وجود تفریح و سرگرمی در زندگی انسان، جزئی جدایی ناپذیر است. در طول تاریخ انسان ها راه های متفاوتی برای خوش گذرانی، تفریح و گذران وقت خلق کرده اند. از خلق بازی های میدانی و جسمی گرفته، که در طول زمان تبدیل به انواع و اقسام ورزشهای حرفه ای شده اند، تا بازی هایی که با فکر و ذکر مخاطب کلنجار می رود و هوش آنها را می سنجد.

این بازی ها می توانند با انواع و اقسام مختلفی خودنمایی کنند. بعضی از این بازی ها نیاز به تحرک دارند و در نتیجه در محیط های باز صورت میگیرند، برخی دیگر قابل تجربه در منازل هستند. روی صحبت ما در این مقاله، تجربه بازی هاییست که با نام بازی های رومیزی شناخته می شوند.

بازی های رومیزی

مطمئنا در صورتی که نام بازی های رومیزی را می شنوید، به فکر فرو خواهید رفت که منظور چه می تواند باشد. جواب بسیار روشن و شناخته شده است. بازی های رومیزی بازی هایی هستند که در اکثر اوقات تحرک خاصی نیاز ندارند و روی میز یا هر محیط صافی قابل بازی است.

امکان ندارد تا به حال حتی یک نمونه از این بازی ها را تجربه نکرده باشید ولی در عین حال ممکن است اصلا از آن بازی ها به عنوان یک بازی رومیزی یاد نکنید! به عنوان مثال، بازی هایی نظیر منچ، ماروپله، دوز، نقطه خط و حتی جورچین ها، سودوکو و جدول ها جزو بازی های رومیزی به حساب می آیند.

بازی های رومیزی تنها به این موارد تقسیم نمی شوند و انواع و اقسام مختلفی دارند که به زیرشاخه های متنوعی تقسیم می شوند. بسته به موارد و المان های استفاده شده در هر مدل از بازی های رومیزی، گروهبندی های مختلفی برای این مدل از بازی ها در نظر گرفته می شود که در این مقاله به آنها خواهیم پرداخت.

در حالت کلی تقسیم بندی بازی های رومیزی به دو طریق کلی صورت میگیرد:

• دسته بندی بر مبنای المان های مورد استفاده در بازی
• دسته بندی بر مبنای میزان دخالت شانس

دسته بندی بر مبنای تجهیزات بازی

در این مدل از دسته بندی، برمبنای تجهیزاتی که در جعبه بازی رومیزی وجود دارد و یا برای آن تعبیه شده است، می توان گروه مختلفی را معرفی کرد. 

بازی های تخته ای 

بازی هایی که بر روی تخته های به خصوص انجام می شود را بازی های تخته ای یا بوردگیم (Board Game) می نامند. معمولا بسته به دیزاین و قیمت این گونه بازی ها در از بوردهای چوبی و یا پلاستیکی استفاده می شود و برخی از بازی ها نیز ممکن است از بردهای پارچه ای استفاده کنند.

بسته بندی بازی های تخته ای به دلیل استفاده از تخته به عنوان زمین بازی عموما حجیم تر از سایر بازی ها می باشد و از انواع و اقسام مهره ها، کارتها و بعضا از تاس نیز استفاده می شود. 

بازی هایی نظیر گلوم هیون (Gloomhaven) را اگر در نظر بگیرید، در این دسته قرار می گیرد و به دلیل جزئیات بسیار زیاد و تعداد المان های طولانی، یادگیری کامل این بازی در زمان کم به هیچ عنوان امکان پذیر نیست. مدت زمان هر راند بازی نیز چیزی بین یک ساعتو نیم تا دو ساعت تا چندین ساعت متوالی، بسته به میزان مهارت بازیکنان به طول می انجامد.

بازی های معروفی نظیر تخته نرد، شطرنج، ماروپله، منچ، ریورسی، ریسک و ... جزو این دسته از بازی ها به حساب میایند که از بردها و تخته برای تجربه آنها استفاده می شود. بردگیم ها در انواع و اقسام نقاط دنیا تولید و توزیع می شوند اما استراتژی و طراحی بازی ها بسته به نقاط انتشار متفاوت است و در سبک های مختلفی عرضه می شوند. 

