تقویم نجومی چیست؟

تقویم نجومی یا همان جدول نجومی (Ephemeris) در علم ستاره شناسی، موقعیت و وضعیت اجرام طبیعی و قمرها و ماهواره ها را در آسمان مشخص و اعلام می کند. در ادامه مطلب آسونی به بحث دقیق تری درباره تقویم نجومی می پردازیم.

تقویم نجومی چه کاربردی دارد؟

• تقویم اطلاعات نجومی
• اطلاع از زمان انجام مراسمات از لحاظ خوش یمن بودن یا نبودن

یکی از مهم ترین مواردی که یک منجم یا ستاره شناس باید بداند، زمان رویدادهای نجومی است. آنها کلیه رویدادهای نجومی را ازجمله کسوف، خسوف، ماه نو، ماه کامل، بارش های شهابی، بهترین زمان رصد سیارات و غیره را بصورت یک تقویم به همراه ساعت دقیقشان ارائه می دهند. حتی افراد بسیاری هم هستند که به علم نجوم علاقه دارند و قصد دارند زمان وقوع رخدادهای نجومی را بدانند تا آنها را روئت کنند. علاوه بر این موارد، کاربردهای دیگری همچون طالع بینی، وضعیت خورشید و اوقات شرعی، وضعیت ماه و مناسبت های خاص طبق ماه های قمری هم وجود دارد.

معمولاً دانشمندان علم نجوم در ابتدای هر سال، تمام رویدادها را در یک تقویم با عنوان تقویم نجومی گردآوری می کنند.

تاریخچه تقویم نجومی

• هزاره دوم پیش از میلاد: جدول های پچنگا در دوره ودایی ستاره شناسی هند ایجاد شد.
• هزاره یکم پیش از میلاد: جدول های ستاره شناسی در نجوم بابلی ایجاد شد.
• سده دوم میلادی: کتاب المجسطی و جداول دستی بطلمیوس ایجاد شد.
• سده هشتم پس از میلاد: زیج ابراهیم فزاری
• سده نهم پس از میلاد: زیج محمد بن موسی خوارزمی
• سده دوازدهم پس از میلاد: جداول تولدو که تا حد زیادی بر پایه زیج منابع عربی و ستاره شناسی در دوران اسلامیست، به وسیله ژرار کرمونایی ویرایش گردید و پایه ستاره شناسی استاندارد اروپا تا زمان جداول الفانسین بود.
• سده سیزدهم پس از میلاد: زیج ایلخانی در رصدخانه مراغه در ایران ایجاد شد.

تقویم نجومی 1401

• شنبه 10 اردیبهشت 1401: خورشید گرفتگی جزئی، غیر قابل رویت در ایران، این گرفت جزئی تنها در بخشی از جنوبگان و آمریکای جنوبی رویت می‌شود.
• دوشنبه 26 اردیبهشت 1401: ماه گرفتگی کلی، غیر قابل رویت در ایران، این گرفت در اغلب نقاط آمریکا و آفریقا دیده می‌شود.
• سه‌شنبه 3 آبان 1401: خورشید گرفتگی جزئی، قابل رویت در تمام پهنه‌ی ایران، این گرفتی جزئی در ساعت 13:41 در تهران شروع می‌شود. اوج آن 14:58 است. در این زمان ماه 55 درصد از قرص خورشید را می‌پوشاند و گرفت در 16:9 تمام می‌شود. گرفت در شمال شرق کشور در حدود 62 درصد و در جنوب شرق در حدود 39 درصد است. این گرفت در نیمه‌ی غربی آسیا، مناطقی از شمال شرق آفریقا و بیشتر نقاط اروپا به صورت جزئی دیده می‌شود.

روز جهانی نجوم 1401

در هفته جهانی نجوم، یک روز را بعنوان روز جهانی نجوم در نظر می گیرند که این روز هرساله، در یکی از روزهای تعطیل آخر هفته مابین 15 آوریل (26 فروردین) تا 15 مه (25 اردیبهشت) که ماه در وضعیت تربیع (شب هفتم) قرار دارد، انتخاب می‌شود.