رسانه ها و جام جهانی؛ گزارشگری که مورد انتقاد واتیکان قرار گرفت

مهدی زارعی- اولین بار که جام جهانی فوتبال برگزار شد، پوشش چندان گسترده ای از مسابقات به عمل نیامد. البته برگزاری این مسابقات در سال 1930 در دورانی بود که صنعت فیلمسازی در اوج بود و از لحاظ پوشش رسانه های تصویری کمبودی احساس نمی شد. تنها دو سال قبل از اولین جام جهانی بود که مسابقات المپیک آمستردام با پوشش کامل تصویری مواجه شد و بسیاری از علاقه مندان به ورزش موفق شدند چهره هایی اسطوره مثل جانی ویسمولر شناگر آمریکایی و پاوو نورمی دونده فنلاندی را در این فیلم ها ببینند. اما اولین جام جهانی چندان مورد توجه قرار نگرفت. تنها 13 تیم در رقابت ها حضور یافتند که از این تعداد 9 تیم از جمله میزبان مسابقات( اروگوئه) از قاره آمریکا بودند و از کشورهایی که چندان در زمینه تکنولوژی صاحب سبک نبودند. به این ترتیب در حال حاضر هم در آرشیو فیفا تنها می توان حدود 10 دقیقه از فیلمهای مربوط به جام جهانی 1930 را پیدا کرد. از این 10 دقیقه بخشی به بازیهای اروگوئه در دو المپیک 1924 و 1928 اختصاص دارد که با قهرمانی این تیم خاتمه یافت و بخشی به معرفی بازیکنان این تیم که بهترین تیم آن روزهای فوتبال جهان بود. به این ترتیب تنها بخش اندکی به مراسم افتتاحیه مسابقات و دیدار نهایی بین اروگوئه و ارژانتین مربوط است که آن هم کیفیتی بسیار پایین دارد.

*****

آغاز گزارش های رادیویی و تلویزیونی

در ادوار بعدی مسابقات در دهه 30 شرایط بهتر شد. از جمله دلایل پوشش بهتر مسابقات، افزایش اعتبار این رقابت ها بود و برگزاری مسابقات در کشورهای ایتالیا و فرانسه. دو کشوری که هر دو از نظر صنعت فیلمسازی در زمره برترین های اروپا بودند و به این ترتیب تصاویر بیشتری از مسابقات جام های 34 و 38 برجای مانده است. رسانه های نوشتاری نیز بخش بیشتری از اخبار خود را به این مسابقات اختصاص دادند به طوری که اخبار هر مسابقه جام جهانی با کمترین فاصله زمانی در این روزنامه ها منتشر می شد. در دهه 30 و از زمان برگزاری المپیک 1936 برلین، پوشش زنده تلویزیونی و رادیویی در برنامه های کشور میزبان قرار گرفت و در همین دوران بود که در کشورهایی چون بلژیک، برای نخستین بار در هنگام پخش رادیویی مسابقات فوتبال، از گزارشگران فوتبال استفاده شد. با این حال جنگ جهانی دوم(45-1939) موجب تعطیلی همه چیز شد. در پایان جنگ و از سر گیری جام جهانی، یک بار دیگر شرایط به نقطه ابتدایی بازگشت. زیرا مسابقات در برزیل برگزار می شد و امکانات این کشور نیز چندان پیشرفته نبود. با این وجود پخش رادیویی مسابقات از جمله دیدار پایانی ( برزیل و اروگوئه) سبب شد که مردم در سراسر نقاط برزیل از اتفاقات مهم بازی باخبر شوند.

*****

رسانه های فوتبالی مورد توجه واتیکان

از اواسط دهه 50 بود که تاثیر رسانه ها در فوتبال بیش از گذشته به چشم خورد. در جام جهانی 1954 فیفا نه تنها فیلم مستندی از جام جهانی و مسابقات آن در سوییس را تهیه کرد، بلکه حتی ماجرای داستانی پسری به نام مارکو را به تصویر کشید که برای رسیدن به محل برگزاری مسابقات، انواع و اقسام دشواری ها را به جان می خرد. داستان مارکو جایی به پایان می رسد که برای تماشای مسابقه فینال بین آلمان و مجارستان به استادوم وانکدورف برن پای می گذارد و بین دو نیمه با ورود به رختکن تیم المان، از فریتز والتر کاپیتان المان امضا می گیرد. در اواخر همین فینال بود که وقتی تونی تورک( دروازه بان آلمان) در اوج حملات مجارها، ضربه ناندور هیده کوتی را در شرایط تک به تک مهار کرد، «هربرت سیمرمان» گزارشگر فوتبال آلمان چنان احساساتی شد که فریاد زد:« تونی! تو خدای فوتبالی!» البته بعدها این گزارشگر مجبور به عذرخواهی شد. زیرا کلیسا به دلیل این عبارت به سیمرمان اعتراض کرده بود!

از سوی دیگر وقتی مردم مجارستان خبر باخت تیم خود را در فینال شنیده بودند به گمان آن که اشتباه کرده اند برای خرید روزنامه ها هجوم آوردند. امری که قیمت روزنامه ها را در این کشور دو برابر ساخت. قدرت رسانه ها تا جایی در حال افزایش یافتن بود که حتی پاپ و واتیکان نیز به اخبار فوتبالی و صحبت های گزارشگران تا این اندازه توجه نشان می دادند...