دیدارهای خاطره انگیز جام جهانی؛ برد 7 گله ترکیه برابر نماینده آسیا

مهدی زارعی- جام جهانی 2002 را به خاطر دارید؟ در كشور تركیه، همه مردم آن را به خاطر دارند. زیرا تیم ملی كشورشان به مرحله نیمه نهایی رسید در شرایطی كه هیچ‌كس روی آنها حساب نمی‌كرد. با توجه به شدت و عمق علاقه مردم، فوتبال در تركیه، دانستن این واقعیت كه جام جهانی 2002 دومین حضور تركیه در جام جهانی و اولین حضور این كشور در مسابقات پس از نیم قرن بوده است، به راستی حیرت‌انگیز است.

«هالیت كیوانج » و «سوآت‌ ممت» هر دو در جریان اولین حضور تركیه در جام جهانی در مسابقات 1954 سوئیس حضور داشتند. هالیت به عنوان مجری و روزنامه‌نگار محبوب، رقابت‌ها را برای مطبوعات پوشش می‌داد. سوآت اما در داخل میدان بود و به عنوان یك گوش گلزن در میدان می‌درخشید. اما نه این دو نفر و نه هیچ یك از كارشناسان فوتبال دنیا، انتظار نداشتند كه تركیه به جام جهانی صعود كند. تركیه در دور انتخابی به قید قرعه در مقابل اسپانیا قرار گرفت. هالیت درباره آن مسابقه می‌گوید:

می‌دانید سوئیسی‌های بیچاره چه كرده بودند؟! وقتی اسپانیا در دیدار رفت مرحله انتخابی، در برابر ما به پیروزی (4ـ1) دست یافت، سوئیسی‌ها پیش خودشان فكر كرده بودند كه اسپانیا حتماً به عنوان شانزدهمین تیم به جام جهانی صعود خواهد كرد. آنها فكر می‌كردند كه حضور اسپانیا به آنها امكان می‌دهد كه كالاهای فراوانی به اسپانیایی‌ها فروخته و صاحب میلیون‌ها دلار شوند! اما مجبور شدند تمام آن كالاها را به مردم غیر اسپانیایی بفروشند!

سوآت ممت نیز از احساس آن روزها چنین می‌گوید:

خب... ما اولین تیم ملی تركیه بودیم كه به مرحله نهایی جام جهانی صعود می‌كردیم. ما همگی با تمام وجود می‌خواستیم كه در آن رقابت‌ها بدرخشیم. اما در عین حال، بسیار نگران بودیم. زیرا نمی‌دانستیم كه باید انتظار چه چیزی را داشته باشیم. زیرا تا قبل از آن، با بسیاری از تیم‌های حاضر در جام جهانی بازی نكرده بودیم. با این وجود فكر می‌كردیم كه تیمی بسیار قوی داریم. قبل از مسابقه، همگی می‌نشستیم و درباره برنامه‌ها و تاكتیك‌های مسابقه پیش‌رو، صحبت‌ می‌كردیم. نمی‌توانم بگویم از این‌كه به عنوان نخستین تیم ملی تركیه در جام جهانی حضور یافته بودیم، تا چه اندازه خوشحال بودیم.

در آن روزها جام جهانی با 16 تیم برگزار می‌شد و تركیه كه اسپانیا را حذف كرده بود، خود را در كنار آلمان غربی و مجارستان در یك گروه دید. هالیت درباره این تیم‌ها می‌گوید:

مجارستان بازیكنانی مثل پوشكاش و كوچیش داشت و بسیاری می‌گفتند كه این تیم، شكست ناپذیر است. بعضی‌ها هم آلمان را دوست داشتند. برخی نیز طرفدار تیم‌های دیگر بودند ولی هیچ‌كس شانسی برای تركیه قائل نبود. واقعاً برای خاطر كدام بازیكن طرفدار ترك‌ها می‌شدند؟! اولین بازی ما در برابر آلمان بود. یادم می‌آید كه من یكی از 7 خبرنگار ترك بودم كه گزارش آن مسابقه را به تركیه مخابره می‌كردم. وقتی اولین گل را به ثمر رساندیم، هر هفت نفرمان در اتاق خبرنگارها به هوا پریدیم! هیچ وقت این صحنه را فراموش نمی‌كنم. آن بازی تماشاگر فراوانی داشت. حتی در همان روزها نیز تعداد فراوانی از ترك‌ها به آلمان سفر كرده بودند. البته نه به اندازه امروز.

