توکن غیرمثلی (Non-fungible token) یا NFT چیست؟

با پیشرفت روز افزون تکنولوژی، در حال حاضر موضوعات بسیار متنوعی در حال ترند شدن می باشند. اگرچه ممکن است وجود برخی از این موضوعات به سالهای بسیار دور برگردد اما، با پیدایش شیوه های نوین، می توان برخی از موضوعات را بهتر شناخت و یا آنها را وارد بعد تازه ای کرد. این موضوع در خصوص بلاکچین، رمز ارزها و متاورس نیز صدق می کند.در صورتی که بخواهیم مطالب حوزه NFTها را بررسی کنیم می بایست برخی از موضوعات ابتدایی را یادآور شویم تا با دید باز و اطلاعات کافی نسبت به این زمینه قدم برداریم. 

متاورس چیست؟

موضوع متاورس اصلا جدید به حساب نمی آید و برای اولین بار در سال 1990 در کتابی با عنوان Snow Crash، نوشته نیل استفنسن بیان شد. جرقه های ابتدایی متاورس را اگر بخواهیم در زندگی امروزه پیدا کنیم باید به انتشار ماژول ها و به نوعی واقعیت های مجازی و واقعیت افزوده برگردیم. به عنوان مثال، هدست PSVR، را می توان یکی از قدم های بزرگ سونی برای ورود به واقعیت مجازی عنوان کرد. 

این هدست ها در صورتی که بر روی صورت قرار بگیرند به صورت صفحه نمایشی دقیقا پیش چشمان کاربر خواهند بود و با توجه به آنکه دیگر به جای استفاده از کنترلرهای مرسوم، از نوع جدیدی از کنترلها استفاده می شود که باعث طبیعی تر شدن و تطبیق پذیر تر شدن تجربه خواهد شد. استفاده از این هدست ها به طریقی است که مغز آنرا با واقعیت مطابقت می دهد و همین موضوع است که باعث می شود فردی که بر روی زمین قرار دارد، از پرت شدن از ارتفاع بسیار زیاد وحشت کند.

نمونه خیلی واضح و قابل لمس از متاورس را در بازی فورتنایت می توان مشاهده کرد. به عنوان مثال طی کنسرتهای مختلفی که در این بازی برگزار شده است، شخصیت هایی نظیر تراویس اسکات، مارشملو و آریانا گرنده بر روی صحنه حضور داشتند و کنسرت خود را از طریق یک بازی برای تمام جهانیان برگزار کردند. همچنین چندی قبل سامسونگ برای معرفی موبایل Galaxy S22 خود، یک رویداد معرفی را در دیسنترالند برگزار کرد که در متاورس است.

همین روند نه تنها در بازی های ویدیویی بلکه در زندگی روزمره نیز ممکن است رخ بدهد که آنرا متاورس گویند. در این صورت شما با استفاده از هدست هایی خاص، می توانید وارد متاورس شوید و مانند یک فرد عادی در محیط ها حرکت کنید، با دیگران خوش و بش کنید، به سینما بروید و حتی خرید کنید. 

دارایی های مثلی

به هرچیزی که همانند آن در جهان هستی وجود داشته باشد و نرخ تبادل پذیری آنها با یکدیگر برابر باشد، دارایی های مثلی می گویند. برای مثال اگر بخواهیم موضوع را واضح تر بیان کنیم، این طور فرض کنید که در صورتی که یک کاپشن نارنجی رنگ را خریداری کنید و بعدا به دلیل کوچک بودن آنرا تعویض کنید، می توانید دقیقا همان کاپشن را با سایز بزرگ تر دریافت کنید.

این مسئله را در زندگی روزمره به کرات مشاهده خواهید کرد. مثلا برای پرداخت پول تاکسی، در صورتی که پول خرد نداشته باشید، می بایست برای مثال یک اسکناس 50 هزار تومانی را به 10 اسکناس 5 هزار تومانی تبدیل کنید تا بتوانید هزینه را پرداخت کنید. در نتیجه اسکناس یک دارایی مثلی می باشد، به این منظور که می توانید آنرا با سایر اسکناس هایی که به تکی ارزش کمتری دارند، مبادله کنید.

