آشنایی با اندیکاتور RSI

اندیکاتور RSI یکی از معروف‌ترین شاخص‌ها و نشانگرهای بازار‌های مالی است. نحوه استفاده از این اندیکاتور و ترکیب آن با سایر اندیکاتور‌‌ها، باعث می‌شود تا دید مناسبی از بازار مالی به دست بیاید. در صورتی که با اندیکاتور RSI و نحوه تحلیل بازار بر اساس آن آشنایی ندارید، تا پایان این مقاله همراه آسمونی باشید.

اندیکاتور RSI چیست؟

RSI مخفف عبارت "Relative Strength Index" به معنای شاخص قدرت نسبی می‌باشد. این اندیکاتور به واسطه آنکه همواره بین مقدار صفر تا 100 نوسان می‌کند، همانند اندیکاتور مووینگ اوریج، جزو اندیکاتور‌های نوسانی و اوسیلاتور‌ها دسته بندی می‌شود. با استفاده از اندیکاتور RSI می‌توان عملکرد و دید سایر سرمایه گذاران را مشاهده کرد. به صورت معمول، اندیکاتور RSI از 5 سطح کلی تشکیل شده است.

در صورتی که با اندیکاتور مووینگ اوریج آشنایی ندارید، مطالعه مقاله زیر به شما پیشنهاد می‌شود:

آشنایی با مووینگ اوریج

سطوح صفر، 30، 50، 70 و 100، سطوح عملکردی اندیکاتور RSI را نشان می‌دهد و به واسطه قرار گیری نمودار در سطوح مختلف می‌توان برداشت‌های مختلفی از آینده بازار داشت. سطوح صفر تا 30 درصد و 70 تا 100 درصد به عنوان سطوح بحرانی شناخته می‌شود. سطوح بین 30 تا 70، حالت عادی و عملکرد معمول بازار را نشان می‌دهد. 

در صورتی که نمودار ترسیمی، بین بازه صفر تا 30 قرار بگیرد، نشان دهنده اشباع فروش است. به این منظور که بازار به واسطه فروش بسیار زیاد سرمایه گذاران، دچار یک آشوب شده و باید این مشکل را برطرف کند. از آنجایی که ارزش بازارهای مالی همواره با اصلاح مواجه می‌شود، در زمانی که اندیکاتور RSI، نقطه اشباع فروش را نشان دهد، می‌توان انتظار داشت که بازار با اصلاح مواجه خواهد شد و قیمت افزایش می‌یابد.

همین شرایط برای بازه بین 70 تا 100 نیز صدق می‌کند. این شرایط عموما در حالتی رخ می‌دهد که ارزش یک ارز دیجیتال، سهام و... به صورت ناگهانی رشد شدیدی می‌کند. در این حالت سرمایه گذاران با این باور که روند صعودی همچنان ادامه خواهد یافت، خرید را شروع می‌کنند و میزان خرید به اشباع می‌رسد. در این حالت از آنجایی که بازار باید اصلاح شود، به یک روند ریزشی وارد خواهد شد تا نمودار RSI وارد ناحیه منطقی شود.

بین بازه 30 تا 70، بازه منطقی شاخص RSI شناخته می‌شود. در این حالت، بازار مالی در تعادل وجود دارد و مسیر سالمی را طی می‌کند. زمانی که اندیکاتور RSI بازه 30 تا 70 را نشان می‌دهد، نمی‌توان آینده بازار را تشخیص داد. به همین دلیل است که سطوح اشباع خرید و فروش، سطوح بحرانی نامیده می‌شود و برای تحلیل گران و تریدر‌ها نقاط مهمی به حساب می‌آیند.

واگرایی اندیکاتور RSI

اندیکاتورها در بازار‌های مالی با توجه به آنکه از قوانین ریاضی تبعیت می‌کنند، به صورت مداوم به تصدیق یکدیگر می‌پردازند. به این معنا که با حرکت صعودی یک ارز دیجیتال، شاخص قدرت نسبی یک ارز دیجیتال افزایش می‌یابد و به محض کاهش قیمت، این شاخص کاهش خواهد یافت. با این حال، در بازار‌های مالی لحظاتی وجود دارد که شاخص‌ها از روند حرکتی پیروی نخواهند کرد که در این حالت به اصطلاح "واگرایی" رخ می‌دهد.

واگرایی در اندیکاتور‌های مختلفی ممکن است رخ دهد که یکی از این اندیکاتور‌ها RSI است. در صورتی که اندیکاتور RSI بر خلاف روند قیمتی حرکت کند، واگرایی در اندیکاتور RSI رخ می‌دهد و این حالت ممکن است در حالت اشباع فروش و اشباع خرید رخ دهد؛ اما تشخیص واگرایی RSI می‌تواند کمی سخت و گیج کننده باشد.

تشخیص واگرایی RSI

فرض کنید یک ارز دیجیتال، نظیر بیت کوین، قیمتی معادل با 20 هزار دلار دارد و در یک روند صعودی در حرکت است. در صورتی که اولین قله ایجاد شده برای حرکت این ارز دیجیتال، مقاومت 22 هزار دلار باشد و سپس قیمت بین کوین بریزد، در صورتی که مجددا حرکت صعودی ادامه داشته باشد و یک قله دیگر، بالا‌تر از قله قبلی توسط بیت کوین ایجاد شود، به عنوان مثال قله 24 هزار دلاری، انتظار می‌رود تا شاخص RSI نیز این رویه را دنبال کند. 

