ژانر (گونه) فیلم

شنبه ۱۵ مرداد ۱۴۰۱
علیرضا کاوه

ژانر یا گونه میتواند مهمترین مشخصه سینمایی هم باشد.
لحن در ادبیات، موسیقی و سینما در برخی موارد مشابه اند.
یعنی اثری هنری میتواند شاد، غمگین، دلهره اور، عاشقانه، ترسناک یا از این قبیل باشد. این موارد ازشمار ژانرها هستند. ژانرها همیشه انقدر ساده نیستند. به عنوان نمونه ایزی رایدر (هاپر ۱۹۶۷) در گونه یا ژانر جاده ای می گنجد.

این لحنی است که در سینما وجود دارد. به سختی میتوان داستان یا تکه ای موسیقی ای را به لحن جاده ای نسبت داد.

با اینکه موسیقی کانتری و ژانر سینمایی وسترن در کنار هم استفاده میشوند و کمابیش همزادند اما موسیقیدان یا موسیقی شناسی تا به حال لحن «ترانه های کانتری» را «وسترن» ننامیده است.

پس بین لحن ها در هنرهای مختلف (ادبیات، موسیقی، نقاشی و سینما) گاه یکسویی وجود ندارد. لحن حماسی (Epic) در ادبیات، مانند داستان زندگی قهرمانان استورهای و مذهبی، زمانیکه در سینما ساخته شده است همان عظمت را بازتاب نداده است. به همین دلیل بزرگان مذهبی در بیشتر موارد مراقب بوده اند که فیلمی به ساحت حماسی قهرمان آن خدشه وارد نکند.

میتوان چنین تعبیر کرد که لحنها قابل ترجمه نیستند. یعنی زمانیکه شعر حافظ را ترجمه میکنیم ممکن است بخشی از رازآلودی آن خدشه دار شود. در سینما ما بینندگان امکان درک مشابهی از لحنها در سراسر جهان داریم. زیرا که فیلم دیدن نیاز به آموزش دیدن ندارد. همه میتوانند فیلمی را ببینند و از آن لذت ببرند.

درک لحن یک فیلم نیاز به مقدماتی که در ادبیات هست ندارد. این مساله در موسیقی هم هست. زمانیکه آهنگ حزن آلودی را می شنوید حتا اگر صدای پخش را از خانه همسایه دریافت کنید و سرگرم کار خود باشید، لحن آن به احتمال برروی شما تاثیر خواهد گذاشت. به همین دلیل شرکت در مهمانیهای شاد با موسیقی معمول یا برعکس مجالس سوگواری با مرثیه ها روحیه ی افراد غیرمرتبط را تغییر میدهد. این مکالمه برایتان آشناست:

چرا حالت گرفته اس؟

رفته بودم عزای یکی از بستگان دوستم.

شرکت در عزایی با نوحه ی حزن الود، شما که از مرگ عزیز دیگری باخبر نبوده اید را هم غمگین کرده است. یعنی با هر مدرک دانشگاهی یا میزان درآمد مالی یا سن و سال و جنس زن و مرد ممکن است لحن یک اثر هنری شما را با کسانیکه از شما به موضوع نزدیکترند "همسان" کرده باشد. به واژه مهم دیگری رسیدیم: همسان! فیلمها در گونه ها ما بینندگان را با هم همسان میکنند.

ادامه در بخش بعدی.