاصله 30 کیلومتر به سد شهید رجایی (سلیمان تنگه) و بوسیله آزادراه در حال ساخت کیاسر به فاصله تقریبی 60 کیلومتر به کیاسر و از آنجا به شهرستان‌های دامغان و مهدیشهر و همچنین شهرسمنان (تقریباً 120 کیلومتر) محدود است. همچنین ساری به فاصله کمتر از 150 کیلومتر از تهران واقع گردیده و توسط جاده فیروزکوه 265 کیلومتر و توسط جاده هراز 250 کیلومتر و به وسیله راه‌آهن شمال 354 کیلومتر با تهران فاصله دارد.

رودها از درون شهر ساری رودخانه تجن عبور می‌کند. این رود در شرق ساری جریان دارد. امروزه در ساحل این رود پارک تجن (قائم) و پارک ملل ساری ساخته شده‌است که بزرگترین پارک ساری نیز به‌شمار می‌رود. این رودخانه از 3 شاخه اصلی زارم رود در شمال و شاخه اصلی تجن در مرکز و شاخه سفید رود در جنوب حوضه آبریز تشکیل می‌شود و افزون بر آنها در مسیر خود ریزابه‌هایی مانند دره ببرچشمه، پلاروی، شیرین رود، سالار دره، آب تیرجاری و جز آنها را دریافت می‌دارد. نام تجن (tajen) از بن تجیدن یا تزیدن و پسوند ان (en) ساخته شده و به چم (معنای) «بسیار روان و جریان دارنده» است. زمین‌لرزه‌ها مقایسهٔ نسبی میزان خطر زمین‌لرزه در نقاط مختلف ایران؛ نقاط قرمزتر نقاطی هستند که شتاب حداکثر جنبش زمین در آن‌ها بیش‌تر است. شهر ساری در ناحیه‌ای زلزله‌خیز واقع شده و در طول تاریخ بارها با خاک یکسان گشته‌است. مهیب‌ترین زمین‌لرزه‌های که تا به‌حال ساری شاهد آن بوده، در سالهای1017 و 1098 و 1223 خورشیدی روی داده‌است. گفته می‌شود که دلیل وقوع زمین‌لرزه‌های بزرگ و ویرانگر در ساری و نواحی دیگر مانند رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس، قرارگرفتن آن‌ها در مسیر کمربند آلپاید می‌باشد؛ مسیر این کمربند از میانهٔ اقیانوس اطلس شروع شده و پس از عبور از دریای مدیترانه، شمال ترکیه، ایران، هند، چین و جزایر فیلیپین، به کمربند دیگری که اقیانوس آرام را دور می‌زند، متصل می‌شود.   آب و هوا   آب و هوای شهر ساری در تابستان‌ها معتدل و نمناک و در زمستان‌ها نسبتاً سرد و خشک است. همچنین بخش‌های جنوبی کوهستانی این شهر دارای زمستان‌های طولانی و بسیار سرد می‌باشد. در طی چند ساله اخیر سردترین دمای این شهر در زمستان 12-(زمستان سال 1386)و در تابستان 40+(تابستان 1383) بوده‌است. مردم زبان زبان مادری مردم مازندران زبان طبری است. زبان عمده مردم ساری تا دوره صفویان فقط زبان طبری (مازندرانی) بود ولی با از بین رفتن سلسله باوندیان که حامی زبان طبری بود این زبان از رسمیت افتاد و زبان مازنی و فارسی جایگزین آن شد. تا قبل از سقوط باوندیان زبان مازندرانی با خط پهلوی نگاشته می‌شد و هنوز هم در گنبد لاجیم یا برج رسکت نمونه آن موجود است. مذهب اکثریت مردم ساری مسلمان و پیرو مذهب شیعه دوازده‌امامی می‌باشند. جمعیت جمعیت شهر ساری بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390، 296٬417 نفر بوده‌است که از سال 85 تا به حال 2٫55 درصد رشد داشته‌است. جمعیت شهرستان ساری بر اساس نتایج سرشماری سال 1390، 478٬370 نفر (145٬410 خانوار) بوده‌است که 299٬526 نفر (91٬679 خانوار) در نقاط شهری و 178٬844 نفر (53٬731 خانوار) در نقاط روستایی بوده و 238٬894 نفر مرد و 239٬476 نفر زن بودند.

در اشعار فارسی   در اشعار فردوسی ساری از معدود شهرهایی است که در شاهنامه فردوسی چندین بار به آن اشاره شده‌است. منوچهر چون یافت زو آگهی/بیاراست دیهیم شاهنشهی ز ساری و آمل برآمد خروش/چو دریای سبز اندر آمد به جوش   در اشعار ملک الشعرا بهار این شعر در هنگام پایه‌گذاری نخستین دبستان نوین ساری سروده و بر سردر چوبی آن نگاشته شد. شاد باش ای شهر ساری کز فروغ علم و دانش/بینمت چشم و چراغ کشور مازندرانی   در منظومهٔ ویس و رامین اگر خوانند آرش را کمانگیر/که از ساری به مرو انداختی تیر تو اندازی به جان من به گوراب/همی هر ساعتی صد تیر پرتاب   در اشعار فرخی جهانداری که از ساری جهان بگرفت تا باری/شهنشاهی که از گرگان جهان او راست تا کرمان   مناطق تاریخی بانک ملی بانک ملی ساری مربوط به اوایل دوره پهلوی است و در ساری، (سبزه میدان) میدان امام حسین (میدان شهرداری) واقع شده و این اثر در تاریخ 3 بهمن 1379 با شمارهٔ ثبت 3031 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. سه گنبدان باشکوه‌ترین یادگار باستانی ایران؛ بنایی استوار با سه گنبد پلکانی و هرمی شکل که از بن تا سر آن کمانی بوده‌است از اینرو ویران‌سازی و تخریب آن بسیار دشوار بوده و در سه مرحله در زمان فتحعلی شاه و خویشاوندانش انجام شده‌است. زیر هر گنبد آرامگاه ایرج، سلم و تور (تورج) پسران فریدون شاه است و در هنگام شاهنشاهی منوچهر ساخته شد و پیرامون آن در هنگام فرمانروایی توس تکمیل شد. تا سال 1370 با هزار افسوس تنها چاله بزرگی از ویرانه آن در کنار سبزه میدان و ساختمان استانداری با سبزه زار و درختان نارنج دیده می‌شد که آن هم پر شد و اکنون بوستانی هم تراز خیابان انقلاب (شاه) است؛ کهنسالی این بنا زیاد است و تاریخ دقیق آن دانسته نیست.