دارایی های غیرمثلی

برخی از دارایی ها هستند که شما نمی توانید مشابه آنرا پیدا کنید. به عنوان مثال، تلفن همراهی که 4 سال است در دستان شما قرار دارد را نمی توانید با تلفن همراه دیگری که 4 سال در دست فرد دیگری بوده است به اصطلاح طاق بزنید! یا مثلا تابلوی شب پرستاره ون گوک را نمی توانید معادل با تابلوی مونالیزا لئوناردو داوینچی در نظر بگیرید.

این موارد به صورت منحصر به فرد است و نمونه آن پیدا نمی شود. کپی کردن آن اثر هم باعث کاسته شدن ارزش آن نخواهد شد و به نوعی با گذشت زمان نه تنها از قیمت آن کاسته نمی شود بلکه ارزش آن بالاتر نیز خواهد رفت. 

NFT چیست؟

حال که با مفهوم انواع دارایی های آشنا شدیم، لازم است مفهوم NFT را در حالت کلی مشخص کنیم. NFT مخفف عبارت "Non Fungible Token" است و در زبان فارسی به آنها توکن های غیرقابل معاوضه و یا توکن های غیر مثلی می گویند. زیرا نه تنها نمی توان آنها را با یکدیگر از لحاظ ارزش گذاری مبادله کرد، بلکه کاملا منحصر به فرد بوده و مشابهی برای آن وجود نخواهد داشت (البته می دانیم که این حرف دروغی بیش نیست!)

NFTها برخلاف آنچه بسیاری از مردم می پندارند، یک فایل دیجیتالی نیست! NFT در اصل یک فایل ثبتی است که اطلاعات خریدار، فروشنده و فردی که آن فایل را بر روی بلاکچین قرار داده است را در خود ذخیره می کند. در اصل شما با خرید یک تابلو دیجیتالی، مالکیت آن NFT را به دست می آورید.

به عنوان مثال در یکی از فروشگاه های اینترنتی NFT که با نام Open Sea شناخته می شود، NFTهای مشابهی را می توان یافت که تنها از لحاظ رنگ با یکدیگر فرق دارند. ترند شدن یک مسئله در دنیای تکنولوژی، باعث همه گیر شدن زودتر و در عین حال سود آوری و یا سوء استفاده می شود. به عنوان مثال، در حال حاضر، رپر معروف، امینم، یکی از این NFTها را خریداری کرده است که نشانی از یک بوزینه است! حال اگر در فروشگاه های NFT بگردید، مدل های مختلفی از این بوزینه ها را با طرح ها رنگ های مختلف خواهید دید که بعضی از آنها تنها در یک رنگ تفاوت دارند و به نوعی فروشندگان آنها قصد دارند تا از این رودخانه گل آلود ماهی بگیرند!

پیدایش NFT

NFTها را می توان از زوایای مختلف مورد بررسی قرار داد. اگر از جنبه مثبت به قضیه نگاه کنیم، در این صورت هر فرد می تواند خلاقیت خود را در قالب NFT به فروش برساند و در این صورت هر فردی می تواند درآمد زایی داشته باشد. به عنوان مثال می توان یک فایل نقاشی، عکس از منظره، یک قطعه موسیقی نواخته شده و یا حتی یک متن شعر و ... را در قالب NFT به فروش رساند و از این طریق کسب درآمد کرد.

نوع دیگری از نگرش های مربوط به این قضیه در بازی های رایانه ای نمود پیدا می کند. به عنوان مثال یک بازی بتل رویال مانند Warzone را در نظر بگیرید. طبق گفته های ناشرین و استودیوهای بازی سازی، آینده این صنعت می تواند به شیوه ای پیش برود که شما با خرید یک آیتم در بازی ای نظیر PUBG می توانید از آن آیتم خریداری شده در بازی Warzone نیز استفاده کنید! اگرچه این موضوع بیشتر به یک آرمان شهر شباهت دارد تا دنیای واقعی، اما به این روش می توان فروش NFTها در بازی های ویدیویی را عادی و ضروری جلوه داد. موضوعی که بسیاری از ناشرین بازی ها نظیر یوبیسافت، کونامی و ... بر پایه آن وارد دنیای NFTها شده اند.