بازی های تاسی 

بازی های تاسی (Dice Games) همانطور که از نامشان پیداست، مطمئنا از تاس استفاده می کنند و این بدان معنی است که شانس نقش اول را در تجربه این بازی ها دارد. البته میزان بهره مندی از المان شانس در بازی ها متفاوت می باشد و استراتژی پیاده شده در بازی می تواند تاثیر آنرا کاهش دهد. اما به طور کلی تاس ها نقشی تعیین کننده در بازی های تاسی را ایفا می کنند.

بسته بندی این گونه بازی های رومیزی، بسته به آنکه در کنار استفاده از تاس، از سایر المان های دیگر نظیر تخته و ... متفاوت است اما در صورتی که معیار اصلی دسته بندی آنها تاس در نظر گرفته شود، بسته بندی شکیل و به نسبت کوچکتری را خواهند داشت. 

بازی هایی نظیر یاتزی، منچ، مارو پله، تخته نرد، فارکل و ... را می توان به عنوان بازی های تاسی معرفی کرد.

همانطور که مشاهده می کنید، ممکن است از سایر المان های دسته های دیگر نیز در بخش های مختلف استفاده شود. به عنوان مثال بازی منچ هم به دلیل وجود بورد و هم به دلیل وجود تاس در هر دو دسته بندی قرار میگیرد.

بازی های کارتی 

بازی های کارتی (Card Games)، بازی هایی هستند که المان اصلی استفاده در آن ها، کارت های بازی هستند. یک سری کارت در درون بسته بندی این بازی ها قرار گرفته اند و عموما به صورت بازیهای " ساختن دست " (Deck Building) شناخته می شوند.

این گونه بازی ها بسته به تعداد کارت درون جعبه ها و آنکه از تخته برای تجربه بازی استفاده می شود و یا خیر، ممکن است بسته بندی کوچک تا بزرگی داشته باشند.

بازی هایی نظیر گربه های انفجاری، کوندوتیری، کهربا (Splendor) و ... از این مدل از بازی ها به حساب می آیند که طی آن بازیکنان از کارت های بازی به منظور پیشبرد روند بازی استفاده می کنند.

شاخصه اصلی اینگونه از بازی ها، استفاده از یک استراتژی قدرتمند، هوش بالا و قدرت ریسک زیادی را می طلبد و اکثر امور می بایست با برنامه ریزی و خواندن دست حریف و حدس و گمان صورت بگیرد.

بازی های قلم کاغذی

بله بازی های قلم و کاغذی (Pen & Paper) نیز جزو بازی های رومیزی به حساب می آید. در این مدل از بازی ها از قلم و کاغذ استفاده می شود که معمولا در جعبه بازی تعبیه می شود. برخی از این بازی ها را می توان بدون خرید و فقط با داشتن قلم و کاغذ تجربه کرد. 

به عنوان مثال برای تجربه بازی جنگ دریایی (Battleship) و یا اسم و فامیل، نقطه خط و حتی XO نیازی به تهیه تجهیز خاصی ندارید. 

این بازی ها بیشتر در سبک بازی های خانوادگی قرار میگیرند و قابلیت بازی به صورت دو نفره تا چندین نفره را دارا هستند.

بازی های نقش آفرینی

بازی هایی در دنیای بازی های رومیزی قرار دارند، که مخاطبین بسیار خاصی را در نظر میگیرند. اینگونه بازی ها به صورت نقش آفرینی هستند و با نام کامل "بازی های رومیزی نقش آفرینی"، (Tabletop Role-playing Games) شناخته می شوند.

این گونه بازی ها عموما دارای سبکی اکشن هستند و بازی به صورت داستانی روایت می شود و سرانجام های متفاوتی منتظر بازیبازان خواهد بود. بازی های نقش آفرینی عموما به دلیل حجم زیاد المان های درون بازی، بسیار حجیم بوده و گران قیمت هستند و باید در نظر داشت که زمان زیادی برای اتمام آنها در نظر گرفته می شود.

