نقد فيلم گربه سیاه

20 تير 1401
چكاوك شيرازى
گربه سیاه

بیلبوردهای فیلم همه جا به چشم می خورد و گریم متفاوت ترلان پروانه در کنار بهرام رادان به شدت جلب توجه می کند و مخاطب را به تماشای فیلم دعوت می کند.
اما مانند حبابی که در لحظه از بین می رود با تماشای فیلم همه ی آن زرق و برق ها هم نابود می شود.
فیلم در لحظه ای که قرار است شروع شود به پایان می رسد. جایی از زبان منتقدی خواندم تماشای برخی از فیلم های ایرانی مانند این است که مشغول یک بازی کامپیوتری هستی و درست در جایی که بازی به اوج می رسد ناگهان کسی از راه می رسد و دستگاه را خاموش می کند و شما را هاج و واج میان زمین و هوا رها می کند و این دقیقا همان کاری است که فیلم گربه ی سیاه با مخاطبش انجام می دهد.

مخاطب در کل فیلم با معرفی کاراکترها سرگرم می شود. پروانه‌ دختری است که با ناپدری اش زندگی می کند و با نامزدش قصد مهاجرت به ترکیه را دارند.
اتفاقا عواملی که برای معرفی این کاراکتر به کار می روند گویا و کامل هستند اما معلوم نیست دقیقا به چه دردی می خورند.
زیرا قرار است مثلا وقتی که ما راجع به مادر زندانی او می دانیم یا شرایط زندگی اش را می فهمیم راهی باشد تا شکل گیری داستان کمک بیشتری کند. اجازه بدهید این گونه توضیح دهم که مثلا وقتی می دانیم مادر دختر زندانی و پدرش مرده است، این موضوع باید باعث شود که او با محیط دور و برش پیوند تازه ای برقرار کند و از آن به بعد داستان فیلم شکل بگیرد. در این فیلم اگر پدر دختر قاچاقچی بود و مادرش سالن زیبایی داشت باز هم هیچ تاثیر خاصی روی داستان نمی گذاشت.

اوضاع برای بقیه ی کاراکترها هم همین است. بهرام رادان در نقش خودش هیچ چیز به فیلم اضافه نمی کند.
از همه مهم تر این که اصلا نمی دانی کدام یک نقش اصلی فیلم را به عهده دارد. هر کدام گوشه ای از فیلم ایستاده اند و راه خودشان را می روند و ساز خودشان را می نوازند و هیچ رشته ای این ها را به یکدیگر وصل نمی کند و می توانی به راحتی هر کدام‌ را که میل داشتی از داستان حذف کنی.
پروانه و دوستش با پسری که که به قول خودش از شاخ های مجازی است آشنا می شوند و بی خود و بی جهت با یکدیگر صمیمی می شوند و پسر بلاگر با بهرام رادان ارتباط می گیرد و دختر و پسر را وارد زندگی او می کند و مشکلاتی برای همه شان به وجود می آید.

در این بین یک سری اتفاقات بی معنی تر دیگری هم می‌افتد. مثلا بهرام رادان مجبور به گرفتن دست بهاره کیان افشار به عنوان همکارش می شود و این موضوع سوژه صفحات مجازی می شود اما هیچ تاثیری در پیشبرد قصه ندارد. همان طور که در بالا اشاره شد در هر سکانس موضوعی مطرح می شود و در حالی که انتظار داری به نتیجه برسد ناگهان رها می شود و انگار نه انگار اتفاقی افتاده است.
اصلا از این فیلم این طور استباط می شود که سازندگان آن دلشان خواسته با موضوعات روز فیلمی بسازند. در واقع فیلم داستان به خصوصی ندارد که مانند فیلم های خوب در دل این داستان به اتفاقات روز هم اشاره ای شده باشد. بلکه مجموعه ای از حاشیه های روز است که یک چیزهایی هم به عنوان قصه به آن اضافه شده است.
موضوعاتی مانند حاشیه های پیرامون بازیگران یا زندگی هایی که در فضای مجازی از بین می رود یا صفحه های مجازی اینستاگرام و موضوع داغ یافتن فالوئر و از این قبیل که ای کاش یکی از آن ها در بهبود روند فیلم نامه اثر می گذاشت.
یکی از سکانس های بسیار سطحی فیلم هم جایی است که معصومه نامزد پسر بلاگر به تهران می آید اما مورد بی مهری او واقع می شود. اگر قصدتان این است که بگویید فضای مجازی و به تبع آن شهرت باعث ایجاد فاصله بین افراد می شود حداقل دلیلی برای این کار به کاراکترتان ارائه دهید. این که او را ناگهان در کنار زنی با آرایش آن چنانی قرار دهید باعث نمی شود مخاطب او را آدم بی وفایی بداند!

اگر حداقل روی یکی از کاراکترها تمرکز می شد و بقیه صرفا جهت همراهی او و شناساندن او به مخاطب ایفای نقش می کردند شاید فیلم حال و روز بهتری داشت.
در آخر هم پروانه با عشق سرسری اش به رادان همین طور بلاتکلیف می ماند. آیا بهتر نبود که این عشق همان ابتدای فیلم شکل می گرفت و داستان حول این موضوع دور می زد؟ به جای این که در پایان رگه هایی از این عشق به نمایش گذاشته شود و همان طور بلاتکلیف و سرگردان رها شود!
این ها صرفا بی دقتی نیست که بشود از کنارشان به راحتی عبور کند، این قبیل آش های شله قلم کار صرفا نادیده گرفتن مخاطب است.