شاطر گنبد شاطر گنبد یا گنبد شاطر یک بنای آرامگاهی و متعلق به قرن نهم هجری قمری برابر با عصر تیموریان در یک کیلومتری جنوب شهر ساری است. این سازه تاریخی برای مدت طولانی در محاق قرار داشت و به دلیل عدم توجه به آن دچار آسیب‌های فراوان شده‌است. در حال حاضر اطراف و سقف این بنا درختان و گیاهان خود رو سبز شده‌اند که اگر توجه جدی نشو منجر به تخریب بنا خواهد شد. شاطر گنبد در تاریخ 27 مرداد 1364 با شمارهٔ ثبت 1670 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. تپه گل نشین تپه گل نشین یکی از چندین تپه باستانی شهر ساری است که مربوط به هزاره اول قبل از میلاد می‌باشد. این اثر باستانی در تاریخ 1 مهر 1382 با شمارهٔ ثبت 10296 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. کهنه باغشاه بنیاد آن توسط پادشاهان صفوی بوده‌است و در زمان رضا شاه آن را خراب کردند و خیابان خیام کنونی را ساختند (اگرچه هنوز در خیابان خیام آثار باغ در ملک خصوصی مردم نمایان است) نوباغشاه بدست محمد میرزا ملک آراء در زمان فتح علی شاه ساخته شد و عمارت‌هایی شبیه چهل ستون اصفهان در آن احداث نمودند که البته در زمان رضاشاه و به دستور وی پادگان شد. شاهزاده حسین در محله شاهزاده حسین واقع است و بنای آن به سال 890 برمیگردد. این امامزاده در بخش باختری ساری قرار داد.

خانه رمدانی این بنا با پیشینه‌ای از دوره قاجار در بافت قدیم شهر ساری و در محله آب‌انبار نو قرار دارد. این عمارت متشکل از دو ساختمان و یک حیاط مرکزی است. بنای دو طبقه‌ای که در جلو قرار دارد با سردری زیبا در واقع نقش ورودی و هشتی بنا را ایفا می‌کند. این فضا جهت استراحت مراجعه‌کنندگان و انجام اموری که نیاز به وارد شدن به خانه را نداشته در نظر گرفته شده و اتاق‌های طبقه فوقانی با تزئینات زیبای چوبی، پنجره‌های ارسی و نورگیرهای گچی محل اسکان مهمانان بوده‌است. بنای دوم که در پشت با یک فاصله قرار دارد، در دوره پهلوی اول، دستخوش تغییرات اساسی شده‌است. در سال‌های اخیر تمام اندودهای داخلی حذف و طاق نماهای دوره قاجاری از زیر آن نمایان گشته‌است. خانه رمدانی مربوط به دوره قاجار است و در ساری، محله آب انبار نو واقع شده و این اثر در تاریخ 11 مرداد 1384 با شمارهٔ ثبت 12549 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. عمارت کلبادی این مکان زیبا و قدیمی در مرکز شهر ساری و در نزدیکی میدان اصلی واقع شده‌است و در حال حاضر به عنوان اداره میراث فرهنگی مورد بهره‌برداری قرار گرفته و پیشینه آن یه حدود 120 سال پیش بازمی‌گردد. ویژگیهای اجزای معماری آن همچون اتاق‌ها، حجره‌ها، شاه نشین، گرمابه، اصطبل، حیاط و هنر به‌کاررفته بر روی پنجره‌ها و ارسی‌ها و آراستن آنها با شیشه رنگی در نوع خود بی‌نظیر است. این عمارت در زبان مازندرانی گلباتی نامیده می‌شود. عمارت فاضلی عمارت فاضلی ساری یکی از جاذبه‌های گردشگری ایران به حساب می‌آید. این عمارت زیبا در محله آب انبار نو ساری واقع شده‌است و دارای دو عمارت مسکونی متعلق به دوره قاجار و پهلوی است. طبق اطلاعات منتشر شده توسط شرکت عمران و مسکن سازان مازندران، در حال حاضر خانه فاضلی‌ها دارای کاربری خاصی نیست و بازدید برای عموم آزاد است. هدف اصلی از بازسازی خانه فاضلی‌ها مرمت ساختمان‌های قدیمی اطراف این عمارت و رسیدن به یک مجموعه تاریخی با کاربری فرهنگی شاخص در شهر ساری است.