در این صورت شاخص RSI به دلیل صعود شدید بیت کوین در قله اول وارد محدوده اشباع خرید می‌شود و سپس با ریزش، ممکن است از محدوده خرید خارج شود. اما زمانی که دوباره قیمت بیت کوین افزایش می‌یابد و قله جدیدی می‌زند، اگر شاخص RSI قله‌ای بیشتر یا برابر با قله قبلی ایجاد نکند، دچار واگرایی خواهد شد. به این منظور که قیمت بیت کوین نسبت به قله قبلی افزایش یافته است اما شاخص RSI این افزایش قیمت را پشتیبانی نمی‌کند. در این حالت می‌توان گفت واگرایی RSI دیده شده است. همچنین بسیاری از تحلیل‌گر‌ها این نوع واگرایی را "واگرایی منفی" می‌نامند؛ زیرا قیمت ارز بیت کوین در آینده افت خواهد داشت.

در سمت مقابل، در صورتی که قیمت ارزی مانند اتریوم، اگر یک روند نزولی داشته باشد و به کف قیمتی خود برسد و دوباره مجددا رشد قیمت داشته باشد، اگر مجددا قیمت اتریوم بریزد و کفی پایین‌تر از کف قبلی را ثبت کند، می‌توان انتظار داشت که شاخص RSI نیز این حرکت را دنبال کند. در صورتی که شاخص RSI، قله‌ای بالا‌تر از قله قبلی خود به ثبت برساند، می‌توان انتظار داشت که قیمت در آینده‌ای نزدیک افزایش پیدا کند و قیمت را اصلاح کند که به آن "واگرایی مثبت" می‌گویند.

تشخیص همگرایی RSI

همگرایی RSI دقیقا بر خلاف واگرایی RSI می‌باشد. در این صورت اگر قیمت ارز دیجیتال، سقف جدیدی را ثبت کند، اندیکاتور RSI نیز قله جدیدی بالا‌تر یا هم اندازه با قله قبل ایجاد می‌کند و در صورتی که قیمت کاهشی باشد و دره جدیدی ایجاد شود، اندیکاتور RSI نیز روند حرکتی قیمت را پشتیبانی می‌کند و یک دره جدید ایجاد می‌کند.

واگرایی مخفی اندیکاتور RSI

واگرایی مخفی زمانی اتفاق می‌افتد که در سناریو توضیح داده شده در بالا، جای اندیکاتور RSI و روند قیمتی عوض شود و معمولا در زمانی رخ می‌دهد که قیمت در حال اصلاح است. به بیان ساده‌تر می‌توان واگرایی مخفی اندیکاتور RSI را به صورت زیر توضیح داد:

واگرایی مخفی مثبت: در این نوع از واگرایی، اگر قیمت یک ارز بعد از ریزش اصلاحاتی را انجام دهد و سپس دوباره دچار افت قیمتی شود، اگر دره ایجاد شده در این حالت بالاتر از دره اولیه باشد، RSI نیز باید دره‌ای بالاتر از دره قبلی را نشان بدهد. اما در این حالت دره ایجاد شده در شاخص RSI کوچک‌تر از دره قبلی خواهد بود و این نشان دهنده ادامه روند صعودی خواهد بود و به همین دلیل به آن "واگرایی مخفی مثبت" یا "HD+" می‌گویند.

واگرایی مخفی منفی: در این حالت، اگر قیمت یک ارز بعد از روند صعودی، اصلاحاتی انجام دهد و سپس دوباره افزایش قیمت را تجربه کند، اگر قله ایجاد شده پایین‌تر از قله اولیه باشد، RSI نیز باید قله‌ای پایین‌تر را ایجاد کند که این اتفاق رخ نخواهد داد. در این حالت قله جدید RSI بالاتر از قله قبلی خواهد بود و این نشان دهنده ادامه روند نزولی خواهد بود و به همین دلیل به آن "واگرایی مخفی منفی" یا "HD-" می‌گویند.

توجه داشته باشید، که در بازار ارز‌های دیجیتال، قطعیت وجود نخواهد داشت. به این منظور که همواره باید منتظر تاییدیه‌های لازم بود. در شرایطی خاص ممکن است اندیکاتور‌های مختلف از وقوع یک روند صعودی یا نزولی در آینده خبر دهند، اما قیمت طبق پیشبینی حرکت نکند. بنابراین واگرایی‌های RSI نیز از این قائله مستثنی نخواهد بود. در نتیجه ممکن است با دیدن واگرایی RSI انتظار بر افزایش یا کاهش قیمت و تغییر روند باشد، اما این اتفاق رخ ندهد. 

چیزی که مشخص است، آن است که تغییر روند در صورت دیده شدن واگرایی، رخ خواهد داد، اما زمان رخداد این اتفاق مشخص نخواهد بود. در نتیجه همواره پیشنهاد می‌شود که با کوپل کردن و استفاده از چندین اندیکاتور مختلف، از نقاط ورود و خروج اطمینان حاصل شود و تاییده لازم جهت ورود به معامله یا خروج از آن گرفته شود تا میزان ضرر‌ها به حداقل برسد.