دروغ رسانی

دروغ‌رسانی در جهان امروز کاملا به صورت عمدی، در طیف وسیعی منتشر می شود و مخاطبان را فریب می دهد. با پیدایش رسانه های اجتماعی و آنلاین، دروغ‌رسانی های سیاسی و اقتصادی نیز بسیار افزایش یافته است. آسمونی در این مقاله به تعریف این مفهوم می پردازد و نحوه تشخیص اخبار جعلی و دروغ رسانی را شرح می دهد.

دروغ‌رسانی چیست؟

دروغ رسانی نوعی از انتشار اخبار جعلی در شبکه های اجتماعی است که اصطلاحا به آن پروپاگاندا سیاه گفته می شود. این اطلاعات جعلی به قصد آسیب یا گمراه کردن عوام ایجاد و منتشر می شوند و گاهی اهداف مالی یا سیاسی نیز دارند.

دروغ رسانی پدیده جدیدی نیست. زمانی که اطلاعات درستی در دسترس نباشد و تنش هایی در میان عموم مردم وجود داشته باشند، دروغ رسانی افزایش می یابد. وقتی مردم یه جامعه به دلایلی مضطرب هستند و به دنبال پاسخی برای سوال های خود می باشند، رسانه های جعلی این پاسخ ها را ارائه می دهند و از آن کسب درآمد می کنند. اخبار و اطلاعات دروغ توسط افراد یا گروه‌هایی منتشر می شود که اشتباه بودن آن را می‌دانند و در عین حال عمداً برای ایجاد شک و تفرقه آن ها را به اشتراک می گذارند. ویژگی رسانه زرد نیز همین است.

امروزه، دروغ‌رسانی در فضای آنلاین به قدری رایج شده است که برخی از سازمان ها مانند Google News Initiative و MediaWise برای مقابله با آن اقداماتی را آغاز کرده اند. بنابراین، برای همه مهم است که بدانند چگونه این دروغ ها و اطلاعات نادرست را شناسایی کنند تا از انتشار آن جلوگیری نمایند.

نمونه هایی از دروغ رسانی در دنیای امروز

یکی از بارزترین نمونه های دروغ رسانی، دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری 2016 آمریکا با کمک تبلیغات و گروه های خصوصی فیس بوک است. بازیگران روسی مناطق و ایالت های خاص را هدف قرار دادند تا علیه هیلاری کلینتون نامزد دموکرات ها تبلیغ کنند و بین آمریکایی ها تفرقه ایجاد نمایند. شایعات بی اساس، اخبار جعلی یا تئوری توطئه نیز نوعی دروغ رسانی محسوب می شوند.

• دروغ رسانی های ویروس کرونا

در روزهای ابتدایی شیوع ویروس کرونا، دروغ رسانی بسیار پرطرفدار شده بود. انتشار اخبار دروغ در مورد اینکه ویروس کرونا ساخته دست انسان است یا ابرقدرت ها این ویروس را برای مسائل سیاسی و اقتصادی ساخته اند، نمونه ای از دروغ رسانی می باشد. نمونه های دیگر دروغ رسانی در مورد ویروس کرونا را در ادامه مشاهده می کنید:

❌ اگر کرونا دارید و علائمتان خفیف است، ویروس را منتقل نمی کنید.

❌ ماسک ها در جلوگیری از انتقال ویروس کرونا موثر نیستند.

❌ این ویروس فقط افراد مسن را تحت تاثیر قرار می دهد، بنابراین جوانان نگران آن نباشند.

❌ همه باید به ویروس کرونا مبتلا شوند تا ایمنی در سطح جامعه ایجاد شود.

❌ واکسن کرونا مضر و کشنده است و در آن چیپ جای گذاری شده است.

• دروغ رسانی های جنگ روسیه و اوکراین

در میان تصاویر نگران‌کننده از حمله روسیه به اوکراین در چند روز گذشته، میلیون‌ها نفر نیز اطلاعات گمراه‌کننده، دستکاری شده یا نادرست این درگیری ها را در شبکه های اجتماعی مانند فیس‌بوک، توییتر، تیک‌توک و تلگرام مشاهده کرده‌اند.

یکی از این نمونه‌ها ویدیویی از جت‌های نظامی است که در شبکه اجتماعی تیکتاک منتشر شده است، که درواقع یک فیلم قدیمی است که به تازگی به عنوان ویدیوی زنده از وضعیت اوکراین منتشر شد.

ویدئوی دیگری منتشر شده است که در آن سربازان روسی قبل از حرکت به سوی مرزهای اوکراین در حال جشن گرفتن و رقصیدن می باشند! در حالی که ویدئوی منتشر شده مربوط به کنسرت نظامیان ازبکستانی در مترو است.

برخی از فیلم های حمله موشکی روسیه به اوکراین، مربوط به بازی های ویدئویی می باشد!

تصاویر بصری، به دلیل پتانسیل متقاعد کننده و ماهیت جلب توجهی که دارند، یک انتخاب قوی برای رسانه زرد که به دنبال گمراه کردن افراد و جوامع هستند. هدف کمپین های دروغ رسانی منحرف کردن، سردرگمی، دستکاری و ایجاد تفرقه در جامعه است. استفاده از دورغ رسانی یک استراتژی مشترک برای کشورهایی است که نابرابری های اجتماعی-اقتصادی در آنها شایع می باشد.

نحوه تشخیص اخبار دروغ و نادرست

صرف نظر از اینکه اطلاعات به صورت عمدی منتشر شده باشند یا غیرعمد، مهم این است که بدانید این اخبار نادرست است و نباید به آن اطلاعات تکیه کنید. اگر به اخبار و اطلاعاتی با ویژگی های زیر برخورد کردید، باید به آن مشکوک شوید:

• احساسات شدید مثبت یا منفی را برانگیزد
• منبع آن در دسترس نباشد
• آمار قدیمی منتشر می کند
• عناوین گمراه‌کننده منتشر می کند

همیشه سعی کنید بفهمید که اطلاعات از کجا می آیند. آیا منبع اصلی اخبار را می‌شناسید؟ آیا به وضوح گفته شده است؟ آیا می‌توانید تشخیص دهید چه سازمانی مسئول انتشار این خبر است؟