پل تجن ساری این پل بر روی رودخانه‌ای به همین نام که از داخل شهر ساری و در بخش شرقی آن جاری است احداث شده‌است. این پل در اوایل دوره پهلوی تجدید بنا شده و در تاریخ 8 مرداد 1354 با شمارهٔ ثبت 1536 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. در گذشته و از روی سازه قدیمی پل تجن نقاشی معروفی از کمال الملک کشیده شده که در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود. خانه سردار جلیل ساروی خانه سردار جلیل مربوط به دوره قاجار و متعلق به لطفعلی خان سردار جلیل (سالار مکرم) از امرای با نفوذ ارتش وقت بود. این بنا در مرکز شهر ساری خیابان نادر (جمهوری) و در کوچه سردار واقع است. بی‌توجهی کامل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مازندران منجر به آسیب‌های زیادی به این بنای مهم عصر قاجار مازندران شده‌است. این بنا در تاریخ 25 اسفند 1380 با شمارهٔ ثبت 5401 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. حمام وزیری این بنا بخشی از عمارت وزیری بوده که متأسفانه اکنون به بازار والاتبار تبدیل گشته‌است. این بنا نیز در مرکز شهر ساری و متعلق به خاندان سرشناس وزیری، در کنار خانه کلبادی قرار دارد و از لحاظ نوع معماری، مصالح و ویژگیهای ساختمانی از ابنیه دیدنی و مشهور مازندران به‌شمار می‌رود. ان بنا نیز متعلق به دوران قاجاریه‌است.

مجموعه تاریخی فرح‌آباد مجموعه تاریخی فرح‌آباد در 25 کیلومتری شمال شهر ساری و در ورودی فرح‌آباد و در 2کیلومتری ساحل دریای مازندران در محدوده فعلی روستای فرح آباد قرار دارد. این مجموعه شامل مسجد، پل، دیوارهای بر جای مانده از یک کاخ سلطنتی است که به دستور شاه‌عباس‌صفوی ساخته شده و تفرج‌گاه ساحلی صفوی بوده‌است. مسجد با ایوانهای بلند، شبستانها. حجره هاو مناره‌ها از مهم‌ترین بناهای تاریخی استان مازندران به‌شمار می‌رود. شاه عباس به دلیل اینکه از طرف مادر بهشهری بود علاقه فراوانی به آبادانی مازندران داشت و از این رو بناهای زیادی در مازندران احداث نمود. فرح آباد در آن زمان روستای کوچکی بود به نام طاهان که در دوره صفویه به بندری پر رونق تبدیل و به فرح آباد تغییر نام و به دارالسرور و دارالسلطنه شهرت یافت. آب انبارهای ساری ساری در آخرین دوره دارای 5 آب انبار معروف بوده که هم اکنون بنای 3 آب انبار آن موجود است. آب انبار میرزا مهدی این بنا در مرکز شهر ساری واقع شده و مربوط به دوران افشاریه یا زندی ه می‌باشد، منبع اصلی به وسیله پلکانی به پای شیر و انبار آب دسترسی دارد. پلان آن گرد و با گنبد هلالی است که همه آن با آجر و ملاط ساخته شده و در بخش دوگانی گنبد دریچه‌هایی برای فراهم آوردن روشنائی درون آب انبار تعبیه گردیده‌است. آب انبار نو این آب انبار نیز در مرکز شهر ساری و در بافت قدیمی مابین خیابانهای قارن و 18 دی کنونی قرار دارد و به لحاظ نوع کاربری همچون آب انبار میرزا مهدی است. بلندای آن از کف آب انبار تا سقف آن 40/21 متر است. ورودی این آب انبار از سمت خیابان 18 دی می‌باشد. دروازه‌های ساری ساری در گذشته دارای چهار دروازه در چهار سمت شهر بوده که عبارت بودند از: دروازه بابل (شهرآشوب)، دروازه گرگان (میدان شهدا)، دروازه فرح آباد (سه راه ملامجیدالدین) و دروازه نوباغشاه (سبز میدان). برج‌ها و اماکن مقدس مسجد جامع ساری مسجد جامع ساری که قدیمی‌ترین و نخستین مسجد مازندران است و قبل از آنکه به مسجد تبدیل شود آتشکده زرتشتیان بوده‌است. محوطه مسجد در سالهای گذشته چند بار گمانه زنی شده و آثار تاریخی بسیاری از آن خارج شد که سرنوشت بعضی از این آثار نا معلوم است.

مسجد حاج مصطفی خان در سال هق1273 مسجد حاج مصطفی‌خان سورتیجی ایجاد گردید و در محلهٔ امام‌زاده عبدالله آن زمان و محلهٔ چهارراه برق کنونی قرار دارد. این اثر دوره قاجاریه با ملحقات و موقوفات پیرامون خود بعد از مسجد جامع ساری به عنوان بزرگترین مسجد در مرکز شهر قرار دارد. برج رسکت برج رسکت در چهل کیلومتری جنوب باختری شهر ساری، در یکی از روستاهای دودانگه به نام روستای رسکت قرار دارد و مسیر دست رسی به آن از ساری آغاز و پس از گذر از دو راهی کیاسر و سد سلیمان تنگه به سوی باختر منحرف می‌شود که بیشتر بخشهای آن آسفالته می‌باشد. این بنا در بخش دودانگه ساری قرار دارد و با آجر ساخته شده و رایه‌های آن شامل مقرنس کاری دو کتیبه آجری به خط کوفی و پهلوی ساسانی است. احتمالاً مقبره یکی از شهریاران آل باوند بوده و مربوط به سده پنجم هجری قمری است.