از سمت دیگر باید این موضوع را در نظر گرفت که NFTها بر بستر بلاکچین سوار هستند. یک بستر آزاد که توسط هیچ فرد و یا ارگانی مورد بررسی قرار نمیگیرد و بر اساس نودها و ماینرها جلو برده می شوند. همانطور که اولین توئیت انجام شده در توئیتر با مبلغ هنگفت 2.9 میلیون دلار به فروش رسید، این موضوع می تواند در آینده نسبت به موارد بسیار کم اهمیت تر، دوباره تکرار شود و بلاکچین ها و NFTها بستری برای پولشویی، فرارهای مالیاتی و ... تبدیل شوند.

دلایل پرطرفدار بودن NFT ها

NFTها جوامع هدف متنفاوتی دارند. از انسان های عادی گرفته، تا سرمایه گذاران، گیمرها، برنامه نویس ها و... همگی در این چرخه نوظهور قدم بر میدارند. گیمرها از وجود NFTها تنفر دارند و سازندگان بازی ها در تلاش اند تا آنرا به خورد بازی بازان بدهند. از طرف دیگر فردی مانند امینم اقدام به خرید یک NFT می کند و یا یک انسان به قدری از تراکنش انجامی مطمئن است که یک فایل JPEG را با قیمت 69 میلیون دلار خریداری می کند.

به نظر می رسد که دلیل اصلی این حرکت خودنمایی می باشد! در درجات پایین تر، به عنوان مثال موقع معرفی یک موبایل iPhone جدید، خرید آن می تواند به نوعی نشان دهنده میزان ثروت خریدار باشد و به نوعی باعث خودنمایی فرد شود. این موضوع را تا همینجا اگر بررسی کنیم، می توانیم قبول کنیم که قیمت iPhone مثال مناسبی نیست. بله دقیقا همین طور است اما در نظر داشته باشید که با گذران زمان، قیمت گوشی موبایل به دلیل در دسترس شدن بیشتر کاهش خواهد یافت، اما این موضوع آیا در خصوص NFTها صادق است؟ 

به طور کلی خیر! از آنجایی که NFTها کاملا منحصر بفرد هستند و نمونه دیگری ندارند، از قیمت آنها کم نخواهد شد. به خصوص اگر خریدار قبلی فردی نام آشنا باشد می تواند فایل را با قیمتی بالاتر به فروش برساند و از این فرایند سود مناسبی به فرد برسد.

یکی دیگر از دلایل پرطرفدار بودن NFTها، موضوع هایپ است! هایپ (Hype) در لغت به معنی هیجان زده شدن به واسطه بزرگ نمایی می باشد. زمانی که موضوعی برای اولین بار معرفی می شود، در صورتی که بسیار خوب و با آب و تاب به موضوع پرداخته شود، باعث افزایش هیجان مردم می شود. به نوعی که آنها در تلاش خواهند بود تا جزو اولین ها قرار بگیرند و به نوعی خود را وارد بازی کنند. این موضوع در خصوص NFTها نیز صدق می کند. یک آنکه شما مالک چیزی خواهید بود که در جهان مثل و مانند دیگری ندارد، دو آنکه شما به عنوان اولین قدم گذاران در این زمینه شناخته خواهید شد و به نوعی خود را از دیگران جدا خواهید کرد.

NFTها به قدری تازه هستند که هنوز بسیاری از پروتوکل ها در خصوص آن مشخص نشده است و مرز بندی خاصی در آنها صورت نگرفته است. در صورتی که میزان استفاده از آنها از حد خارج شود، می تواند باعث افزایش سواستفاده شده و کسی توانایی مقابله با آنها را نخواهد داشت. از آنجایی که موضوعات NFT در حال حاضر بیشتر در صنعت بازیسازی معطوف است، بسیاری از ناشرین و سازندگان از حضور NFT در بازی های خود جلوگیری کرده اند و برخی دیگر تنها برای افزایش درآمد به فکر پارو کردن پول می باشند که بسیار ناراحت کننده است.