مخاطبین این گونه بازی ها، همانطور که اشاره شد، گروه هایی از بازیبازان هستند که این صنعت را به طور جدی دنبال می کنند و به نوعی هاردکور به حساب می آیند. این گونه بازی ها اغلب بسیار پیچیده و در عین حال سرگرم کننده هستند و برای تجربه آنها باید قواعد بازی را به صورت کامل فرا گرفت و معمولا بین بازیبازان حرفه ای این گونه بازی ها صورت میگیرند و تمی جدی دارند.

از بازی های این دسته میتوان به بازی های Warhammer، D&D (Dungeons & Dragons)، پارانویا و ... اشاره کرد.

بازی های استراتژی

این گونه بازی ها، بیشتر بر مبنای استراتژی بنا می شود و قدرت تفکر و پیشبینی بازیباز را محک میزند. تصمیم گیری در این بازی حرف اول را میزند. به نوعی که یک اشتباه کوچک ممکن است باعث حذف کامل شما از روند بازی شود. این گونه بازی ها در سبک های مختلفی ساخته می شوند.

بسته به شیوه بازی ممکن است بازی کاملا قاطعانه باشد و یا المان های شانس نیز در آن دخیل باشد، اما در هر صورت استراتژی شخص حرف اصلی را در این بازی می زند و در صورت تصمیم گیری صحیح می توان از این بازی موفق خارج شد. این بازی ها معمولا بیشترین تمرکز را می طلبند و اکثرا بازی های جدی هستند.

بازی هایی نظیر Wargames، شبیه سازی های اداره کردن شهر و بازی هایی نظیر شطرنج، جزو این دسته از بازی های رومیزی به حساب می آیند.

بازی های کاشی گذاری

دسته آخر بازی های رومیزی، بازی های کاشی کاری (Tile-based games) هستند. در این بازی ها با استفاده از کاشی های کوچک، می توان تجربه متنوع و جدیدی از بازی ها را تجربه کرد که در سایر بازی ها آن تجربه ها پیدا نمی شود.

طراحی هنری و انتزاعی این گونه از بازی ها بسیار شیک و بعضا مینیمال می باشد و در کمال سادگی بسیار دلنشین خواهند بود. بازی هایی که در این گونه از دسته بندی ها قرار میگیرد مطمئنا از المان های فیزیکی و کاشی بهره می برد و بازی هایی نسبتا خانوادگی به حساب می آیند. 

بازی هایی نظیر دومینو، کندو (Hive)، چلوار (PatchWork) و ... جزو این دسته قرار میگیرند.

دنیای بازی های رومیزی، اگر از بازی های ویدیویی وسیع تر نباشد، از آن کوچکتر هم نیست. قدمت وجود این گونه بازی ها به زمان های بسیار دور باز میگردد و نسبت به ویدیو گیم که پدیده ای به مراتب نوظهور تر است، قدمت بیشتری دارد. اما به دلیل پیشرفت تکنولوژی و صنعت بازی سازی، استفاده از کنسول های گیمینگ و PCها جا را برای بازی های رومیزی تنگ تر کرده است. 

همچنین پرداخته نشدن به موضوع بازی های رومیزی به نسبت بازی های ویدیویی باعث شده است تا این بازیها حضوری کمرنگ تر نسبت به قدیم داشته باشند. اگرچه سایت های مختلفی در خصوص معرفی، نقد و بررسی این بازی ها در فضای مجازی وجود دارد، اما میزان انتشار اخبار آن نسبت به ویدیو گیم بسیار کمتر است.

اگرچه امروزه، میزان تولیدات و بازآفرینی این بازی های رومیزی در ایران به مراتب نسبت به گذشته با قدرت بیشتری پیگیری می شود، اما باید امیدوار بود که این بخش از صنعت گیمینگ نیز روزبه روز به پیشرفت خود ادامه دهد زیرا این گونه بازی ها به خصوص در جمع هایی با تعداد بالای افراد بسیار لذت بخش خواهند بود و یادگیری ها و مهارت های بیشتری را نسبت به بسیاری از بازیهای ویدیویی به تجربه کنندگان آن ارائه می دهند.