در سال 231 خورشیدی برابر با 237 قمری شهاب‌سنگی در منطقه فریم سقوط کرد که به نام شهابسنگ اسپهبد شروین خوانده شد. برخی پژوهشگران برج رسکت را یادمانی چند منظوره در نزدیکی محل سقوط این شهابسنگ می‌دانند. امامزاده عباس در حاشیه شمالی ورودی خاوری شهر ساری واقع شده و از نظر شیوه معماری، گنبد هرمی شکل و صندوق چوبی نفیس، یکی از بناهای معروف استان مازندران است. تاریخ ساخت آن 897 هجری قمری است و چهار امامزاده بنامهای عباس و زید و محمد و حسن در آن مدفون می‌باشند. این بنا دربلوار امام رضا منطقه‌ای به نام آزادگله ساری واقع شده‌است. امامزاده جبار در روستای اسپه ورز واقع در جنوب خاوری شهرستان ساری در کیلومتر 5 جاده ساری به نکاء پشت پارک جنگلی شهید زارع ساری در خاور روستای اسپه ورز مدفون است و گفته می‌شود از نوادگان موسی کاظم می‌باشد. برج سلطان زین‌العابدین برج سلطان زین‌العابدین با گنبد مخروطی هشت‌ترک از لحاظ نوع معماری و تزئینات کاشی کاری و درب و صندوق چوبی نفیس، جز مهم‌ترین بناهای تاریخی ساری به‌شمار می‌رود. کتیبه‌ها و کاشی کاری‌های آن زیبا بوده و یک مرقد دیگر در داخل بنام سلزان‌امیر شمس‌الدین می‌باشد. در مرکز شهر ساری قرار دارد و برج آجری آن به خاطر دارا بودن صندوق و درب چوبی نفیس دارای اهمیت است. بلندای بنا 20 متر و تاریخ ساخت آن سال 849 هجری قمری می‌باشد. امامزاده یحیی از فرزندان موسی کاظم است.   مشکلات شهری حاشیه‌نشینی در دوران تیمور گورکانی عده‌ای از مردم شمال هندوستان به ایران مهاجرت کردند و در سراسر ایران پخش شدند که عده کمی از آنان امروزه در ساری مانده‌اند. آنها امروزه در گوشه‌ای از شهر که اصطلاحاً به آن جوگی محله می‌گویند زندگی می‌کنند. این افراد اغلب بی‌دین می‌باشند.

مناطق تفریحی پناهگاه‌های حیات وحش و پارک‌های جنگلی پناهگاه حیات وحش سمسکنده این منطقه با 1000 هکتار مساحت در 10 کیلومتری جنوب خاوری ساری واقع شده و مسیر دسترسی آن از ساری تا سمسکنده بوده و سپس با یک جاده روستایی به درون محوطه راه می‌یابد. پوشش گیاهی آن گونه‌های جنگلی و جلگه‌ای بوده و بخشی از آن مانند دشت‌ناز به عنوان زیستگاه گوزن زرد ایرانی مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌است.

پارک جنگلی شهید زارع پارک جنگلی شهید زارع در 3 کیلومتری شرق شهر ساری و در جانب جاده ساری به بهشهر قرار دارد و به علت مجاورت با تپه‌های جنگلی کم ارتفاع در دامنه البرز، بسیار زیبا و چشمگیر است. برای استفاده گردشگران نیز دارای امکاناتی برای ماندن کوتاه مدت می‌باشد.   پارک‌ها پارک ملل پارک ملل نام پارکی در حاشیه رود تجن در داخل شهر ساری مرکز استان مازندران است. این پارک بزرگ‌ترین مجموعه تفریحی- توریستی شمال کشور - می‌باشد. فضای این مجموعه تفریحی از دریاچه و فضای سبز تشکیل شده‌است. پارک ملل ساری در زمینی به مساحت 35 هکتار و به طول 2 کیلومتر در حاشیه غربی رودخانه تجن واقع شده‌است. این پروژه در تاریخ 93/6/20 آغاز و پس از 100 روز به بهره‌برداری رسید. این پارک زیباترین و بزرگترین مجموعه تفریحی شمال کشور نیز لقب گرفته‌است. این مجموعه به دلیل وجود پرچم تمام کشورهای جهان، پارک ملل نام گرفته‌است. پارک قائم این پارک در امتداد رودخانه تجن و در موازات پارک ملل واقع شده‌است. این پارک در سال 1379 احداث و در سال 1388 نیز به مساحت آن اضافه گردیده‌است. مساحت پارک حدود 78000 متر مربع و از سمت شمال به جنوب امتداد دارد. این پارک دارای امکانات ویژه جهت اسکان مسافرات می‌باشد. پارک آفتاب (بوستان دامادی) این پارک در امتداد در بلوار آزادی از میدان امام ساری و در بخش غربی (داخل) شهر ساری واقع شده‌است. مساحت پارک آفتاب ساری حدود 1500 متر مربع می‌باشد. پارک آزادگان پارک آزادگان در کنار کتابخانه آزادگان قرار دارد که محلی برای استراحت مطالعه کنندگان بوده‌است. پارک شهرداری این پارک در میدان شهرداری (شاه) قرار دارد و بین ساختمان استانداری و دادگستری قرار گرفته‌است. در گذشته به پارک سبزه میدان معروف بوده که به دلیل همجواری با ساختمان شهرداری زمان به این نام معروف گشت. پارک شهبند (کوشا سنگ) بوستان مادر پارک پیوندی پارک زندان (سعد سلمان) پارک غفاری ورزش هر ساله ورزش‌های فوتسال، تنیس، اسکواش، پینت بال، اتوموبیل‌رانی و شطرنج در سطح کشور و منطقه مقام‌آور می‌باشد. تیم فوتسال راه ساری معروفترین تیم ورزشی این شهر است. در زمینه کشتی نیز تیم گاز مازندران متعلق به این شهر می‌باشد. اولین باشگاه پینت بال شمال کشور در تاریخ 9 مرداد سال 1387 در پارک قائم (پارک تجن) ساری در مساحتی نزدیک به 4000 متر مربع در باشگاه پینت بال پروشات شروع بکار کرد. در سال 1389 تربیت بدنی شهرستان ساری موفق به خرید سهام باشگاه دسته اولی مهرکام پارس تهران شد تا از همین سال در رقابت‌های لیگ دسته یک فوتبال کشور با تیم طبرستان صنعت ساری در این مسابقات شرکت کند. همچنین در فصل 95 لیگ برتر والیبال کشور با حمایت سازمان عمران شهرداری ساری تیمی تحت همین عنوان راهی این سری از مسابقات شد که حاصل آن در رده سنی بزرگسالان مقام نهمی و در جوانان مقام نائب قهرمانی بوده‌است. همچنین از دیگر امکانات ورزشی این شهر می‌توان به دو باشگاه تنیس در مجموعه ورزشی داراب و اتوبان فرح آباد، باشگاه بولینگ توسکا، مجموعه تفریحی، ورزشی و آبی شیرین رود، باشگاه کارتینگ ساویز واقع در مجموعه ورزشی داراب، قایق‌سواری در دریاچه سد پلاستیکی رود تجن، پیست اتومبیلرانی نام برد.