تركیه با شروع طوفانی خود، آلمان را به شدت ترساند. سوآت در دقیقه دوم به قلب دفاع حریف زد و با دریبل مدافعان آلمانی تركیه را پیش انداخت.

در آن دوران فوتبال باشگاهی تركیه فاصله زیادی با سایر لیگ‌های اروپایی داشت، اما چند بازیكن بسیار خوب در تیم ملی تركیه بازی می‌كردند. هالیت این مسأله را تأیید می‌كند:

كاملاً درست است! ما بازیكنان بسیار خوبی داشتیم. مثل سوآت، فریدون، برهان سارگون، كوچوك آندون لفتر، ارول كسكین، بصری دیریم لیلی و... مصطفی عرفان را هم نباید فراموش كرد. این‌ها همگی بازیكنان بزرگی بودند. ما در بیشتر اوقات مسابقه حمله می‌كردیم و البته با داشتن چنین بازیكنانی، عجیب هم نیست كه همیشه در حال حمله بودیم.

اما برتری تركیه دوامی نداشت. آلمان‌ها اندكی بعد مسابقه را به تساوی كشانده و در نیمه دوم از حریف فاصله می‌گیرند. آلمان سرانجام (4ـ1) پیروز شد. سه روز بعد تركیه در شهر «ژنو» به مصاف جمهوری كره می‌رود. با توجه به این‌كه جنگ شبه جزیره كره و تقسیم كره به دو كشور جنوبی و شمالی به تازگی خاتمه یافته بود، صعود از قاره آسیا و حضور در جام جهانی برای كره‌ای‌ها، موفقیت بزرگی محسوب می‌شد. اما ترك‌ها به نماینده كره جنوبی رحم نمی‌كنند. سوآت دو بار گلزنی می‌كند. برهان سارگون سه بار گلزنی می‌كند و تركیه با نتیجه قاطع (7ـ0) حریف را درهم می‌شكند.

هالیت درباره آن دیدار می‌گوید:

آن دیدار برایمان راضی‌كننده بود. ما یكی از اولین تیم‌هایی بودیم كه در یكی از رقابت‌های جام جهانی هفت گل به ثمر رسانده بود. آن نتیجه همه ما را شگفت‌زده كرده بود.

اما جام جهانی 1954 با قوانین عجیبی برگزار می‌شد. مسئولین برگزاری آن بازی‌ها تنها برای انجام دو مسابقه برنامه‌ریزی كرده بودند و تركیه به جای آن‌كه مرحله گروهی را با مسابقه در برابر مجارستان به پایان برساند، خود را در دیداری حذفی در مقابل آلمان دید! با توجه به آن‌كه مجارستان در دو مسابقه خود 17 گل به ثمر رسانده بود، نمی‌توان تصور كرد كه ترك‌ها می‌توانستند مجارهای مقتدر را شكست دهند. اما ترك‌ها در برابر آلمان هم شانس چندانی نداشتند و در مسابقه مجدد خود (2ـ7) از آلمان باختند.

به این ترتیب، اولین ماجراجویی ترك‌ها در جام جهانی به پایان می‌رسد. پس از آن صعود، نزدیك به نیم قرن طول كشید تا تركیه یك بار دیگر به جام جهانی برسد. هالیت در پایان می‌گوید:

چون من آن بازیها را از نزدیك می‌دیدم، مردم وقتی با من روبه‌رو می‌شوند، ناراحتی خودشان را از شكست‌های (1ـ4) و (2ـ7) در برابر آلمان غربی ابراز می‌كنند. من هم مجبور می‌شوم به آنها یادآوری كنم كه ما در برابر كره جنوبی هفت گل به ثمر رساندیم و این اولین حضور تركیه در جام بود. آن‌هم صعودی كه با حذف اسپانیا میسّر شده بود. ما باید از این بابت خوشحال باشیم و به خودمان افتخار كنیم. نباید فراموش كرد كه ما، اولین تیمی بودیم كه اولین گل را به قهرمان جام جهانی 1954 یعنی آلمان زدیم. این مسأله واقعاً باعث افتخار ما است. پس از پیروزی مقابل كره جنوبی، ما به تیمی بسیار محبوب در سوئیس تبدیل شدیم. بازیكنانی مثل سوآت ممت و سایرین، ستارگان آن دوره بودند. نباید فراموش كرد كه تركیه برای اولین بار در این بازی‌ها حاضر شده بود و برای اولین‌بار بود كه در دنیای فوتبال، شناخته می‌شد.