نقد و بررسی فیلم تیرانداز ماهر

چهارشنبه 12 آبان 1400
نقد از چکاوک شیرازی

• تیرانداز ماهر
• 2021 آمریکا
• کارگردان: رابرت لورنز

فیلم تیرانداز اکشن تریلری جذاب با بازی «لیام نیسون »در نقش «جیم »است. دو خطی داستان را می توان این طور بیان کرد: پسربچه ای که مادرش را به تازگی از دست داده به «جیم» سپرده می شود تا برای نجات جانش از «کارتل»، او را به شیکاگو برساند. نام «نیسون » در کنار «کارتل »به تنهایی کافی است تا بدانیم با چه ژانری سرو کار داریم.

انتخاب «نیسون »برای بازی در نقش‌ پیرمردی هفتاد و چند ساله که تنهایی در خانه ای نزدیک مرز زندگی می کند بسیار به جا و فکر شده بوده است. زیرا او سن و سالی را گذرانده پس می تواند حس سمپاتی را در مخاطب بیدار کند در عین حال بیننده ای که سال ها کارهای او را دنبال کرده ته ذهنش او را خوب می شناسد و می داند با چه کسی طرف است و هنوز قابلیت های او را می دانند.

پس یقین دارد که او پیروز میدان است اما مسیر رسیدن به این پیروزی چگونه خواهد بود و در نهایت چه چیزی را تحت عنوان مضمون اخلاقی به ما نشان می دهد. «کارتل »به دنبال مادر و پسری است که دایی خانواده پول هنگفتی را دزدیده و خیانت او گریبان خواهر و فرزندش را گرفته است. آن ها ناچار به فرار هستند و طی این تعقیب و گریز در مسیر «جیم» قرار می گیرند. مادر که بر اثر تیراندازی جان می دهد، در لحظه ی مرگ پسرش را به «جیم» می رساند تا او را به اقوامش تحویل دهد.

«جیم »پسر را به پلیس تحویل می دهد اما زمانی که می فهمد پلیس می خواهد او را به «کارتل »که خود را خانواده ی پسر جا زده است تحویل دهد، تصمیمش را عوض می کند و او را از پلیس می رباید و خود، مسئولیت محافظت از پسر را به عهده می گیرد.

ریتم فیلم تا آخرین لحظه حفظ می شود، صحنه های طولانی تعقیب و گریز و سپس صحنه ای آرام برای پایین آوردن آدرنالین خون. اما هر کدام از صحنه های تعقیب و گریز هم هیجان بیشتری نسبت به قبلی دارد هم خطر بیشتری در عین حال «جیم» را در موقعیت های خطرناک بیشتری قرار می دهد و قدرت «کارتل» را بیشتر می کند و بیشتر نشان می دهد که آن ها تا چه حد خطرناک و بی رحم هستند.

اما در این حیص و بیص روند صمیمیت جیم و پسر، «میگل»، هم نشان داده شده است. در ابتدا آن ها نسبت به هم عصبانی هستند. «میگل »فکر می کند «جیم» باعث مرگ مادرش است و «جیم »هم برای به هم خوردن آرامشش ناراحت است. اما کم کم با پسر همدردی می کند زیرا او هم همسرش را به تازگی از دست داده است. این کم محلی ها و بی اعتمادی به هم ادامه دارد تا وقتی که هر دو در طول یک جر و بحث و دعوا همه ی نفرتشان را بیرون می ریزند و خود را تخلیه عاطفی می کنند و از آن پس با یکدیگر راحت تر کنار می آیند.

اما چرا این روال برایمان جذاب است؟ زیرا هر چه حالا می بینیم محصول چیزی است که در صحنه های قبل تر کاشته شده است و حالا موقع برداشت است. مثلا همین جر و بحث «جیم» و «میگل»، قبلا دیده ایم که «جیم »تا چه حد به سگش وابسته بود و چطور رئیس کارتل به سگ شلیک می کند و او را جلوی چشمان «جیم »می کشد. پس خشمی نهفته در وجود «جیم» شکل می گیرد که زمان به خاک سپاری سگ بالاخره خود را نشان می دهد. اما او که یک گام دیگر به درک میگل نزدیک شده با برگزاری مراسم خاکسپاری برای مادرش، سعی می کند ناراحتی را رفع کند.

در این فیلم نه تنها، ما شاهد فرآیندی اخلاقی برای «جیم »و «میگل »هستیم بلکه رییس کارتل در خطی موازی با «جیم» قرار گرفته، اما به سمتی انحطاطی. این یعنی در حالی که «جیم »به سمت تغییری مثبت پیش می رود او مدام بیشتر در منجلاب فرو می رود. در واقع حتی او هم آرک شخصیت دارد. هر چند که در چنین فیلم هایی پرداختن به تحول شخصیتی چندان مهم نیست.

این دو خط موازی در قسمت اوج داستان بالاخره به هم می رسند، در حالی که «جیم »فرتوت است و نمی تواند به خوبی رئیس در جنگ تن به تن از خودش دفاع کند، هر چند که تیرانداز ماهری است.

این تفاوت حتی در نوع اتومبیل هایشان هم خودش را نشان داده است. زیر پوست نبرد فیزیکی نبردی روانی هم در جریان است. رییس می خواهد همه ی عقده های کودکی اش را بر سر «میگل» خالی کند و او را مانند خودش کند، اما «جیم» نه تنها در حال دفاع از جان خود و «میگل »است بلکه از اخلاقیات او هم دفاع می کند و سعی می کند او را هم چنان کودکی پاک نگه دارد.

در پایان هم قهرمان ما، که بسان قهرمانان وسترن تنهاست، بعد از انجام مسئولیتش راه خود را ادامه می دهد. اما معلوم نیست این راهی است که دلش می خواهد بپیماید یا نه.