ورزشگاه‌ها و مکان‌های ورزشی مهم استادیوم فوتبال 15هزار نفری ورزشگاه شهدای گمنام ساری استادیوم فوتبال شهید متقی مجموعه ورزشی شهید منتظری سالن ورزشی سید رسول حسینی سالن ورزشی تختی مجموعه ورزشی داراب پیست دوچرخه سواری (چوبی) در حال ساخت ماهفروجک ساری و سالن سرپوشیده شش هزار نفری ساری (در حال ساخت)   آموزش نخستین مدرسهٔ مدرن شهر ساری در سال 1323ق / 1284خورشیدی توسط جمعی از سیاسیون ساروی تأسیس شد. این مدرسه در سال بعد با پشتیبانی لطفعلی خان میرپنجهٔ سالار مکرم (سردار جلیل) سالاریه خوانده‌شد. مدرسهٔ سالاریه با 70نفر دانش آموز آغاز به کار کرد. این مدرسه دارای سه کلاس ابتدایی، سطحی یا فارسی و علمی بود. ولی مدتی بعد با فشارهای مخالفان مشروطه و برخی از مردم شهر، لطفعلی خان سردار جلیل از حمایت مالی مدرسه دست برداشت. در نتیجه مدرسهٔ ساری تعطیل شد؛ و دویست شاگردان آن بی‌مدرسه شدند. مدتی پس از تعطیلی مدرسهٔ سالاریه، دانش آموزان مدرسه و طرفداران‌شان به انجمن حقیقت ساری متوسل شدند. سید حسین مقدس مدرسه را با نام جدید حقیقت در سال 1323خورشیدی در منزل علی بهروزی افتتاح کرد. پس از چندی آن هم بنابه دلایلی تعطیل گشت و بدین ترتیب چندین مدرسه در شهر به وجود آمد و پس از اندکی تعطیل شد. در سال سال 1305خورشیدی کلاس‌های اول، دوم و سوم متوسطه در مدرسه احمدیه دایر شد و مدرسه به نام دبیرستان پهلوی تغییر نام یافت. در تاریخ 4 بهمن 1300خورشیدی نخستین مدرسه دخترانهٔ ساری با نام تربیت بنات، افتتاح شد. مؤسس مدرسه شخصی به به نام خانم فاطمه وکیلی دیپلم مدرسه آمریکایی تهران بوده‌است.

آموزش عالی فهرست برخی از مراکز آموزش عالی شهرستان ساری ·         دانشگاه علوم پزشکی مازندران ·         دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری ·         دانشگاه آزاد اسلامی ساری ·         دانشگاه علوم و تحقیقات مازندران ·         دانشکده فنی امام محمد باقر ·         دانشگاه پیام‌نور استان مازندران ·         دانشگاه پیام‌نور ساری ·         مؤسسه آموزش عالی روزبهان ·         مؤسسه آموزش عالی هدف ·         مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی ادیب مازندران ·         مؤسسه آموزش عالی ساریان ·         مؤسسه آموزش عالی راهیان نوین دانش ·         دانشکده فنی شماره 2 ساری ·         مؤسسه آموزش عالی سارویه ·         مؤسسه آموزش عالی سنا ·         مؤسسه آموزش عالی علمی کاربردی هنر ·         مؤسسه آموزش عالی سازه‌های سنگین مازندران ·         دانشکده فنی و حرفه‌ای سما ·         دانشکده قدسیه(دختران)   کتابخانه‌های عمومی ساری ابن شهرآشوب ساروی آزادگان اهل بیت (ع) ساری شهید سید مجتبی علمدار

