نگاهی به کتاب بیست کهن الگوی پیرنگ و طرز ساخت آنها

شنبه 29 مرداد 1401

مرجان دلپسند

نویسنده: مرجان دلپسند

پیرنگ موضوعی است که در کتاب "بیست کهن الگوی پیرنگ وطرز ساخت آنها" به قلم "رونالد بی توبیاس" و ترجمه "ابراهیم راهنشین" در چاپ پنجم به آن پرداخته شده است. این کتاب در بیست و شش فصل نوشته شده است. ناشر این کتاب انتشارات ساقی می‌باشد. این کتاب نخستین بار در سال 1392 چاپ و منتشر گردید. این کتاب هم اکنون به چاپ پنجم خود رسیده است.

این کتاب دارای نثری روان می‌باشد و مطالبی که در مورد پیرنگ نوشته شده‌اند، همگی با مثال‌هایی برای خواننده به بیانی ساده توضیح داده شده است. در این کتاب به چرایی ضرورت وجود پیرنگ و انواع آن در متن داستان و فیلم نامه‌ها با ارائه مثال‌هایی پرداخته شده است. با توجه به فهرست این کتاب در فصل‌های اول تا چهارم این کتاب نویسنده و مترجم به بیان توضیحاتی درمورد پیرنگ‌های درونی و بیرونی و ساختار پیرنگ پرداخته شده است. نویسنده در این کتاب از فصل ششم تا بیست و پنجم در مورد انواع پیرنگ صحبت می‌کند که عبارتند از: پیرنگ جستجو، ماجراجویی، تعقیب و گریز، نجات، فرار، انتقام، معما، رقابت، انسان ضعیف، وسوسه، دگردیسی، تغییر، بلوغ، عشق، عشق ممنوع، فداکاری، کشف، افراط فلاکت بار و صعود و سقوط.

در این کتاب، تعاریف متعددی در مورد پیرنگ بیان شده است. با توجه به مطالب بیان شده در این کتاب "پیرنگ" واژه‌ای است که از نقاشی وارد ادبیات شده است.در ادبیات، پیرنگ بر رابطه علیت است. پیرنگ سازمان بندی حوادث یا چارچوب اولیه اثر است. پیرنگ را با دو اصطلاح ساختمانی و مکانیکی توضیح می‌دهند. اسکلت، داربست، روبنا، رو ساخت که چارچوب یک داستان می‌باشند. تمام جزئیات یک داستان روی استخوان‌های پیرنگ آویخته می‌شوند. پیرنگ یک داستان در چند دقیقه اول خواندن مشخص می‌شود. پیرنگ عنصری می‌باشد که در نیرو، صور خیال و اتفاقات و اشخاص را به یکدیگر مربوط می‌کند و در تمام داستان جریان دارد.

پیرنگ‌ها با وجود تفاوت هایشان از الگوهای مشخصی پیروی می نماید.تعداد آنها بی نهایت هستند و نمی توان به مدت طولانی از آنها استفاده نمود.داستان‌ها قبل از پیرنگ‌ها وجود دارند. به عبارتی اگر پیرنگ‌ها در داستان‌ها نباشند،داستان به بیراهه می‌رود. پیرنگ می‌تواند حوادث و اتفاقاتی را که برای شخصیت‌ها درجریان داستان اتفاق افتاده است را به یکدیگر پیوند بدهد. پیرنگ داستانی است که الگوی کنش و واکنش دارد. پیرنگ زنجیره‌ای از روابط علت و معلولی است که به طور پیوسته الگوی رفتار و ماجرای واحدی را خلق می‌کند و قطب نمای نویسنده در نگارش یک داستان است.

به عبارتی پیرنگ، این سؤال را از مخاطب می‌پرسد که اگر بخشی از داستان را حذف کنیم، ارتباط بین بخش‌های مختلف داستان را به هم می ریزد؟ پیرنگ‌ها را می‌توان به دو بخش بیرونی و جسمی، درونی و ذهنی تقسیم نمود. پیرنگ‌های ذهنی و درونی طبیعت و سرشت انسان‌ها و روابط بین شخصیت‌ها را کند و کاو می‌کند و شخصیت‌ها در جستجوی معنا هستند. همان طور که درفیلم کمدی "سه کله پوک" می‌توان دید. زیرا در فیلم‌های کمدی مطالب به صورت دو پهلو و کمدی مطرح می‌شود و برای فهمیدن ودرک کامل آن از ذهن انسان کمک می‌گیرد.

در پیرنگ بیرونی تمرکز نویسنده بیشتر روی ماجراهایی است که اتفاق می‌افتد. به شخصیت کمتر پرداخته می‌شود و ماجرا روی شخصیت، تسلط و سیطره دارد. همان طور که درفیلم‌های سریالی مانند (بیگانه، سلاح مرگبار و ترمیناتور) نیز می‌توان دید. پیرنگ‌ها بی‌نهایت هستند و متفاوت هستند. اما از الگوی یکسانی برخوردارند. در دو فصل پایانی این کتاب نیز اصطلاحات لاتین اسامی ذکر شده در متن و اسامی پر رنگ در متن نیز به صورت جداگانه بر طبق حروف الفبا آورده شده است. در پیرنگ "جستجو" به عنوان یک پیرنگ ذهنی تاکید بر روی شخصیت است.در پیرنگ جستجو چیزی که جستجو می‌شود، تمام موجودی قهرمان راشکل می دهد.

شخصیت در داستان به واسطه این پیرنگ با جست وجویی که شکل می‌دهد، دچار یک تحول شخصیتی می‌شود. نمونه بارز این پیرنگ "دن کیشوت" می‌باشد. در پیرنگ "ماجراجویی" یک پیرنگ ماجرایی و جسمی است. در این پیرنگ تمرکز و توجه‌ روی خود سفری است که شخصیت داستان می‌رود. این ماجراجویی نامتعارف و غیرمعمولی می‌تواند باشد. شاید بتوان گفت کاری که شخصیت داستان یا فیلم نامه برای نخستین بار آن را انجام می‌دهد.

در این پیرنگ چیزی که اهمیت دارد، لحظه و شخصی است که آن را انجام می‌دهد. نمونه بارز این پیرنگ شخصیت "گالیور" می‌باشد. پیرنگ "تعقیب و گریز" را می‌توان پیرنگی فیزیکی دانست.در این نوع پیرنگ خود تعقیب کردن مهمتر از شخصیت داستان است.برای مطالعه انواع دیگر پیرنگ می‌توانید این کتاب را مطالعه نمایید. مطالعه این کتاب را به دوست داران داستان نویسی پیشنهاد می‌کنم.