صنایع ساری از اواخر دهه20 تا 50 شمسی کارخانجات صنعتی شرکت ام ام با تولید روغن نباتی و چند محصول جانبی دیگر یکی از تولیدکنندگان بزرگ روغن نباتی در ایران به‌شمار می‌رفت.   صنایع چوب و کاغذ مازندران شرکت صنایع چوب و کاغذ مازندران بزرگترین تولیدکننده کاغذ در خاورمیانه با ظرفیت مجموعاً 175000 تن شامل 90000 تن کاغذ روزنامه و چاپ و تحریر و 85000 تن کاغذ فلوتینگ. میزان سرمایه‌گذاری: 600 میلیون دلار آمریکا شامل سرمایه‌گذاری ریالی و ارزی و هزینه‌های فاینانس. نوع شرکت: شرکت سهامی عام افتتاح و راه‌اندازی:1376/05/07   کارخانه نوشابه‌سازی خوش‌نوش ساری کارخانه نوشابه‌سازی خوش‌نوش ساری (کارخانه نوشابه‌سازی کانادا سابق) واقع در کیلومتر یک جاده ساری-نکا (وابسته به دفتر امور اقتصادی جامعه‌الزهرای قم). محصولات این کارخانه عبارت‌اند از نوشابه‌های گاز دار: پارس کولا، شادنوش و…   بازارهای محلی و دوره‌ای همانند برخی از شهرهای شمالی ایران در ساری نیز بازارهای دوره‌ای برگزار می‌گردد.

بازارهای روز بازار امام رضا   از جمله بازارهای منطقه‌ای شهرداری می‌توان با بازار رضا و 22 بهمن اشاره کرد که بازار امام رضا از بازارهای بزرگ واقع در بلوار امام رضا قبل از پل فراورده‌های نفتی احداث شده‌است. به این بازار، بازار ترکمن مرکزی نیز می‌گوند که بیشتر توسط بازرگانان ترکمن از مرز اینچه برون به اینجا آورده و عرضه می‌شود.   ماهی فروشان در انتهای خیابان نادر و در مجاورت با بازار نرگسیه قرار داشت. امّا بعدها کل این بازار به ابتدای پل تجن انتقال یافت. به تازگی این بازار در اتوبان قائمشهر احداث شد که دارای امکانات از جمله استخر ماهی و رستوران ماهی می‌باشد. این بازار بزرگترین بازار ماهی فروشان در شمال کشور است. در ضمن ارسلان عبدالله وند از بزرگان این بازار است.

بازار نرگسیه و رجایی بازار نرگسیه در مجاورت کاخ قدیمی آقا محمد خان قاجار قرار دارد، و از طرف کوچه مسجد جامع خیابان انقلاب، کوچه نواب نادر و کوچه پشت استانداری ورودی دارد. این بازار مجموعه ملزومات بافندگی نظیر نخ کاموا و پوشاک و بزاز و طلا و کفش و قسمتی از تره بار در آن وجود دارد. بازار نرگسیه قدیمی‌ترین و پر رفت آمدترین بازار در استان مازندران می‌باشد که قسمتی از آن را مسجد جامع ساری در بر می‌گیرد. همچنین بزرگترین کاموا فروشی مرکز شمال کشور شهر کاموا در این بازار قرار دارد.   بازار ملّامجدالدّین درابتدا بازار ترکمنان در خیابان ملامجدالدین ساری قرار داشت و در سال 1389 به قبل از پل فراورده‌های نفتی انتقال یافته‌است. این بازارچه از جاهای گردشگری ساری است واز تمام استان و استانهای همجوار برای بازدید از این بازار به آنجا می‌آیند و دارای پوشاک و منسوجات و… می‌باشد.

بازار 22 بهمن بازار کوچکی که توسط شهرداری به عنوان بازار منطقه‌ای در منطقه 22 بهمن واقع در بلوار دانشجو ساخته شده‌است.   بازار روز راه‌آهن و کشاورز این بازار جزء مجموعه بازار منطقه‌ای شهر بوده و در بلوار کشاورز در جنوب شهر قرار دارد که یکی از قدیمی‌ترین و پررونق‌ترین بازارهای ساری است.   نمایشگاه‌های برنامه‌ای معمولاً بسیاری از شرکت‌ها، نهادها، گروه‌ها و… در مجموعه ایران خودرو، یا، سالن شهر و روستا اقدام به برگزاری نمایشگاه می‌کنند. با توجه به اینکه انتظار می‌رود نمایشگاه بین‌المللی در بزرگراه فرح آباد ساخته شود.

محلات ساری اواخر دوره قاجار آب انبارنو، سبزه میدان، نقاره خانه، اوصانلو محله، امامزاده یحیی، بلوچی محله، کردمحله، بلوچی خیل، اصفهانی محله، افغون محله، چاله باغ، شپش کشان، کهنه باغشاه، قلیچ لی محله، میرسرروضه، میرمشهدمحله، بیرامتر (بهرام اُتُر)، در مسجد، پای چنار، مهدی‌آباد، شیشه‌گر محله، نعل بندان، بهارآباد، شاهزاده حسین، امامزاده عباس (آزادگله) محله حاجی‌آباد (خیابان قارن از وسط این محله عبور داده شده و آن را به دونیم کرده)   محله‌های کنونی آب انبارنو، سبزه میدان، باقرآباد، شکرآباد، نوتکیه، چناربن، امامزاده یحیی، بازار روز، شهبند، مهدی‌آباد، کوی ندا، گل افشان، معلم (ساری نو)، ترک محله، کوی آزادی، 22 بهمن، راهبند سنگتراشان، لسانی، میرزمانی (سعدی)، پیوندی، فدک، توکل، کوی پزشکان پردیس، کوی سنگ، کوی افشار، کوی اصحاب، مهیار، پل تجن، طالقانی اول و دوم، پشت پرورشگاه، کوی گلها، پشت زندان، بخش هشت (سلمان فارسی-پیروزی)، پشت مصلی، بربری محله، پیرتکیه، بوعلی (بلوار پاسداران)، میرسرروضه، بهرام اُتُر، آزادگله، سروینه باغ، راهبند دخانیات، نعل بندان، باقرآباد (شهید بخشنده و شهید بابایی کنونی در خیابان شیخ طبرسی)، کوی قلیچ، چهارراه برق، چهارراه کارمندان، ساری کنار، طبرستان، ششصد دستگاه ساری، میرسرروضه، کوی برق، کوی نور (پشت انبار برق)، پشت چین دکا، کوی جهاد، چال مسجد، خیام، مازیار و کوی لاله (فوردگازداران)، کوی هفت تیر (خوی آباد، محله حاجی‌آباد (خیابان قارن)، پشت هتل

شهرک‌ها و مناطق از کوی‌ها و شهرک‌های مهم و مناطق دوگانه آن می‌توان به شهرک 600 دستگاه و شهرک‌های 1100 دستگاه و شهرک دولتی بزرگ گوهرباران در حال ساخت و همچنین شهرک شهرداری واقع در جاده عبور بندارخیل و مسکن جوانان واقع در بزرگراه ولی عصر اشاره کرد و همچنین کوی 22 بهمن، کوی پنج‌تن و مجموعه خیابان‌های پیوندی و میرزا رضا زمانی و بخش 8 و مهدی‌آباد و جام جم و بربری محله و… از مهمترین مناطق مسکونی ساری می‌باشند.   میدان ساعت میدان ساعت نام میدانی در مرکز شهر ساری است. این میدان دارای برجی با ساعت عقربه‌ای بزرگ و مجهز به صدای زنگ ناقوس است که در هنگام تغییر ساعات به‌شمار رقم ساعت آن لحظه به صدا در می‌آید و در سکوت شبهای ساری صدای ساعت 12 شب را به دلیل تعداد بالای دفعات آن و نیز سکوت شب تا دورترین خیابانهای ساری می‌توان شنید. در سال 1355 ساخت میدان این برج آغاز شد و در نهایت در سال 1357 پایان یافت. محمد علی حیدری سازنده این برج می‌باشد.

خیابان‌های مهم و اصلی ساری بزرگراه ولی عصر غربی و شرقی و بزرگراه‌های بادله و رینگ در حال ساخت ساری و کمربندی سلیم بهرامی و همچنین از خیابان‌های مهم می‌توان به پهلوی (طبرسی)، فرهنگ، خیابان صبا، خیابان پیروزی، میرزمانی، خیابان قارن، خیابان انقلاب (شاه)، خیابان نادر، خیابان مدرس. خیابان سلمان فارسی، خیابان مازیار، خیابان رازی، خیابان فردوسی، میدان ابن شهرآشوب (دروازه بابل قدیم که در حال ساخت می‌باشد)، خیابان شاه عباس (18 دی)، خیابان شهبند، خیابان چنار بن، خیابان ملامجدالدین، خیابان دروازه بابل، بلوار فرح آباد، خیابان معلم، خیابان شهید اندرخورا، خیابان خیام، خیابان ارتش، خیابان صبا، خیابان خیام (مولن رژ) و نام مناطق معروف 600 دستگاه. کوی شفا. کوی مهر. قرق. کوی برق. سید الشهدا. طبیعت 1و2. ساری کنار. طبرستان. مهدی‌آباد. در شمال شهر و راهبند سنگتراشان، دخانیاتِ راهبند در جنوب شهر و مختاریه و میدان شهدا (دروازه گرگان) در مرکز شهر نام بردو مجموعه بلوارها و میادین دیگر و… می‌توان اشاره کرد.

حمل و نقل راه‌آهن ساری نخستین شهر ایران بوده‌است که ساخت راه‌آهن سراسری ایران از آنجا آغاز گشت؛ و پس از رضاشاه و در هنگام جنگ جهانی دوم به تصرف نیروهای شوروی درآمد. این خطوط ریلی از شعبه‌های اصلی از راه‌آهن سراسری ایران است که در سال 1308 خورشیدی در دوران رضاشاه، نخستین فاز آن بین شهرهای ساری - بندر شاه افتتاح گردید؛ و همیشه یکی از مهمترین راه‌های ایران به‌شمار می‌رفته‌است. ساخت این راه‌آهن باعث شد تا امروزه شهر ساری به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شود و باعث بیشتر شدن اختلاف طبقاتی بین مردم این شهر نیز شد. هم‌اکنون به قسمت جنوبی شهر راهبند گفته می‌شود که در این منطقه حاشیه نشینان بسیاری وجود دارند.   اتوبوس یازده ایستگاه اتوبوس شهری ساری در نظر گرفته شده‌است که نقاط مختلف شهر را به یکدیگر متصل می‌نماید   تاکسی سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی ساری از اردیبهشت 1376 به عنوان واحد در شهرداری ساری به امور مربوط به تاکسیرانان و تاکسیداران رسیدگی می‌نمود که با توجه به رشد جمعیت شهری و وسعت شهر و نیاز به کنترل و نظارت دقیق تر بر امور مربوط به حمل و نقل و جابجایی مسافرین و همشهریان در سال 1381 با تصویب اساسنامه و معرفی مدیرعامل به عنوان سازمانی مستقل زیر نظر شهرداری شروع به فعالیت نمود.   فرودگاه بین‌المللی دشت ناز (ساری) فرودگاه دشت ناز (ساری)، نام فرودگاهی در شهرستان ساری است. این فرودگاه به عنوان یک فرودگاه بین‌المللی شناخته می‌شود. از فرودگاه دشت ناز به شهرهای تهران و مشهد پروازهای روزانه برقرار است. این فرودگاه بین‌المللی است و در 15 کیلومتری شهر ساری واقع شده و پروازهای داخلی ان به شهرهای مشهد، شیراز، کرمانشاه، اهواز، عسلویه، تهران، بندرعباس و کیش برقرار است.

سینما شهر ساری در گذشته دارای چهار سینمای فعال بود اما در حال حاضر تنها یک سینمای آن فعال است: سینما سپهر (فعال) سینما فرهنگ (مولن رژ) سینما ایران سینما فردوسی

تئاتر در باب اینکه نخستین نمایش در ساری چه زمانی و به چه کیفیتی انجام شده، اطلاعاتی وجود ندارد. به نقلی در سال 1319 هجری قمری ظهیرالدوله، که وزیر تشریفات سلطنتی و همچنین دارای سمت والی مازندران بود، شخصی به نام حکیم الهی را مأمور کرد که در سبزه میدان تئاتری اجرا نماید. بعدها در دهه 1300هجری شمسی یدالله مایل تویسرکانی وزیر فرهنگ مازندران، نمایشنامه‌های بسیاری از نمایشنامه‌نویسان روس و اروپایی مانند مولیر را در مدرسه‌ای به نمایش درآورد و گاهی از این نمایش‌ها در راستای القاء تفکرات خود نیز استفاده می‌نمود و بازیگران این تئاترها نیز دانش‌آموزان یا بازاریان مشتاق بودند و خود یدالله مایل نیز برای بها بخشیدن و اعتباردادن به تآتر گاهی ایفای نقش می‌نمود. این گروه پس از مدتی به خاطر مسائل سیاسی ازبین رفت. پس از آن نیز گروه‌هایی تئاتری به رهبری افرادی چون ستوان ایرانلو، خدابنده لو، خیرخواه، محمد باقر خاوری، اتومیان، ملک الکتابی و… در شهر راه انداخته شدند. از نمایشنامه‌نویسان بزرگ که در این شهر به فعالیت پرداختند می‌توان به لادبن (قاسم رحیمیان) و عمادالدین رام بودند بیشتر گروه‌های تئاتری پیش از انقلاب 57 دارای بازیگرانی از دو دستهٔ معلمین و دانش‌آموزان یا سربازان پادگان ساری بود و اغلب این تاترها در مدارس به روی صحنه می‌رفتند.

رسانه صدا و سیما رادیو تبرستان از دهه 1320 فعالیت خود را آغاز نمود. این رادیو بعدها در قالب شبکهٔ استانی صدای مرکز مازندران به فعالیت خود ادامه می‌دهد. شبکه تبرستان ابتدا با فرستنده‌ای 100 واتی افتتاح گردید. صدا و سیمای مرکز مازندران در هفدهمین جشنوارهٔ مراکز صدا و سیمای ایران، دومین مرکز برتر پس از مرکز خوزستان شناخته شد.

نشریات از دوران قاجاریان تا کنون نشریات و روزنامه‌های بسیاری در ساری به چاپ رسیده‌است. امروزه از بزرگترین نشریات ساری می‌توان به هفته نامه کایر (قدیمی‌ترین نشریه ساری) و روزنامه‌های بشیر، وارش، حرف مازندران و دیار سبز و نسیم و هفته نامه‌های قارن، نهضت شمال و پژواک شمال و پیک شمال و همولایتی اشاره کرد. همچنین روزنامه سارویه که فقط مخصوص شهرستان ساری است با نظارت شورای شهر شهرستان ساری از سال 1384 به انتشار می‌رسد. نخستین و تنها نیازمندیهای نوار شمالی کشور نیز به صورت هفته نامه و در قطع استاندارد نیازمندیهای داخلی (25×35) به صورت چاپ رول دورنگ (MK) و با نام «نیازمندیهای چتر شهر» در این شهر منتشر و توزیع می‌گردد.

سلامت و بهداشت بیمارستان‌ها و مراکز درمانی ساری

• بیمارستان دولتی
• بیمارستان امام خمینی
• بیمارستان بوعلی سینا
• بیمارستان نیمه شعبان
• مرکز روان پزشکی و سوختگی زارع
• مرکز قلب مازندران
• بیمارستان حکمت

بیمارستان خصوصی

• بیمارستان شفا
• بیمارستان امیر مازندرانی
• مرکز درمان ناباروری حضرت مریم

سوغاتی‌ها از سوغاتی‌های شهر ساری شامل غذاهای سنتی، میوه‌ها و صنایع دستی این شهر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

غذاهای سنتی غذاهای سنتی ساری شامل سیر انار، ناز خاتون، اکبر جوجه، کدو پلو، چاشنی ساک، ماهی شکم‌پر و مرغ شکم‌پر می‌شود. همچنین به دلیل استفاده از شکر سرخ، فسنجان و خورش زرشک ساری طعمی متفاوت و ملس دارند. همچنین مرباها و شربت‌های مختلفی از جمله دوشاب (مثل انجیل دشو) و هلی ترشی در منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

میوه‌ها انواع مرکبات، تمشک، ازگیل، ولیک، قارچ چتری)، گزنه، کدو و…

صنایع دستی صنایع چوبی، صندوق‌مزار، ارسی، لاک‌تراشی، جوله، کلز، کیله‌لاک، قند چوله، تنباکو چوله، سیرکوب، حصیربافی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی، جوراب‌بافی، موج‌بافی، پارچه‌بافی، نمدمالی، سفال‌گری و…